همه چيز درباره آموزش الكترونيكي (elearning)
دوران مدرسه و تحصيل را به ياد مي آوريد؟ سختي نيمكت هاي مدارس حتماً در خاطر شما هم هست؛ نيمكت هايي كه همه آنها رو به يك سمت چيده شده بودند و با هر چرخاندن سر يك نفر مي گفت تخته سياه آن طرف است؛ تخته سياهي كه اگر كمي شيطاني مي كردي نامت روي آن و جزو گروه بدها نوشته مي شد. براي آب خوردن و انجام ملزومات زندگي بي اجازه نمي توانستيم كلاس را ترك كنيم ولو اينكه جواب اجازه را معلم دير بدهد و آن بلايي كه نبايد سرمان بيايد. بزرگ ترين آرزويمان اين بود كه معلم ما را براي گرفتن گچ از دفتر مدرسه بفرستد. زنگ هاي تفريح را با همكلاسي هايمان خوش بوديم. خوشي اي كه سه ماه تابستان دلمان برايش تنگ مي شد. بزرگ تر که مي شديم شرايط به نسبت سنمان در هر دوره تحصيلي تغيير مي کرد. سختي ها و دلخوشي هايمان رنگ عوض مي كردند اما تنها يك چيز تغيير نمي كرد و آن هم آموزش بود. در تمام سال ها در كنار اين حاشيه ها، اصل برايمان يادگيري بود؛ از حروف الفبا گرفته تا گذراندن چند ماه با استاد راهنماي پايان نامه. اين سال ها بيشتر شرايط زندگي ها دچار تغيير شده و اين تغيير روش هاي آموزش را در برگرفته است. در روش هاي جديد آموزش ديگر سختي ها و حتي خوشي هاي دوران تحصيل وجود ندارد. شرايط اين روش ها نيز با آن دوران متفاوت است. از جهاني شرايط تحصيل در آموزش هاي جديد راحت تر شده و جاي روش هاي آموزشي گذشته را بگيرد. آموزش از راه دور همان آموزش الكترونيكي است كه در زبان اصلي به آن E- LEARNING مي گويند. E مي گويند E پيشوندي است كه در اين روزها قبل از هر كلمه اي قرار بگيرد نشان از الكترونيكي بودن آن دارد.
آموزش الكترونيكي را مي شناسيم؟
آموزش الكترونيكي يا همان E- LEARNING مانند باقي تكنولوژي هاي الكترونيكي بر اساس فناوري اطلاعات است. اين يك مفهوم دور از زندگي ما نيست. به طور حتم آموزش الكترونيكي آشنا هستيد اگر در خيابان هايي مانند خيابان انقلاب تهران قدم زده باشيد، پشت ويترين بيشتر مغازه هاي اين خيابان ابزاري به نام نرم افزار آموزشي يا سي دي آموزشي ديده ايد. اينها نوعي از آن آموزش الكترونيكي هستند. البته E- LEARNING در يك بعد كلي تر به بحث گرفته مي شود كه اين ابزارآلات را نيز شامل مي شود. يكي ديگر از انواع آموزش الكترونيكي، آموزشگاه هايي هستند با دوره هاي مجازي كه آنها را به واسطه رسانه ها و تبليغ هايي كه داشته اند، مي شناسيد. در كل مي توانيم بگوييم آموزش الكترونيكي، آموزش بر بستر فناوري اطلاعات و با استفاده از تكنولوژي است كه در آن نيازي به حضور دانش آموز و معلم در يك مكان نيست. دروس مربوط به هر رشته يا مقطع تحصيلي كه باشند از ابتدايي گرفته تا تحصيلات تكميلي مي توانند از طريق وسايل الكترونيكي در اختيار علاقه مندان به تحصيل باشند. E- LEARNING به دو شكل انجام مي شود:
1 ـ آموزش از راه تلويزيون: در اين روش آموزش، داوطلب از راه شبكه ها و برنامه هاي تلويزيوني كه براي آموزش دروس طراحي شده اند، تحصيل مي كند.
2 ـ آموزش در بستر رايانه: در واقع در اين روش آموزش برمبناي كامپيوتر براي هر فرد است. اصولاً بيشتر در اين روش آموزش از راه،CDROM FLoppy DVD و روي هر وسيله ذخيره سازي اي است كه از طريق كامپيوتر انجام مي شود. از اين روش بيشتر شركت ها و آموزشگاه هاي اينترنتي براي ارائه دروسشان استفاده مي كنند. مسلماً يا خودتان از نرم افزارهاي آموزشي حداقل براي يادگيري زبان انگليسي استفاده كرده ايد يا كساني را ديده ايد كه از اين روش استفاده مي كنند.
3 ـ آموزش از راه اينترنت: در اين روش يادگيرنده از راه وب مي تواند دروس را فرا گيرد. از اين روش بيشتر در دانشگاه هاي مجازي كه چند شعبه در كشور دارند يا آموزشگاه هاي خارج از كشور استفاده مي شود.
4 ـ آموزش از راه تلفن همراه: آموزشي است كه كاملاً جديد است و تقريباً مي تواند در گروه بالا قرار گيرد اما به علت افزايش تعداد افراد دارنده تلفن همراه و تمركز روي اين روش كه به Mlearning شهرت يافته، دسته اي جدا براي آن در نظر گرفته مي شود. به خوبي مي توان اين روش را پياده سازي كرد ولي لازمه آن ايجاد زير ساخت هاي مخابراتي است.
E- LEARING از چه زماني شكل گرفت؟
اولين بار يك تيم آموزش الكترونيكي با نام آموزش از راه دور در دهه 50 شروع به كار كرد. در اين آموزش از راه دور كشور انگلستان دانشگاهي به نام دانشگاه آزاد طراحي كرد. البته دانشگاه آزاد آن زمان انگلستان از زمين تا آسمان با دانشگاه آزاد كشورمان متفاوت است. منظور از دانشگاه آزاد كشورمان متفاوت است. منظور از دانشگاه آزاد در آن زمان open university بود. در اين دانشگاه دانشجويان مي توانستند از طريق برنامه هاي تلويزيوني دروس لازم را فرا گرفته و پس از سنجش مدرك دريافت كنند. در دهه 60 كلينيك آزاد در آمريكا مطرح شد و آمريكايي ها در كارگاه مشورتي و كرسي هاي آموزشي وارد آموزش از راه دور شدند. در دهه 70 ميلادي اين روش به تدريس غير حضوري با استفاده از شيوه اي تحت عنوان «modem bulletin board» تبديل شد. در دهه بعدي واحدهاي درسي در آمريكا به صورت online در اختيار داوطلبان قرار گرفت. اين سير تغيير و تحول در آموزش از راه دور كه در آن زمان آموزش الكترونيكي نام گرفته بود. ادامه پيدا كرد تا از سال 1995 به بعد دانشگاه ها و آموزشگاه هاي آمريكايي به فكر آموزش الكترونيكي به صورت گسترده و جهاني افتادند. اين حركت به خوبي پيش رفت و باعث شد كه امروز صدها سايت آموزشي با قابليت ارائه چند صد عنوان درسي با هزينه كم در اينترنت وجود داشته باشند. به طور كلي تاريخچه آموزش الكترونيكي در جهان را به صورت زير هم مي توان تقسيم بندي كرد. آموزش غير حضوري در دهه اول سال 1970 ميلادي آغاز شد و هنوز هم در نقاط مختلف دنيا از اين شيوه آموزش براي تحصيل استفاده مي شود. بهره گيري از فناوري در امر آموزش در اوايل دهه 90 ميلادي و آموزش مجازي از سال 1995 شروع شده است( فرهادي، ربابه، 1384).
*موج اول آموزش الكترونيكي (1999ـ 1994):
ظهور پست الکترونيکي، مرور گرهاي وب و چهره آموزش مبتني بر چند رسانه اي ها تغييرات زيادي پيدا کرد. اساساً اين نوع آموزش با کمک ابزارهايي چون پست الکترونيکي و اينترنت و به صورت آموزش مبتني بر وب، با کيفيت پايين و به صورت متناوب انجام گرفت.
* موج دوم آموزش الکترونيکي(2011-2000):
فناوري هايي چون جاوا، كاربردهاي وسيع انواع شبكه ها،خطوط مخابراتي با پهناي باند وسيع طراحي وب سايت هاي پيشرفته، انقلابي در صنعت آموزش به وجود آورد و آموزش تحت وب را به آموزش واقعي بسيار نزديك ساخت. ارائه محتواي دوره در محيط هاي آموزشي چند بعدي و ارائه خدمات پيشرفته و با كيفيت به فراگيران و همچنين تعريف و ارائه استانداردهاي آموزش الكترونيكي از ويژگي هاي اين دوران به شمار مي آيند.
آموزش الكترونيكي هم اكنون در چه موقعيتي است؟
آموزش الكترونيكي بيش از نيم قرن است كه در جهان سابقه دارد. اما اين روزها با پيشرفت تكنولوژي و دسترسي بهتر و آسان تر مردم دنيا به اينترنت، اين آموزش در موارد بسيار زيادي جاي روش هاي سنتي را پركرده است. طبق يك برآورد آماري، بيش از يك ميليارد نفر در سراسر دنيا به اينترنت دسترسي داشته و به آن ملحق شده اند و يك ميليون نفر از آنها به سيستم آموزشي الكترونيكي دانشگاه هاي معتبر دنيا پيوسته و از اين طريق به ادامه تحصيل پرداخته اند. اين آمار نشان مي دهد ديگر براي آموختن نيازي به صرف هزينه و زمان رفت و آمد نيست و همچنين طبق نتيجه اي ديگر، آموزش الكترونيكي بستري فراهم كرده كه تمام انسان هايي كه سواد الكترونيكي دارند، مي توانند از تمام رشته ها به يك اندازه و به يك روش بهره مند شوند.
نچ نچ نچ اسكيپي
اولين جايي كه با آموزش الكترونيكي در كودكي آشنا شديم، سريال تلويزيوني استراليايي « اسكيپي كانگوروي بوته زار» بود كه براي كودكان پخش مي شد. در اين سريال، ساني صاحب نوجواني اسكيپي بود. ساني به دليل شغل پدرش كه جنگلباني بود دور از شهر زندگي مي كرد، درس هايش را از طريق تلويزيون ياد مي گرفت و هر وقت كه علاقه مند بود مي توانست با اسكيپي در پارك ملي وارتا بازي كند. هر كودكي با ديدن اين سريال آرزو مي كرد جاي ساني باشد تا زمان درس خواندن و بازي كردنش را خودش تعيين كند. لذت بزرگ ديگري كه ساني از آن بهره مي برد، راحتي هنگام درس خواندن بود كه ما را بيش از هر چيز ديگري علاقه مند به آموزش از راه دور مي كرد.
منبع: نشريه دانستنيها ـ خرداد90
