ترجمه: حسین صرافی
سرطان کولورکتال که به نام‌های سرطان کولون یا روده نیز خوانده می‌شود، بعد از رشد سلول‌های سرطانی در کولون، رکتوم و آپاندیس بروز می‌کند. این سرطان سومین رتبه را در میان شایع‌ترین سرطان‌ها دارد و عنوان دومین عامل مرگ ناشی از سرطان را در جهان به خود اختصاص داده است. سرطان کولورکتال، سالانه 655 هزار قربانی در سراسر جهان می‌گیرد. علت بسیاری از موارد ابتلا به این سرطان به پولیپ‌های غده‌ای در روده بزرگ نسبت داده می‌شود. این زائده‌های قارچ‌مانند معمولا خوش‌خیم هستند ولی تعدادی از آنها ممکن است طی زمان سرطانی شوند. رایج‌ترین روش درمان این سرطان، جراحی است که معمولا با شیمی‌درمانی تکمیل می‌شود. روده بزرگ شامل کولون و رکتوم است. سرطان روده بزرگ جزو بیماری‌های خطرناک است و از نظر شیوع سومین سرطان شایع و دومین علت مرگ ناشی از سرطان در تمام دنیاست.
سن: ریسک ابتلا به سرطان روده با افزایش سن بیشتر می‌شود. بیشتر موارد ابتلا در سنین بالای 60 و 70 سالگی اتفاق می‌افتد و درصورت نداشتن سوابق ارثی ابتلا به این نوع سرطان قبل از 50 سالگی شایع نیست.
پولیپ در روده بزرگ: پولیپ به ویژه پولیپ‌های غده‌ای، عوامل ریسک سرطان کولون هستند. برداشتن پولیپ‌های کولون حین کولپوسکوپی، ریسک بعدی ابتلا به سرطان کولون را کاهش می‌دهد.
سابقه ابتلا به سرطان: افرادی که در گذشته مبتلا به سرطان کولون بوده و درمان شده‌اند در آینده نیز احتمال ابتلا به این سرطان را دارند. در زنانی که به سرطان رحم، مثانه یا پستان مبتلا بوده‌اند، ریسک ابتلا به سرطان کولون بالاتر است.
توارث: سابقه خانوادگی سرطان کولون به‌خصوص در بستگان درجه اول پیش از سن 55سالگی احتمال ابتلا به این سرطان را بیشتر می‌کند. سابقه خانوادگی ابتلا به پولیپ غده‌ای درصورت عدم‌درمان، سابقه ابتلا به سرطان روده را پس از سن 40سالگی به میزان صددرصد افزایش می‌دهد. زخم‌های مزمن یا بیماری در ناحیه کولون، تقریبا 30درصد احتمال ابتلا را پس از 25 سال (درصورتی که تمام کولون درگیر باشد) افزایش می‌دهند.
سیگار: طبق آمار منتشرشده در آمریکا احتمال ابتلا به سرطان کولون در زنان سیگاری 40 درصد بیشتر از زنان غیرسیگاری و در مردان سیگاری 30 درصد بیشتر از مردان غیرسیگاری است.
رژیم غذایی: مطالعه‌ها نشان داده که رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز و فاقد سبزیجات و میوه‌های تازه، مرغ و ماهی، ریسک ابتلا به سرطان روده را افزایش می‌دهد.
فعالیت فیزیکی: افرادی که از نظر فیزیکی فعال هستند ریسک کمتری برای ابتلا به سرطان روده دارند.
ویروس: برخی ویروس‌ها (مانند ویروس پاپیلومان) مرتبط با ابتلا به سرطان روده دانسته شده‌اند.
بیماری‌های حاد شکمی: بیمارانی که سابقه طولانی‌مدت ابتلا به ورم مخاط روده بزرگ و نشانگان کرون را داشته‌اند، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان روده دارند.
عوامل محیطی: ریسک ابتلا به این سرطان در کشورهای صنعتی به‌مراتب بیشتر از کشورهای توسعه نیافته یا کشورهایی که از قانون «فیبر بیشتر - چربی کمتر» پیروی می‌کنند، برآورد شده است. مطالعه‌های انجام شده روی مهاجران، گواهی بر تاثیر عوامل محیطی در سلامت افراد است.
مصرف هورمون‌های خارجی: هورمون‌هایی نظیر استروژن نیز در ابتلا به سرطان روده بزرگ موثر است.
متاستاز سرطان کلون نیز علایم خاصی دارد که عبارتند‌از: تنگی تنفس، همان‌طور که در متاستاز ریوی نیز اتفاق می‌افتد؛ درد در ناحیه بالای معده، همان‌طور که در متاستاز کبد احساس می‌شود. در مواردی نادر ممکن است درصورت مسدود شدن صفرا، زردی (یرقان) رخ دهد. بزرگ شدن کبد نیز به‌صورت بالینی مشاهده می‌شود.
منبع: هفته نامه سلامت
عوامل ریسک
برخی عوامل خاص باعث کاهش ریسک ابتلا به سرطان روده می‌شوند که عبارتند از:سن: ریسک ابتلا به سرطان روده با افزایش سن بیشتر می‌شود. بیشتر موارد ابتلا در سنین بالای 60 و 70 سالگی اتفاق می‌افتد و درصورت نداشتن سوابق ارثی ابتلا به این نوع سرطان قبل از 50 سالگی شایع نیست.
پولیپ در روده بزرگ: پولیپ به ویژه پولیپ‌های غده‌ای، عوامل ریسک سرطان کولون هستند. برداشتن پولیپ‌های کولون حین کولپوسکوپی، ریسک بعدی ابتلا به سرطان کولون را کاهش می‌دهد.
سابقه ابتلا به سرطان: افرادی که در گذشته مبتلا به سرطان کولون بوده و درمان شده‌اند در آینده نیز احتمال ابتلا به این سرطان را دارند. در زنانی که به سرطان رحم، مثانه یا پستان مبتلا بوده‌اند، ریسک ابتلا به سرطان کولون بالاتر است.
توارث: سابقه خانوادگی سرطان کولون به‌خصوص در بستگان درجه اول پیش از سن 55سالگی احتمال ابتلا به این سرطان را بیشتر می‌کند. سابقه خانوادگی ابتلا به پولیپ غده‌ای درصورت عدم‌درمان، سابقه ابتلا به سرطان روده را پس از سن 40سالگی به میزان صددرصد افزایش می‌دهد. زخم‌های مزمن یا بیماری در ناحیه کولون، تقریبا 30درصد احتمال ابتلا را پس از 25 سال (درصورتی که تمام کولون درگیر باشد) افزایش می‌دهند.
سیگار: طبق آمار منتشرشده در آمریکا احتمال ابتلا به سرطان کولون در زنان سیگاری 40 درصد بیشتر از زنان غیرسیگاری و در مردان سیگاری 30 درصد بیشتر از مردان غیرسیگاری است.
رژیم غذایی: مطالعه‌ها نشان داده که رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز و فاقد سبزیجات و میوه‌های تازه، مرغ و ماهی، ریسک ابتلا به سرطان روده را افزایش می‌دهد.
فعالیت فیزیکی: افرادی که از نظر فیزیکی فعال هستند ریسک کمتری برای ابتلا به سرطان روده دارند.
ویروس: برخی ویروس‌ها (مانند ویروس پاپیلومان) مرتبط با ابتلا به سرطان روده دانسته شده‌اند.
بیماری‌های حاد شکمی: بیمارانی که سابقه طولانی‌مدت ابتلا به ورم مخاط روده بزرگ و نشانگان کرون را داشته‌اند، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان روده دارند.
عوامل محیطی: ریسک ابتلا به این سرطان در کشورهای صنعتی به‌مراتب بیشتر از کشورهای توسعه نیافته یا کشورهایی که از قانون «فیبر بیشتر - چربی کمتر» پیروی می‌کنند، برآورد شده است. مطالعه‌های انجام شده روی مهاجران، گواهی بر تاثیر عوامل محیطی در سلامت افراد است.
مصرف هورمون‌های خارجی: هورمون‌هایی نظیر استروژن نیز در ابتلا به سرطان روده بزرگ موثر است.
درمان
انتخاب روش درمانی به پیشرفت سرطان بستگی دارد. در مواقعی که سرطان در مراحل اولیه، تشخیص داده می‌شود، قابل درمان است. اما هنگامی که سرطان در مراحل آخر شناسایی شود و متاستاز شدت گرفته باشد، درمان کامل بعید به‌نظر می‌رسد. نخستین مرحله درمان جراحی است، در عین حال شیمی‌درمانی و رادیوتراپی نیز طبق شرایط هر بیمار پیشنهاد می‌شود.علایم بالینی
سرطان کولون معمولا تا رسیدن به مراحل پیشرفته هیچ نوع علامتی ندارد. بنابراین بسیاری از مجامع پزشکی معاینه‌های دوره‌ای شامل تست وجود لخته خون در مدفوع و کولپوسکوپی را توصیه می‌کنند. شدت علایم بالینی به محل ضایعه بستگی دارد. به عبارت دیگر هرچه ضایعه به مقعد نزدیک‌تر باشد علایم روده‌ای نیز بیشتر خواهد شد. به‌عنوان مثال: تغییر در دفعات، مقدار و غلظت دفع؛ وجود خون در مدفوع؛ وجود بافت مخاطی در مدفوع؛ احساس عدم‌دفع کامل پس از تخلیه شکم؛ انسداد روده (به ندرت)؛ کم‌خونی با علایمی مانند سرگیجه و کسالت؛ کم اشتهایی یا بی‌اشتهایی؛ ضعف و کاهش ناخواسته وزن.متاستاز سرطان کلون نیز علایم خاصی دارد که عبارتند‌از: تنگی تنفس، همان‌طور که در متاستاز ریوی نیز اتفاق می‌افتد؛ درد در ناحیه بالای معده، همان‌طور که در متاستاز کبد احساس می‌شود. در مواردی نادر ممکن است درصورت مسدود شدن صفرا، زردی (یرقان) رخ دهد. بزرگ شدن کبد نیز به‌صورت بالینی مشاهده می‌شود.
منبع: هفته نامه سلامت
/ج
