ابراز وجود شرط اساسي روابط خوب و مؤثر

ابراز وجود يکي از فنون ارتباطات انساني است و بدان معناست که خواسته ها، اميال و مقاصد شما کم اهميت تر و يا مهمتر از مردگان ديگر نيست. از اين رو مي بايستي با صراحت و صادقانه و به گونه اي مناسب مدعي واضع و حقوق خود باشيد. با کسب مهارت در فن ابزار وجود يقين حاصل مي کنيد که هرگز از کسي ناراحتي به دل نمي گيرد و يا ديگران را ناراحت و دلگير نمي کنيد.
ابراز وجود تراز و مقياس طبيعي اعمال و روابط ماست که چنانچه دچار اختلال شود به يکي از دو نتيجه سوء مي انجامد: يا آدمي را سست عنصر و برده منش بار مي آورد و يا او را سرکش و پرخاشگر مي پروراند. فرد بي تفاوت و سست عنصر در برابر تجربه هاي زندگي فعل پذير است. در نتيجه از دستيابي به خواسته هاي خود محروم شده و آلت دست ديگران قرار مي گيرد و آنگاه آه و فغان سر مي دهد که: ((به هر کاري دست بزنم خراب مي کنم.)) ((يقين دارم که شما اين کار را بهتر از من انجام مي دهيد)) ((نمي توانم خوب پيش بروم)) ((به اندازه کافي خوب نيستم)) اين کسان ممکن است از روي عجز و با توسل به چرب زباني، ترشرويي و گريه درصدد دستيابي به مقاصد خود باشند.
انسان سرکش نيز تحت تأثير افزون بيني هاي جنون آساي خويشتن مترصد است با زور و فشار به مقاصد خويش دست يابد. عباراتي که از زبان اين کسان جاري مي شود ايشان را آمر و فرمان دهنده توصيف مي کند:(( فوراً اين کار را انجام بده))(( چه مايل باشيد و چه نباشيد، والدينم براي شام نزدتان مي آيند)) ((اين موضوع ابداً به من ارتباطي ندارد، شما خود دانيد)) گاه افراد پرخاشگر حتي از شنيدن سخنان ديگران خودداري کرده و نقطه نظرهاي آنان را مردود مي شمرند. فقدان ابراز وجود که با بي تفاوتي و يا سرکشي جلوه مي کند، آدمي را از جاده اعتدال منحرف و امکان هرگونه آرامش و رضايت خاطر را از او سلب مي کند و اجازه نمي دهد که نهايتاً خواسته ها و اميالش تحقق يابد؛ چرا که رفتاري غيرمنصفانه است و احساسات بد و ناگواري را برمي انگيزد.
ابراز وجود يعني دفاع از حقوق و مواضع خويش شما در انتخاب نقطه نظر و احساسات خويش از اختياري تام برخورداريد. ممکن است ديگران بخواهند که به گونه اي متفاوت بينديشيد و يا حال و هواي ديگري داشته باشند اين مشکلي است که به آنان مرتبط است و نه به شما. اگر خود را ارزشمند شمريد و به احساسات خود اعتماد کنيد، نقطه نظرهاي خود را به گونه اي مؤثر ابراز خواهيد کرد. افرادي که نقطه نظرها و احساسات خويش را با صراحت و شهامت مطرح مي کنند نسبت به کساني که براي خرسندي اطرافيان مدام صورتک بر چهره مي نهند، نقشهاي اجتماعي بازي مي کنند و مواضع خود را تغيير مي دهند بيشتر مورد احترام و اعتماد قرار مي گيرند. افراد دمدمي مزاج و نيز افراد خشن و مهاجم مايلند محبوب همگان واقع شوند. ترديدي نيست که اين خواسته به ندرت ممکن است تحقق يابد زيرا حالت و رفتار نامتعادل و يا پرخاشجويانه آنها هرکس را از ايشان فراري مي دهد و به رابطه دوستي آنان آسيب مي رساند. پس به جاي اينکه ذهن را به جلب محبوبيت معطوف کنيد، عدل و انصاف (نسبت به خود و ديگران) را مرکز توجه قرار دهيد. به طور کلي براي مراقبت از حقوق و مواضع خويش در جامعه مي بايستي به اهرم ابزار وجود مجهز شويد. در زير فهرست وار به حقوق و اختياراتي که ابزار وجود برايتان فراهم مي کند اشاره مي کنيم. رعايت اين نکات به شما مجال مي دهد که آزادانه و فارغ از هرگونه فشار و مداخله، خويش واقعي خود را آشکار نماييد.

اهرم هاي ابزار وجود
 

من حق دارم که:
* بگويم ((نمي دانم))
* بگويم ((نه))
* از عقيدهايي برخوردار باشم و آن را ابراز کنم
* از احساساتي بهره مند باشم و آن را عيان کنم
* خودم تصميم بگيرم و عواقب آن را بپذيرم
* تصميم خود را عوض کنم
* تصميم بگيرم که چگونه وقت خود را صرف کنم
* مرتکب خطا شوم

ابراز وجود يعني تعادل و توازن در رفتار
 

فنون ابزار وجود رفتار و مناسبات شما را از سه جنبه مهم متعادل مي کند:
1- تعادل بين سرکشي و برده منشي
2- تعادل بين حقوق و مواضع خودتان و ديگران
3- تعادل بين عمل شما و عکس العمل ديگران

1- تعادل بين سرکشي و برده منشي:

 سرکشي و برده منشي منعکس کننده افراط و تفريط است و هيچ يک روابط خوب و مطلوبي را سبب نمي شود. به عکس ابراز وجود رفتار متعادلي است که فرد را ياري مي کند تا ضمن شناخت و پذيرش نقطه نظرهاي ديگران قاطعانه بر نقطه نظر خويش تأکيد ورزد. قبل از هرچيز ضرورت دارد که سه خصلت سرکشي، برده منشي و ابراز وجود را از يکديگر تميز دهيم.

2- تعادل بين حقوق و مواضع خودتان و ديگران:
 

شما نيز به اندازه ديگران حق داريد احساسات و افکار خويش را متظاهر کنيد. تعادل بين حقوق خود و ديگران پديده اي دوسويه است. از يک سو به اين نکته اشاره مي کند که قدر و منزلت ديگران نيست و از سوي ديگر بر اين واقعيت تأکيد مي ورزد که وقار و ارزشمندي ديگران کمتر از ارزشمندي شما نمي باشد.

3- توازن بين عمل شما و عکس العمل ديگران:
 

ابراز وجود ممکن است فني نسبتاً غير طبيعي، پر زحمت و زيرکانه بنمايد و حال آنکه اين فن عمدتاً توازن بين عمل و عکس العمل را مرکز توجه قرار مي دهد.
فرض کنيد که دستگاه گران قيمتي را به دوست خود امانت داده ايد و دوست شما آن دستگاه را خراب شده به شما برمي گرداند. ممکن است فکر کنيد که دوست شما از خرابي اين دستگاه به شدت ناراحت است. از اين رو خشم و احساسات ناگوار خود را در زير لبخندي مصنوعي پنهان کرده و حتي بخشي از تقصير را به گردن بگيريد و با خود بگوييد: من، نبايد دستگاه گران قيمتم را به او مي دادم. در اينجا واکنش شما در قبال رفتاري خاص از جاده اعتدال خارج شده و در يک حالت به افراط و در حالت ديگر به تفريط ميل پيدا کرده است. حال آنکه فرد قاطع در چنين شرايطي با واکنشي متوازن خشم خود را با صراحت و به گونه اي مناسب برملا مي کند و اين احساس نه متوجه شخص بلکه متوجه رفتار او مي کند.
منبع : نشريه راه موفقيت، شماره 15