باید و نبایدهای تغذیه پس از ورزش

کسانی که می خواهند برای حفظ سلامتی و تناسب اندام خود ورزش کنند باید ملاحظات مختلفی را در نظر بگیرند که تغذیه مناسب یکی از آنهاست. اینکه پیش از شروع ورزش چه غذایی بخوریم، پس از اتمام آن چه بخوریم و آیا می توانیم حین ورزش آب بنوشیم یا غذا بخوریم، چند سؤال رایج درباره تغذیه و ورزش است.
مهم ترین غذای کسی که می خواهد سلامتی خود را حفظ کند و از یک برنامه درست غذایی و ورزشی پیروی کند، غذایی است که پس از ورزش می خورد. در بسیاری اوقات افرادی که ورزش می کنند درست نمی دانند پس از ورزش چه بخورند و گاه با تغذیه نادرست باعث می شوند زحماتی که برای به دست آوردن تناسب اندامشان کشیده اند هدر برود. عده ای از این افراد درست نمی دانند پس از ورزش چه بخورند، چون می بینند غذایی که به آنها انرژی می دهد و نیروی از دست رفته را به تن آنها باز می گرداند با بقیه غذاهایی که در رژیم غذایی خود دارند در تضاد است و اینجاست که نمی دانند چگونه تصمیم گیری کنند. عده ای دیگر هم اصلاً نمی دانند پس از ورزش باید غذا بخورند یا خیر.
واقعیت این است که اگر شما بدانید که بدنتان پس از ورزش به چه چیزهایی احتیاج دارد و به چه چیزهایی احتیاج ندارد و بدانید که این نیازها را از چه غذاهایی می توانید تامین کنید، آن وقت تهیه غذایی که پس از ورزش باید بخورید آسان ترین کار ممکن خواهد شد. در اینجا این بایدها و نبایدها را می خوانید:

بعد از ورزش چه باید بخورید و چه نباید بخورید؟

به غیر از آب که می دانید بدنتان به آن احتیاج دارد، غذایی که پس از ورزش می خورید باید حاوی دو عنصر باشد و یک عنصر را در خود نداشته باشد. غذایی که پس از ورزش می خورید باید حاوی پروتئین و کربوهیدرات باشد و چربی نداشته باشد.

چرا نباید پس از ورزش چربی بخوریم؟

چربی ها دو نوع هستند؛ چربی خوب و چربی بد که در حالت کلی مصرف چربی های خوب مفید است و مصرف چربی های بد مضر و زیان آور، ولی زمانی هم هست که مصرف هر دو نوع این چربی ها مضر است و باید از مصرف آنها پرهیز کرد. این زمان هم زمانی نیست جز پس از ورزش. وجود چربی باعث کند شدن روند هضم پروتئین ها و کربوهیدارت ها می شود و این درست عکس همان حالتی است که شما می خواهید اتفاق بیفتد.
زمانی که می خواهید درباره غذایی که می خواهید پس از ورزش بخورید تصمیم گیری کنید، این سه سوال را از خود بپرسید:

- چه وقت باید این غذا را بخورم؟
- این غذا باید چه مقدار پروتئین و چه مقدار کربوهیدرات داشته باشد؟
- این پروتئین و کربوهیدرات را باید از چه غذاهایی تامین کنم؟

جواب این سوالات را در زیر می خوانید:

چه مدت پس از پایان ورزش باید غذا بخورم؟

خیلی ها فکر می کنند برای اینکه وزن کم کنند باید پس از ورزش هم تا ساعت ها چیزی نخورند و گرسنگی بکشند تا لاغر شوند، ولی واقعیت چیز دیگری است. لازم است که به فاصله اندکی پس از پایان ورزش غذا بخورید. البته این بدین معنا نیست که تا دمبل ها را زمین گذاشتید، فوری سراغ کیف غذا یا آشپزخانه بروید...! بلکه اگر عرض نیم ساعت یا یک ساعت پس از ورزش غذا بخورید، خیلی خوب است.

پروتئین پس از ورزش

حالا که دانستید باید پس از ورزش غذاهای حاوی پروتئین مصرف کنید، نوبت این است که بدانید این نیاز را از چه غذاهایی تامین کنید.
اینکه شما در ظرف مدت کوتاهی پس از ورزش غذا می خورید به این معنا نیست که این غذاها هم سریع هضم می شوند و انرژی لازم برای بدن را به آن می رسانند. در حالی که تخم مرغ، ماهی تون و مرغ منابع خوب پروتئین هستند که هر روز می خورید، به عنوان منبع پروتئین پس از ورزش مناسب نیستند. این ها غذاهای کامل هستند و پروتئین غذاهای کامل به کندی هضم و جذب می شود. اگر شما این غذاها را پس از ورزش بخورید، منبع خوبی از پروتئین را به بدن خود ارائه داده اید، ولی تا زمانی که بدن بتواند از انرژی موجود در این غذاها استفاده کند، زمان بسیاری گذشته است، چون این غذاها دیرهضم می شوند. به همین جهت بهترین منبع حاوی پروتئینی که پس ازغذا می توانید بخورید، پودر پروتئین آب پنیر (Whey Protein) است که با یک مایع مخلوط شده باشد.

پروتئین وی بسیار سریع تر از پروتئین موجود در غذاهای کامل جذب می شود، چرا که به شکل مایع است. در واقع پروتئین وی نوعی از پروتئین است که سریع تر از هر پروتئینی جذب بدن می شود. همین هم باعث شده بیش از هر ماده دیگری مورد استفاده کسانی که ورزش می کنند قرار گیرد و به عنوان غذای مناسب برای بعد از ورزش مورد استفاده قرار گیرد. البته مصرف پنیرهای کم چرب هم به همین خوبی عمل می کند، لذا می توانید از آنها بسته به ذائقه خود استفاده کنید.

کربوهیدرات ها پس از ورزش

کربوهیدرات ها در نظر خیلی از کسانی که می خواهند لاغر شوند، مضر هستند. این افراد سعی می کنند تا جای ممکن از غذاهایی که حاوی کربوهیدرات هستند دوری کنند، ولی واقعیت این است که این مواد برای حفظ سلامت بدن ضروری هستند و یکی از کاربردهای آنها این است که در ساخت گلیکوژن عضلات مورد استفاده قرار می گیرند. اگر غذایی که پس از ورزش می خورید، حاوی کربوهیدرات نباشد، بدن از بافت عضلات برای این منظور استفاده می کند و این اصلا برای کسی که ورزش می کند تا تندرست بماند و توده عضلانی اش اضافه شود، خوب نیست. مصرف کربوهیدرات ها باعث می شود انسولین خون افزایش یابد و به این ترتیب مواد قندی سریع تر به سمت عضلات کشیده شوند.

از چه غذاهایی کربوهیدرات بگیریم؟

حتما درباره کربوهیدرات های بد و خوب شنیده اید. جالب اینجاست که در این مورد است که جای کربوهیدرات های خوب و بد عوض می شود. البته این بدان معنی نیست که فوراً پس از ورزش سراغ خوردن شیرینی و شکلات بروید. غذاهایی چون نان های گندم کامل، برنج قهوه ای و مانند اینها حاوی فیبر هستند و هضم آنها به کندی صورت می گیرد. البته همین خاصیت این غذاهاست که در حالت عادی آنها را به عنوان غذاهای خوب معرفی می کند، ولی پس از ورزش شما به غذایی احتیاج دارید که زودتر هضم شود. سیب زمینی پخته گزینه خوبی برای پس از ورزش است. به طور کلی غذاهای کامل گزینه های مناسبی برای بعد از ورزش نیستند. در اینجاست که صحبت از چیزی به نام دکستروز به میان می آید. دکستروز یک مکل نیست، بلکه نوعی قند است. شاید بگویید چرا توصیه می کنیم قند بخورید، ولی اینجا استثناست، چرا که بدن شما پس از ورزش نیاز به کربوهیدراتی دارد که سریع جذب شود.
دکستروز هم مانند پروتئین وی، جایگاه خاص خودش را یافته است، البته به دلیل اینکه دکستروز را فقط در مکمل فروشی ها می توان پیدا کرد، نوشیدن یک لیوان آبمیوه طبیعی به همراه خوردن چند عدد خرما نیز انتخاب بسیار مناسبی است و قند خون را به سرعت تأمین می کند.
منبع: نشریه دنیای تغذیه/شماره103.