نویسنده: دکتر لطفی پورکاظمی*
به طور کلی در جامعه دو گروه ورزشکار وجود دارد؛ افرادی که برای حفظ و ارتقای سلامت خود به ورزش همگانی مشغولند و افرادی که به ورزش حرفه ای و قهرمانی می پردازند.
افرادی که قصد انجام ورزش همگانی در ماه مبارک رمضان را دارند که رقم آنها در جامعه بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر برآورد می شود می توانند بدون مواجهه با مشکل خاصی به ورزش نیم تا یک ساعته خود ادامه دهند منوط بر آن که روزانه حدود ۳۰ درصد از تمرین های خود بکاهند و به منظور پیشگیری از کم آبی بدن، علاوه بر استفاده از پوششی مناسب که مانع از گرمازدگی آنها شود به ورزش هایی هوازی نظیر پیاده روی، دویدن آرام، دوچرخه سواری و... بپردازند.
قهرمانان ورزشی و افرادی که ورزشکار حرفه ای هستند نیز به منظور استفاده روحی، جسمی و شرعی از لذت و فواید روزه داری باید به نکاتی توجه کنند از جمله این که در وعده افطاری، ۱۰ تا ۱۵ درصد تغذیه ۲۴ ساعته خود را آن هم بیشتر، با مایعات و مواد قندی نظیر، نان، خرما، فرنی و... تامین کنند. قند موجود در چنین موادی بسرعت هضم و جذب خون می شود و انرژی بدن را تامین می کند. برگزاری مسابقه هایی نظیر فوتبال باید با فاصله زمانی یک ساعت تا یک ساعت و نیم بعد از افطار انجام شود و بعد از مسابقه، بهترین زمان برای خوردن شام است که باید ۲۵ تا ۳۰ درصد غذای ۲۴ ساعته بدن را تامین کند. فرق شام و افطاری ماه مبارک رمضان از نظر ماهیت غذایی ورزشکاران در این است که افطار عمدتا از مواد قندی و کربوهیدرات ها تشکیل می شود در حالی که در عده غذایی شام، باید ترکیبی از کربوهیدرات ها و پروتئین ها مصرف شود. البته در بین مسابقه نیز باید مایعات قندی زیادی نوشیده شود تا آب و کالری مورد نیاز بدن تامین شود. در وعده سحری نیز ۶۰ درصد باقیمانده تغذیه ۲۴ ساعته فرد ورزشکار باید مورد استفاده قرار گیرد که ترکیبی از هیدروکربن ها (نظیر نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی) همچنین چربی و پروتئین مورد نیاز بدن به همراه ویتامین ها و املاح معدنی مورد نیاز بدن است که هضم چنین غذایی حدود ۱۰ ساعت طول می کشد.
براساس نوع رشته ورزشی نیز مواد مورد نیاز بدن ورزشکاران، کمی با یکدیگر متفاوت می شود، مثلا در ورزشکاران رشته های قدرتی نظیر وزنه برداری، نیاز به پروتئین بیشتری وجود دارد و آنها می توانند بیش از ۲۰ درصد از مواد غذایی مورد نیاز بدن خود را به پروتئین ها اختصاص دهند تا فرآیند عضله سازی بهتر انجام شود. در مجموع، ورزشکاران نیاز به دریافت ۶۰ درصد کربوهیدرات، ۲۵ درصد چربی و ۱۵ تا ۲۰ درصد پروتئین دارند و اگر از گوشت قرمز یا سفید به عنوان پروتئین استفاده می کنند نیاز به خوردن چربی دیگری نخواهند داشت. در غیر این صورت نیز بهتر است از چربی هایی چون روغن زیتون، روغن ماهی یا دیگر روغن های غیراشباع استفاده کنند. در حقیقت ریختن دمبه و چربی های حیوانی در غذا، برای سلامت آنها مضر است.
املاحی نظیر آهن، سدیم، پتاسیم و ویتامین ها نیز در میوه ها و مواد سالم و طبیعی غذایی وجود دارند و نیاز طبیعی بدن را برطرف می کنند. هر چند برای تامین بیشتر آنها از مولتی ویتامین ها همچون قرص های فارماتون نیز می توان بهره گرفت.
به طور کلی در روزه داری باید شدت ورزش کاهش پیدا کند و بخصوص از انجام ورزش های سخت در ساعات بعد از ظهر که به طور طبیعی فشار و قند خون کاهش پیدا می کند پرهیز کرد تا بدن وارد فازهای خطرناکی چون شوک هیپوگلیسمی نشود.
افرادی که قصد انجام ورزش همگانی در ماه مبارک رمضان را دارند که رقم آنها در جامعه بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر برآورد می شود می توانند بدون مواجهه با مشکل خاصی به ورزش نیم تا یک ساعته خود ادامه دهند منوط بر آن که روزانه حدود ۳۰ درصد از تمرین های خود بکاهند و به منظور پیشگیری از کم آبی بدن، علاوه بر استفاده از پوششی مناسب که مانع از گرمازدگی آنها شود به ورزش هایی هوازی نظیر پیاده روی، دویدن آرام، دوچرخه سواری و... بپردازند.
قهرمانان ورزشی و افرادی که ورزشکار حرفه ای هستند نیز به منظور استفاده روحی، جسمی و شرعی از لذت و فواید روزه داری باید به نکاتی توجه کنند از جمله این که در وعده افطاری، ۱۰ تا ۱۵ درصد تغذیه ۲۴ ساعته خود را آن هم بیشتر، با مایعات و مواد قندی نظیر، نان، خرما، فرنی و... تامین کنند. قند موجود در چنین موادی بسرعت هضم و جذب خون می شود و انرژی بدن را تامین می کند. برگزاری مسابقه هایی نظیر فوتبال باید با فاصله زمانی یک ساعت تا یک ساعت و نیم بعد از افطار انجام شود و بعد از مسابقه، بهترین زمان برای خوردن شام است که باید ۲۵ تا ۳۰ درصد غذای ۲۴ ساعته بدن را تامین کند. فرق شام و افطاری ماه مبارک رمضان از نظر ماهیت غذایی ورزشکاران در این است که افطار عمدتا از مواد قندی و کربوهیدرات ها تشکیل می شود در حالی که در عده غذایی شام، باید ترکیبی از کربوهیدرات ها و پروتئین ها مصرف شود. البته در بین مسابقه نیز باید مایعات قندی زیادی نوشیده شود تا آب و کالری مورد نیاز بدن تامین شود. در وعده سحری نیز ۶۰ درصد باقیمانده تغذیه ۲۴ ساعته فرد ورزشکار باید مورد استفاده قرار گیرد که ترکیبی از هیدروکربن ها (نظیر نان، برنج، ماکارونی، سیب زمینی) همچنین چربی و پروتئین مورد نیاز بدن به همراه ویتامین ها و املاح معدنی مورد نیاز بدن است که هضم چنین غذایی حدود ۱۰ ساعت طول می کشد.
املاحی نظیر آهن، سدیم، پتاسیم و ویتامین ها نیز در میوه ها و مواد سالم و طبیعی غذایی وجود دارند و نیاز طبیعی بدن را برطرف می کنند. هر چند برای تامین بیشتر آنها از مولتی ویتامین ها همچون قرص های فارماتون نیز می توان بهره گرفت.
به طور کلی در روزه داری باید شدت ورزش کاهش پیدا کند و بخصوص از انجام ورزش های سخت در ساعات بعد از ظهر که به طور طبیعی فشار و قند خون کاهش پیدا می کند پرهیز کرد تا بدن وارد فازهای خطرناکی چون شوک هیپوگلیسمی نشود.
پی‌نوشت‌ها:
* رئیس فدراسیون پزشکی ـ ورزشی
/ج
