خاصيت هاي خيار

نام هاي فارسي: خيار- خيار سبز
نام علمي: Cucumis sativus
نام عمومي: Cucumber
نام انگليسي: Cucumber
نام عربي: قَثَد (Qathad)
نام فرانسوي: Concomber
نام آلماني: Gurke
نام خانواده: Cucurbitacaeae (کدو)

تاريخچه:
 

خيار سبز بومي هندوستان است و واريته هاي زيادي از اين گياه در هندوستان مي رويد. اين گياه حداقل سه هزار سال قبل در غرب آسيا کشت مي شده و به احتمال زياد توسط رومي ها به ساير نقاط اروپا منتقل شده است. بر اساس اطلاعات، خيار در قرن نهم ميلادي به فرانسه، در قرن چهاردهم ميلادي به انگلستان و در قرن شانزدهم ميلادي به آمريکاي شمالي برده شده است.
به گفته «پليني»، نويسنده تاريخ طبيعي، يوناني هاي باستان خيار کشت مي کرده اند و در ايتاليا واريته هاي مختلفي از خيار وجود داشته است.
همچنين در تاريخ طبيعي پليني آمده است که امپرلاتور روم، «تاي بري يوس»، در تمام طول زمستان و تابستان خيار را سر ميز خود داشته است. به احتمال زياد رومي ها روش پرورش مصنوعي خيار را مانند امروز در گلخانه ها داشته اند که هر روز براي امپراتور خيار مهيا مي کرده اند. پليني توضيح داده است که خيارهاي ايتاليايي کوچک بوده اند. رومي ها خيار را غير از مصرف خوراکي، براي محل گزش عقرب، ضعف بينايي و ترساندن موش استفاده مي کردند. در روم قديم زن هايي که آرزوي بچه دار شدن داشتند، خيار سبز را به دور کمر خود مي بستند. حتي پرستارها (قابله) نيز اين کار را مي کردند و وقتي بچه به دنيا مي آمد، آنها را دور مي ريختند.

داروشناختي و اثرات مهم
 

در مخزن الادويه اثرات مهم خيار اين گونه آمده است:طبيعت آن سرد و تر است. رفع بي خوابي و تشنگي مي کند. تسکين التهاب احشا، ادرارآور و رفع يرقان از ديگر خواص آن هستند که در مورد يرقان چنين آمده است: آشاميدن آب پخته شده پوست خيار تازه به مدت 9روز متوالي، رفع کننده يرقان است.

گياه شناسي:
 

خيار گياهي است يکساله و علفي که ساقه هاي آن بدليل نرم بودن روي زمين خوابيده اند. اين ساقه ها از تارهاي خشن پوشيده شده و داراي پيچک مي باشند. برگ هاي بزرگ گياه به چندين لب نوک تيز دندانه دار تقسيم مي شوند. گل ها درشت، زردرنگ و به صورت نر و ماده هستند که بر روي يک گياه قرار گرفته اند. ميوه ها استوانه اي شکل، داراي پوستي سبزرنگ و بسته به نژاد، در اندازه هاي مختلف (کوچک و باريک يا کلفت و بلند) مي باشند. ميوه بعضي نژادهاي خيار ممکن است بيش از 50 سانتيمتر طول و 10 سانتيمتر عرض باشد. اين ميوه ها بويي مطبوع دارند. خيار بومي هندوستان است، ولي امروزه در بيشتر نقاط جهان کشت داده مي شود. خيار در اکثر مناطق ايران و حتي در تمام فصول در گلخانه ها پرورش داده مي شود.

مزه و بوي خيار:
 

طبق نظرسنجي ها در مورد مزه و بوي خيار، بيشتر افراد مزه آن را تا حدي شبيه خربزه و با بو و مزه ملايم دانسته اند و تنها تعداد کمي مزه آن را نامطبوع دانسته و بعضي بوي آن را شبيه عطر اظهار نموده اند. همچنين، تلخي ته بعضي خيارها بدليل وجود ماده اي به نام فنيل تيوکارباميد است.

استفاده صنعتي خيار:
 

در سال هاي اخير استفاده از ترشي خيار در امريکا رو به کاهش گذاشته و مصرف خيار تازه افزايش يافته اند. در سال 1999، از نظر وزني 3ميليارد پوند ترشي در امريکا توليد شده است. طبق آمار سازمان غذا و کشاورزي سازمان ملل، چين حدود60درصد خيار و خيارشور دنيا را در سال 2005 توليد کرده است. کشورهاي مهم توليدکننده ديگر، ترکيه، روسيه، ايران و امريکا بوده اند.
خيار همچنين به عنوان نرم کننده و ضد التهاب در بسياري از محصولات آرايشي و بهداشتي، از جمله کرم، پماد، صابون و ماسک هاي مختلف پوستي مورد استفاده قرار مي گيرد.

مهم ترين واريته هاي خيار:
 

خيار انگليسي: به طول تا60سانتي متر، کم تخمه، داراي پوستي خوشمزه و خوش خوراک، و ايجاد نفخ کم.
خيار نواحي آسياي شرقي:قلمي با پوست سبز تيره، داراي برآمدگي ها و خطوطي در طول خيار. اين خيار براي سالاد، ترشي و همه گونه مصرف مناسب بوده و در طول سال در دسترس است.
خيار مديترانه اي: کوچک، داراي پوستي صاف مانند خيار انگليسي و کم تخمه است.
خيار آمريکايي: داراي پوستي بسيار نازک (که احتياج به جدا کردن آن نيست) و خطوط بلند بر روي پوست مي باشد.
خيار ايراني: به طول تا20سانتي متر، کم تخمه و کوچک، قابل دسترسي در تمام طول سال، ترد و خوش طعم که به راحتي بريده مي شود.
خيار بيت آلفا: کوچک، تقريباً شيرين، سازگار با آب و هواي خشک خاورميانه.
خيار ترشي: اصولاً خيارهاي درشت و آنهايي که از نظر شکل و اندازه به عنوان ميوه خريدار زيادي ندارند، در صنعت به ترشي تبديل مي شوند.
خيار دوزاکايي: اين گونه خيار زردرنگ است و در قسمت هايي از هندوستان مي رويد. اين نوع خيار کروي شکل بوده و بيشتر در غذاها و ترشيجات استفاده مي شود.

خيارشور و ترشي خيار:
 

يکي از پرمصرف ترين فرآورده هاي خيار در جهان، ترشي خيار و خيارشور است. با اين کار مزه و مدت ماندگاري خيار طولاني مي شود. در ممالک غربي بيشتر از ترشي خيار استفاده مي کنند. براي اين منظور، از نوعي خيار کلفت و از نظر اندازه ناهمگن، با پوستي سبز مايل به زرد و داراي برجستگي هاي کوچک خارمانند استفاده مي شود. در ترشي خيار مقداري از ارزش غذايي آن، به خصوص ويتامين C، کم مي شود. در ايران براي تهيه خيارشور اکثراً از خيارهاي ريز و سبزرنگ استفاده مي شود. تغييرات ارزش غذايي در خيارشورهاي ايران نسبت به خيار تازه اندازه گيري نشده است، ولي به نظر نمي رسد که کاهش آن زياد باشد.

نکات قابل توجه:
 

1- در مخزن الادويه نام هاي شيرازي خيار«خياردراز» و «خيار بالنگ» و نام خراساني آن «خيار بادرنگ» ذکر شده است
2- در مخزن الادويه آمده، خوردن خيار با پوست نازک بهتر از خيار بدون پوست است؛ چرا که زودتر از معده مي گذرد و کمتر ايجاد نفخ مي کند.
3- خيار در بسياري از منابع جزء ميوه ها طبقه بندي شده و به طور معمول از نارس آن استفاده مي شود؛ در حالي که خيار رسيده زردرنگ با مزه تلخ و يا ترش مي باشد.
4- به تازگي خيارهايي پرورش داده مي شود که حاوي تخم خيار نيست.
5- خيار يکي از ماسک هاي خوب و نرم کننده و ضد التهاب براي پوست صورت مي باشد که مي توان آن را به صورت له شده يا ورقه اي استفاده نمود. جهت استفاده از اين ماسک مي توان پس از استحمام له شده و يا برش هاي ورقه اي خيار را حدود20دقيقه بر روي پوست قرار دارد و سپس با آب شستشو نمود.
منبع: دنياي تغذيه شماره 110