نویسنده: اسماعیل احمدی
روحیه جهادی، ویژگی ها و شاخصه ها
جهاد در دین مبین اسلام از چنان جایگاه والایی برخوردار می باشد که حضرت دوست در مصحف شریف قرآن کریم فرمودند:
«ان الذین امنوا و هاجروا و جاهدوا فی سبیل الله باموالهم وانفسهم اعظم درجه عند الله و اولئک هم الفائزون» (سوره توبه، آیه 20) جهاد از ریشه لغوی «جهد» به معنای سعی و تلاش و کوشش می باشد و جهاد بماهو جهاد، امری مقدس و ارزشمند است و تفاوتی نمی کند جهاد در چه عرصه ای و زمینه ای باشد جهاد دفاعی یا علمی یا سیاسی یا خدمت رسانی و... و این نکته، خود، از زیبایی های کامل ترین دین آسمانی می باشد که امر جهاد را برای تمامی مسلمین در هر صنف و شغلی که هستند تأکید نموده و رهبر فرزانه انقلاب نیز کراراً به این امر توجه نموده اند و همگان را به جهادی عظیم فراخوانده اند که در آخرین دیدار مولا با مسئولین از لسان مبارک حضرتش شنیدیم که فرمودند:
«گاهی اوقات غفلت از روحیه جهادی و ایثار داشته ایم.» (بیانات آقا در جمع مسئولین – 16/5/1390) و این هشدار اساسی رهبر عزیزمان؛ در سخنانی مطرح شد که معظم له در خصوص نقاط قوت و ضعف نظام و توقعات الهی شان از مسئولین، سخن به بلاغت و فصاحت راندند. حال شایسته است بدانیم روحیه جهادی چه شاخصه ها و ویژگی هایی دارد که این جایگاه والا را در کلام رهبری یافته و در بحث «جهاد اقتصادی» این واژه مقدس پیشوند اقتصاد قرار گرفت، اقتصادی که خیلی ها به تصور دنیایی بودنش، آنرا مذموم می پنداشتند و حال همراهی کلمه «جهاد» آنرا «تکلیف» کرده است بر همگان.
شاخصه های روحیه جهادی :
1) اخلاص
یعنی خالص شدن فقط برای خدا، یعنی صبغه الهی شدن (رنگ الهی به خود گرفتن) و هوای نفس را میراندن. آنکه دارای تفکر جهادی است یقیناً تمام همّ و غم خویش را «رضایت الهی» دانسته و به دنبال مطرح نمودن خویش و کسب مقام و شهرت نمی باشد. فرد جهادگر هرچه به خدا نزدیکتر شده و جهاد خود را ناب و خالص برای خدا انجام دهد اکسیر جهاد او نیز نابتر و کمیاب تر می شود و بالعکس.
2) ایثار
ایثار که در کلام رهبری معظم، توأم با روحیه جهادی آمده است به معنای از خودگذشتگی و فداکاری است. یعنی مقدم داشتن و دانستن دیگران و مطالبات و نیازهای آنان را برخواسته های خود رجحان دادن ولو آنکه نیاز خودمان بیشتر از سایرین باشد. اوج ایثار و کمال فداکاری لحظه ای است که آنچه خود بدان نیاز مبرم داریم دیگری را ارجح دانسته و در اوج رضایت، آنرا تقدیم کرده و از ملامت و سرزنش اطرافیان نیز نهراسیم و از تصمیم خویش منصرف نگردیم.
3) توکل
از آنجایی که امر جهادی توأم با همت مضاعف و تلاش فوق العاده بوده و در حالت طبیعی انجام آن امکانپذیر نمی باشد لذا اتکال به قدرت لایزال الهی برای به ثمر رسیدن آن امری ضروری و انکار ناپذیر است و نیز با توجه به آنکه سرچشمه «جهاد» و خلق این واژه آسمانی، منشعب از کلام وحی می باشد لذا در حرکت و روحیه جهادی دائماً بایستی به مبدأ جهاد یعنی حضرت سبحان و جانشینان حضرتش (ائمه هدی علیهم السلام) توجه عینی و عملی نمود تا جهاد به سرانجام مقصود و به غایت مطلوب نایل آید.
4) خستگی ناپذیری
روحیه جهادی با حرکت طبیعی در تعارض است و نسبت این دو، نسبتی معکوس می باشد. یعنی هر قدر که انسان بخواهد امور دنیا و آخرتش را از مجاری عادی و با حرکتی طبیعی انجام دهد به نتیجه نخواهد رسید. لازمه روحیه جهادی حرکتی بی وقفه در هر شرایط مکانی و زمانی و امکاناتی است و این امر یعنی دارا بودن «روحیه خستگی ناپذیری» آنچنان که رزمندگان دفاع مقدس، سر لوحه شایسته و الگوی عملی آن بودند که در سخت ترین شرایط ممکن، گاه تا چند شبانه روز بدون استراحت به جهاد فی سبیل الله می پرداختند. در بحث ویژگی خستگی ناپذیری، بایستی اذعان داشت که هرچه تلاش فرد بیشتر شده و خود را به شرایط سخت عادت دهد و از راحتی و آسایش بویژه استراحت های معمول در عرف جامعه صرفنظر نماید، خستگی ناپذیری او افزایش می یابد.
5) استمرار
همانطور که اشاره ای گذرا شد، ملازم روحیه جهادی «استمراردر حرکت» است. آن ویژگی که حرکت جهادی را از ایستایی و توقف و سکون بازداشته و جریان جهادی را ابتدا در فرد جهادگر و سپس در محیط پیرامونی وی حفظ و تقویت می نماید. مستمر بودن مکمل ویژگی خستگی ناپذیری در روحیه جهادی است.
6) عدم دلبستگی به دنیا
از اصلی ترین شاخصه های بارز جهادگر، ساده زیستی و عدم توجه و دلبستگی به تعلقات دون دنیای دنی است. روحیه جهادی با تجملات و اشرافی گری به صورت مستقیم در ستیز و معارضه و مبارزه است. جهادگر عاشقی که زندگی وحیات خویش را وقف خدمت به خلق کرده و شبانه روز خود را در کار و تلاش و کوشش مستمر می گذراند هیچگاه به دنبال راحتی و آسایش خود نبوده و کانون توجه او سرای عقبی است.
7) وحدت در گفتار و رفتار
از ویژگی های روحیه جهادی، پرهیز از شعارهای پوچ و تبلیغاتی و عمل به وعده ها و اقوالی است که انسان مجاهد در شرایط گوناگون بیان نموده است. شاخصه فرهنگ و تفکر جهادی، وحدت در حرف و عمل و به تعبیری گفتار و رفتار است که اوج آن «عمل بیشتر و گفتار کمتر» می باشد یعنی جهادگر حقیقی هر قدر وعده ای و شعاری را سر دهد یقیناً در مقام عمل بیش از حد تصور و بسیار فراتر از آنچه در گفتار به آن اشاره نموده، رفتار می نماید. از اصلی ترین و ضروری ترین مصادیق وحدت در گفتار و رفتار انسان جهادی، میزان پایبندی او به «اطاعت از ولایت» می باشد که تقیّد جهادگر به اطاعت از منویات ولیّ زمان در عمل و کردار، زبانزد عام و خاص می باشد. اگر ولیّ امر، همگان بویژه مسئولین را به حفظ وحدت و همدلی دعوت می نماید، این انسان جهادی است که منافع شخصی و حزبی و جناحی را نادیده گرفته و کلام ولیّ را همچون کلام وحی با گوش جان استماع و با رفتار معقولانه جامه عمل می پوشاند نه آنکه در گفتار مدعی ولایت مداری باشد ولی در رفتار، آنچه را که خود از دین قرائت و اجتهاد نادرست می نماید عملی سازد.
با توجه به برخی از ویژگی های جهادی که به آنها اشاره شد بایستی تصریح کرد که ثمره این ویژگی ها و محصول شاخصه های فوق، تربیت انسان هایی است با «روحیه جهادی» افرادی که اخلاص – ایثار – توکل – خستگی ناپذیری و استمرار در حرکت، لقب «جهادگر» را به آنان داده و بی شک در هر مسئولیت و جایگاهی که قرار بگیرند روحیه جهادی را سرلوحه رفتار و کردار خود نموده و در حیطه مدیریتی و شغلی شان نیز به رعایت ویژگی های اشاره شده توجه می نمایند.
اگر امروز رهبری عزیزتر از جانمان، از سرگرم شدن برخی مسئولین به منش های اشرافی و رفاه طلبی گلایه می نمایند؛ به آن علت است که روحیه جهادی در مسئولین سطوح مختلف حتی گاه مدیران عالی نظام، نهادینه نگریده و به آفات و آسیب های پست و جایگاه دنیوی نظیر اشرافی گری - عدم توجه به طبقات مستضعف و عامه مردم - اختلاف با دیگران برای حفظ منافع شخصی و... دچار و مبتلا گردیده اند یعنی به جای آنکه «روحیه جهادی و ایثار» بزرگترین دارایی آنها باشد، «روحیه دنیاطلبی» تمام سرمایه آنان است «سرمایه ای» که در باطن خود «ته مایه ای» بیش نیست و تنها ممکن است چند روزی، میز و جایگاه مدیریتی را برای آن مسئول محفوظ نگاه دارد که البته خود از عذاب های پنهان خداوند برای مدیران دنیازده می باشد.آری، اگر در قلوب تمامی مردمان بویژه مدیران و مسئولان «روحیه جهادی» حاکم شود تحقق چشم انداز بیش از آنچه در این سند آمده است عینیت یافته و شاهد نمونه کوچکی از جامعه اصیل مهدوی خواهیم بود. حکومت عدل مهدوی اوج تحقق «جامعه جهادی» است که در آن مدینه فاضله، همگان با برخورداری از تفکر و فرهنگ جهادی و رعایت ویژگی ها و شاخصه های آن؛ سربازان حاکم مطلق کره خاکی یعنی وجود نازنین حضرت ولی عصر ارواحنا له الفداء خواهند بود.
نتیجه آنکه «روح جهادی» در جامعه تنها راه سعادت و رستگاری ایران اسلامی به عنوان مقدمه حکومت عدالت گستر موعود آسمانی می باشد و تمرینی برای آمادگی منتظران خورشید.
منبع مقاله: روزنامه کیهان
جهاد در دین مبین اسلام از چنان جایگاه والایی برخوردار می باشد که حضرت دوست در مصحف شریف قرآن کریم فرمودند:
«ان الذین امنوا و هاجروا و جاهدوا فی سبیل الله باموالهم وانفسهم اعظم درجه عند الله و اولئک هم الفائزون» (سوره توبه، آیه 20) جهاد از ریشه لغوی «جهد» به معنای سعی و تلاش و کوشش می باشد و جهاد بماهو جهاد، امری مقدس و ارزشمند است و تفاوتی نمی کند جهاد در چه عرصه ای و زمینه ای باشد جهاد دفاعی یا علمی یا سیاسی یا خدمت رسانی و... و این نکته، خود، از زیبایی های کامل ترین دین آسمانی می باشد که امر جهاد را برای تمامی مسلمین در هر صنف و شغلی که هستند تأکید نموده و رهبر فرزانه انقلاب نیز کراراً به این امر توجه نموده اند و همگان را به جهادی عظیم فراخوانده اند که در آخرین دیدار مولا با مسئولین از لسان مبارک حضرتش شنیدیم که فرمودند:
«گاهی اوقات غفلت از روحیه جهادی و ایثار داشته ایم.» (بیانات آقا در جمع مسئولین – 16/5/1390) و این هشدار اساسی رهبر عزیزمان؛ در سخنانی مطرح شد که معظم له در خصوص نقاط قوت و ضعف نظام و توقعات الهی شان از مسئولین، سخن به بلاغت و فصاحت راندند. حال شایسته است بدانیم روحیه جهادی چه شاخصه ها و ویژگی هایی دارد که این جایگاه والا را در کلام رهبری یافته و در بحث «جهاد اقتصادی» این واژه مقدس پیشوند اقتصاد قرار گرفت، اقتصادی که خیلی ها به تصور دنیایی بودنش، آنرا مذموم می پنداشتند و حال همراهی کلمه «جهاد» آنرا «تکلیف» کرده است بر همگان.
شاخصه های روحیه جهادی :
1) اخلاص
یعنی خالص شدن فقط برای خدا، یعنی صبغه الهی شدن (رنگ الهی به خود گرفتن) و هوای نفس را میراندن. آنکه دارای تفکر جهادی است یقیناً تمام همّ و غم خویش را «رضایت الهی» دانسته و به دنبال مطرح نمودن خویش و کسب مقام و شهرت نمی باشد. فرد جهادگر هرچه به خدا نزدیکتر شده و جهاد خود را ناب و خالص برای خدا انجام دهد اکسیر جهاد او نیز نابتر و کمیاب تر می شود و بالعکس.
2) ایثار
ایثار که در کلام رهبری معظم، توأم با روحیه جهادی آمده است به معنای از خودگذشتگی و فداکاری است. یعنی مقدم داشتن و دانستن دیگران و مطالبات و نیازهای آنان را برخواسته های خود رجحان دادن ولو آنکه نیاز خودمان بیشتر از سایرین باشد. اوج ایثار و کمال فداکاری لحظه ای است که آنچه خود بدان نیاز مبرم داریم دیگری را ارجح دانسته و در اوج رضایت، آنرا تقدیم کرده و از ملامت و سرزنش اطرافیان نیز نهراسیم و از تصمیم خویش منصرف نگردیم.
3) توکل
از آنجایی که امر جهادی توأم با همت مضاعف و تلاش فوق العاده بوده و در حالت طبیعی انجام آن امکانپذیر نمی باشد لذا اتکال به قدرت لایزال الهی برای به ثمر رسیدن آن امری ضروری و انکار ناپذیر است و نیز با توجه به آنکه سرچشمه «جهاد» و خلق این واژه آسمانی، منشعب از کلام وحی می باشد لذا در حرکت و روحیه جهادی دائماً بایستی به مبدأ جهاد یعنی حضرت سبحان و جانشینان حضرتش (ائمه هدی علیهم السلام) توجه عینی و عملی نمود تا جهاد به سرانجام مقصود و به غایت مطلوب نایل آید.
4) خستگی ناپذیری
روحیه جهادی با حرکت طبیعی در تعارض است و نسبت این دو، نسبتی معکوس می باشد. یعنی هر قدر که انسان بخواهد امور دنیا و آخرتش را از مجاری عادی و با حرکتی طبیعی انجام دهد به نتیجه نخواهد رسید. لازمه روحیه جهادی حرکتی بی وقفه در هر شرایط مکانی و زمانی و امکاناتی است و این امر یعنی دارا بودن «روحیه خستگی ناپذیری» آنچنان که رزمندگان دفاع مقدس، سر لوحه شایسته و الگوی عملی آن بودند که در سخت ترین شرایط ممکن، گاه تا چند شبانه روز بدون استراحت به جهاد فی سبیل الله می پرداختند. در بحث ویژگی خستگی ناپذیری، بایستی اذعان داشت که هرچه تلاش فرد بیشتر شده و خود را به شرایط سخت عادت دهد و از راحتی و آسایش بویژه استراحت های معمول در عرف جامعه صرفنظر نماید، خستگی ناپذیری او افزایش می یابد.
5) استمرار
همانطور که اشاره ای گذرا شد، ملازم روحیه جهادی «استمراردر حرکت» است. آن ویژگی که حرکت جهادی را از ایستایی و توقف و سکون بازداشته و جریان جهادی را ابتدا در فرد جهادگر و سپس در محیط پیرامونی وی حفظ و تقویت می نماید. مستمر بودن مکمل ویژگی خستگی ناپذیری در روحیه جهادی است.
6) عدم دلبستگی به دنیا
از اصلی ترین شاخصه های بارز جهادگر، ساده زیستی و عدم توجه و دلبستگی به تعلقات دون دنیای دنی است. روحیه جهادی با تجملات و اشرافی گری به صورت مستقیم در ستیز و معارضه و مبارزه است. جهادگر عاشقی که زندگی وحیات خویش را وقف خدمت به خلق کرده و شبانه روز خود را در کار و تلاش و کوشش مستمر می گذراند هیچگاه به دنبال راحتی و آسایش خود نبوده و کانون توجه او سرای عقبی است.
7) وحدت در گفتار و رفتار
از ویژگی های روحیه جهادی، پرهیز از شعارهای پوچ و تبلیغاتی و عمل به وعده ها و اقوالی است که انسان مجاهد در شرایط گوناگون بیان نموده است. شاخصه فرهنگ و تفکر جهادی، وحدت در حرف و عمل و به تعبیری گفتار و رفتار است که اوج آن «عمل بیشتر و گفتار کمتر» می باشد یعنی جهادگر حقیقی هر قدر وعده ای و شعاری را سر دهد یقیناً در مقام عمل بیش از حد تصور و بسیار فراتر از آنچه در گفتار به آن اشاره نموده، رفتار می نماید. از اصلی ترین و ضروری ترین مصادیق وحدت در گفتار و رفتار انسان جهادی، میزان پایبندی او به «اطاعت از ولایت» می باشد که تقیّد جهادگر به اطاعت از منویات ولیّ زمان در عمل و کردار، زبانزد عام و خاص می باشد. اگر ولیّ امر، همگان بویژه مسئولین را به حفظ وحدت و همدلی دعوت می نماید، این انسان جهادی است که منافع شخصی و حزبی و جناحی را نادیده گرفته و کلام ولیّ را همچون کلام وحی با گوش جان استماع و با رفتار معقولانه جامه عمل می پوشاند نه آنکه در گفتار مدعی ولایت مداری باشد ولی در رفتار، آنچه را که خود از دین قرائت و اجتهاد نادرست می نماید عملی سازد.
با توجه به برخی از ویژگی های جهادی که به آنها اشاره شد بایستی تصریح کرد که ثمره این ویژگی ها و محصول شاخصه های فوق، تربیت انسان هایی است با «روحیه جهادی» افرادی که اخلاص – ایثار – توکل – خستگی ناپذیری و استمرار در حرکت، لقب «جهادگر» را به آنان داده و بی شک در هر مسئولیت و جایگاهی که قرار بگیرند روحیه جهادی را سرلوحه رفتار و کردار خود نموده و در حیطه مدیریتی و شغلی شان نیز به رعایت ویژگی های اشاره شده توجه می نمایند.
اگر امروز رهبری عزیزتر از جانمان، از سرگرم شدن برخی مسئولین به منش های اشرافی و رفاه طلبی گلایه می نمایند؛ به آن علت است که روحیه جهادی در مسئولین سطوح مختلف حتی گاه مدیران عالی نظام، نهادینه نگریده و به آفات و آسیب های پست و جایگاه دنیوی نظیر اشرافی گری - عدم توجه به طبقات مستضعف و عامه مردم - اختلاف با دیگران برای حفظ منافع شخصی و... دچار و مبتلا گردیده اند یعنی به جای آنکه «روحیه جهادی و ایثار» بزرگترین دارایی آنها باشد، «روحیه دنیاطلبی» تمام سرمایه آنان است «سرمایه ای» که در باطن خود «ته مایه ای» بیش نیست و تنها ممکن است چند روزی، میز و جایگاه مدیریتی را برای آن مسئول محفوظ نگاه دارد که البته خود از عذاب های پنهان خداوند برای مدیران دنیازده می باشد.آری، اگر در قلوب تمامی مردمان بویژه مدیران و مسئولان «روحیه جهادی» حاکم شود تحقق چشم انداز بیش از آنچه در این سند آمده است عینیت یافته و شاهد نمونه کوچکی از جامعه اصیل مهدوی خواهیم بود. حکومت عدل مهدوی اوج تحقق «جامعه جهادی» است که در آن مدینه فاضله، همگان با برخورداری از تفکر و فرهنگ جهادی و رعایت ویژگی ها و شاخصه های آن؛ سربازان حاکم مطلق کره خاکی یعنی وجود نازنین حضرت ولی عصر ارواحنا له الفداء خواهند بود.
نتیجه آنکه «روح جهادی» در جامعه تنها راه سعادت و رستگاری ایران اسلامی به عنوان مقدمه حکومت عدالت گستر موعود آسمانی می باشد و تمرینی برای آمادگی منتظران خورشید.
منبع مقاله: روزنامه کیهان
/م
