تاثير موسيقي بر روان انسان

تحقيقات نشان داده که موسيقي هاي آرام (مانند موسيقي کلاسيک با تمپوي پايين ) ، آرام بخش هستند ، احساسي که از 30 دقيقه گوش دادن به چنين موسيقي بوجود مي آيد معادل آرامشي است که از خوردن يک قرص واليوم حاصل مي شد . از آنجا که در اين نوع موسيقي ، شعري وجود ندارد ، ملودي ، تن ، آهنگ و ريتم است که تاثير گذار است و هر دو نيمکره مغز را درگير جريان خود مي کند .
بر طبق تحقيقات مشابه ، موسيقي ممکن است تاثير منفي نيز داشته باشد بر حسب اينکه موسيقي را خوب يا بد گوش بدهيم ، مي تواند تاثير مثبت و يا مانند زهر در بدن عمل کند . مطالعاتي که در زمينه تاثير موسيقي بر رشد گياهان انجام شده ، نشان داده که براي مثال ، موسيقي راک ، رشد گياه را متوقف مي کند و بر عکس ، موسيقي کلاسيک ، باعث تسريع رشد گياه مي شود . به عنوان مثال در کشور هلند براي پرورش گل در زمان هاي خاصي از شب براي افزايش رشد گياهانشان از موسيقي آرام استفاده مي کنند .
حواس وسيله ارتباط آدمي با عالم خارج است . اصوات موسيقي از طريق گوش به مغز مي رسد و حواس و عواطف را تحريک مي کند و با ايجاد انرژي موجب انگيزه و فعاليت مي شوند . نغمه هاي موسيقي بر حسب ترکيب فواصل و ريتم داراي ارتعاشات خاصي هستند که با تحريکات ارتعاشات سلول هاي عصبي ، احساس و انگيزه اي را تقويت و يا منتقل مي سازد .
ريتم و ملودي دو رکن اساسي موسيقي مي باشند .
ريتم در موسيقي به صورت ضرب آهنگ هاي منظمي احساس مي شود .
با موسيقي مي توان ريتم هاي متنوعي را بوجود آورد و انرژي هاي مختلفي را در شنونده تحريک کرد .
کار اصلي ريتم ، تحريک و تهيج احساسات است که انرژي رواني را توليد مي کند و انرژي اين تحريک با کمک ملودي به جريان مي افتد .
ملودي در ايجاد نوع احساس و ريتم در شدت و سرعت و يا سستي و رخوت آن نقش موثري دارد . ريتم ملودي از هم جدا نيستند . ريتم ضربان قلب و نظم هر آهنگ و ملودي محتوا و خود آهنگ است که از ترکيب اصوات بوجود مي آيد .

طبقه بندي تم هاي موسيقي :
 

1 ـ تم هاي شيدايي :
واژه شيدا در روانشناسي معرف سرخوشي و شور و نشاط بيش از حد است . سر خوشي ، هيجان بخشي احساس مدهوشي از خصوصيات تم ها شيدايي است. جنبه مدهوشي و جذبه آن آرام بخش افراد بي قرار و شيداست . از تم هاي شيدايي مي توان براي تحريک خلق هاي خموده استفاده کرد .
2 ـ تم هاي حزين :
لحن تم هاي حزين غم انگيز است و شکوه و شکايت دارد و در شنونده احساس ناکامي را تداعي مي کند . اين تم ها بر انتقال دهنده هاي عصبي افراد مستعد تاثير مي کند و باعث کاهش ترشح واسطه هاي شيميايي در مغز شده که در نتيجه انباشته شدن اين عناصر حياتي ، حزن و اندوه احساس مي گردد.
3 ـ تم هاي هيجاني :
هيجان ، واکنش انفعالي ، شديد و فوري است که غالبا با تظاهرات بارز اعصاب خودکار و واکنشهاي فيزيولوژيک توام است و ميل به جنبش و حرکت را به وجود مي آورد . از تم هاي هيجاني مي توان با ايجاد انرژي رواني ، رغبت و انگيزه در کاهش حالات افسردگي و غمگيني بهره جست .
4 ـ تم هاي شاد و فرحبخش :
تم هايي هستند که شادماني و نشاط را توام با آرامش و متانت منتقل مي سازند . اين تم ها باعث انبساط خاطر و سرزندگي مي شوند . تم هاي فرحبخش احساس سرزندگي و شادماني را براي کار و فعاليت افزايش مي دهند . براي تقويت روحيه افراد يک اجتماع و سرزندگي و نشاط آنها مخصوصا کودکان و نوجوانان تم هاي شاد و فرحبخش بسيار مفيد و سازنده هستند .
5 ـ تم هاي آرامبخش :
تم هاي مطبوعي هستند که نه تحريک کننده ، نه غم انگيز ، نه هيجاني و نه وجد آورند . متن ملايم و يکنواخت ارتعاشات آنها احساس آرامش را منتقل مي کند . تم هاي آرامبخش به خاطر ريتم ملايم در فواصل وسيع و ارتعاشات موافق آن با استعداد مغز باعث احساس ملايمت و آرامش مي شود .

تاريخچه پيدايش موسيقي درماني
 

تاريخچه استفاده از موسيقي به عنوان روشي براي درمان به زمان ارسطو و افلاطون باز مي گردد. از آن زمان به بعد رگه هايي از استفاده از اصوات و آهنگها براي درمان بيماريهاي مختلف بکار رفته است . اما در قرن بيستم فکر رسمي استفاده از موسيقي براي درمان مصدومين جنگ جهاني اول آغاز شد و هر چند استفاده از اين روش درماني با مشکلاتي همراه بود که با قدم هايي که برداشته شد ، بتدريج اين شاخه درماني تکامل يافت و انجمن هاي متعددي تشکيل گرديد . به طوري که در سال 1944 اولين برنامه آموزش موسيقي درماني در جهان در دانشگاه ميشيگان آغاز شد .

روشهاي موسيقي درماني
 

در موسيقي درماني دو روش اساسي وجود دارد : روش فعال و روش غير فعال ، روش غيرفعال شامل شنيدن موسيقي است که بيمار با گوش دادن و شنيدن موسيقي که در حال نواخته شدن است ، مورد درمان قرار مي گيرد . در اين روش بيشترين تاثير عملکرد در جهت برانگيختن و تاثير واکنشهاي عاطفي و ذهني است . در حالي که در روش موسيقي درماني فعال که نواختن ، خواندن و حرکات موزون اساس کار است . واکنشهاي مختلف عاطفي ، ذهني ، جسمي و حرکتي تحريک و برانگيخته مي شوند .
برنامه ها و روشهاي موسيقي درماني متنوع و متناسب با نياز افراد تنظيم و تدارک ديده مي شود . محورهاي اصلي برنامه هاي موسيقي درماني شامل شنيدن موسيقي متناسب و آرام بخش و نواختن موسيقي در گروه هاي منظم و يا انفرادي خواندن آوازها ، ترانه هاي فردي و يا گروهي مي باشد .

موسيقي درمانگر ، کيست ؟
 

انجام و ارائه روش درماني توسط هر فردي جايز نيست موسيقي درمانگرها افرادي متخصص هستند که در زمينه هاي مختلف موسيقي و شاخه هاي درماني ، آموزش ديده اند . بلکه آنهايي صلاحيت دارند که با اساس بيماري ها ، درمان هاي مختلف آنها ، روانشناسي موسيقي ، ... آشنا هستند و شايستگي فردي و تخصصي لازم را در اين زمينه دارا هستند .

چه نوع بيماري هايي با موسيقي درماني درمان مي شوند ؟
 

بطور کلي عمدتاً بيماري هايي که به نحوي با مسائل رواني فرد در ارتباط هستند يا حالات رواني مي تواند نقش موثري در بهبود آنها داشته باشند ، در پاسخ مثبت به موسيقي درماني شناخته شده هستند . همچنين بيماري هاي جسمي که منشأ رواني دارند با اين روش بهبود پيدا مي کنند امروزه در خيلي از امکانات روان درماني موسيقي درماني به عنوان بخشي از آنها مورد استفاده قرار مي گيرد .
در بيماري هاي زير موسيقي درماني مي تواند به خوبي مکمل يا حتي جايگزين درمان سنتي باشد : جنون جواني (اسکيزوفرني) ـ اختلالات خلقي (مثل افسردگي و شيدايي) ـ اختلالات شخصيت ـ اختلالات اضطرابي ـ اختلالات جسمي ـ مغز ـ سوء استفاده از مواد (اعتياد) اختلالات خوردن و اختلالات روحي دوران کودکي .
منبع: مجله خانواده شماره 210.