پنجشنبه 15 اسفندماه سال 1392 و طی دیدار اعضای محترم مجلس خبرگان رهبری با رهبر انقلاب، سخنانی از سوی ایشان مطرح شد که بی‌شک باید مورد توجه مسئولان عرصه فرهنگ قرار گیرد.
حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در این دیدار توجه به فرهنگ دینی و انقلابی را یکی از وظایف خطیر مسئولان دانستند و با اشاره به اظهار نگرانی نمایندگان مجلس خبرگان در رابطه با مسائل فرهنگی کشور، تأکید کردند: «من هم از مسائل فرهنگی نگرانم و در این نگرانی نمایندگان محترم خبرگان سهیم هستم.»
نگرانی دلسوزان انقلاب اسلامی برای آنچه در حوزه فرهنگ کشور جریان دارد، اگر چه محدود به اتفاقات اخیر نمیشود اما کتمان نقش رفتار دولت یازدهم در تشدید نگرانی‌ها، امری غیرممکن است.
مشکلات موجود فرهنگی ما ریشه‌ها و دلایل مختلفی دارد که می‌توان آن را به سه گروه مختلف تقسیم کرد:
1- مدیریت فرهنگ:
موضوع چگونگی اعمال مدیریت بر فرهنگ کشور، همواره با تعویض دولت‌ها دستخوش تغییر شده است.
دیدگاه و عملکرد مسئولان فرهنگی دولت پنجم و ششم (موسوم به دولت سازندگی) دست‌کم در حوزه نشریات و کتاب، با آنچه در دولت هفتم و هشتم (دولت اصلاحات) اجرا شد، تفاوت‌های عمیقی داشت. همچنین سیاست‌های فرهنگی دولت دولت نهم و دهم (به ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد) تفاوت‌های عمده با دوران اصلاحات و دولت فعلی (دولت یازدهم) داشت.
با وجود همه این تفاوت‌ها، آنچه اکنون در زوایای پیدا و پنهان فرهنگ کشور قابل مشاهده است، هم امتداد بعضی مشکلات سابق و هم بروز ایرادات جدید را شامل می‌شود.
عدم اعتماد به نیروهای انقلابی
موضوع عدم اعتماد به نیروهای انقلابی در عرصه فرهنگ، اگر چه در حال حاضر کاملاً عیان شده و به اوج خود رسیده است، اما مسبوق به سابقه است. در این بین حداقل دولت اصلاحات دارای سابقه بی‌مهری نسبت به این افراد است؛ دولتی که سال‌های عمده وزارت فرهنگ خود را به‌پای «عطاءالله مهاجرانی» وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی ریخت. وزیری که اکنون در لندن سکونت داشته و مفتخر به کارشناسی برای بی‌بی‌سی و همراهی با ضدانقلاب است.
در حال حاضر نیز شخص وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ضمن ابراز علاقه به شخص سیدمحمدخاتمی رییس‌جمهور دوران اصلاحات، نه‌تنها انتقادات وارده به وی در ماجرای فتنه88 را نادیده گرفته است، بلکه وزارت ارشاد آرمانی را همان وزارت ارشاد دوران اصلاحات معرفی کرده است.
کوشش برای ادامه راه غلط دوران اصلاحات
اصرار بر تکرار و ادامه بعضی اشتباهات و سوءرفتارهای دوره اصلاحات در حوزه فرهنگ، در حال حاضر به ایجاد سئوال برای جمع کثیری از دلسوزان انقلاب و نیروهای موثر انقلابی منجر شده است. بازگشایی انتشاراتی‌هایی که به‌دلیل ارتکاب رفتارهای غیرقانونی و یا انتشار کتب موهن تعطیل شده بودند و یا تأکید بر حذف ممیزی کتاب یا اصرار بر ایجاد فضا برای فعالیت نویسندگان معلوم‌الحال، تنها چند نمونه کوچک از رفتار وزارت فعلی فرهنگ و ارشاد برای زنده کردن اتفاقات دوران خاتمی به حساب می‌آید.
دورنمای فرهنگ
متأسفانه در فضای کنونی، پیش‌بینی آنچه در حوزه فرهنگ روی خواهد داد، چندان آسان نیست. اگر قرار باشد روند شتاب‌زده فعلی ادامه پیدا کند، تصور دورنمایی مثبت برای فرهنگ جامعه، چندان با واقعیت هماهنگ نیست. نگرانی بسیای از فعالان فرهنگی و دلسوزان و صاحبان تجربه نیز از همین امر نشأت می‌گیرد.
دورنمای کنونی فرهگ کشور، دورنمایی تار، مبهم، غیرقابل پیش‌بینی و حقیقتاً نگران‌کننده است و متأسفانه علامت‌های بروز آشفتگی در چندین حوزه از فرهنگ کشور، کاملاً قابل مشاهده است.
به‌عنوان مثال، نمایش فیلم‌هایی در تأیید فتنه88 طی دوره برگزاری جشنواره فیلم فجر امسال، اصرار بر تقدیر از این فیلم‌ها و نمایش فیلمی همچون «رستاخیز»، از دلایل بروز علایم آشفتگی در عرصه فرهنگ کشور محسوب می‌شود. همچنین عدم برگزاری نمایشگاه مطبوعات در موعد مقرر، مشکل دیگری بود که هرگز مشخص نشد، چرا و چگونه بروز کرد.
2- میزان فاصله از وضعیت آرمانی
توافق بر سر اینکه اکنون تا رسیدن به وضعیت آرمانی در فرهنگ، فاصله زیادی داریم، شاید تنها نقطه اشتراک نیروهای انقلابی و حامیان رواج فرهنگ غربی باشد! اما دلایل این دو گروه با یکدیگر شباهت چندانی ندارد.
یک گروه خواهان نشر هر چه بیشتر فرهنگ انقلاب و انقلابی‌گری در عرصه فرهنگ هستند و گروه دیگر علاقه‌مند به ترویج فرهنگ غربی و جولان دادن عناصر بدسابقه، با سوءاستفاده از آنچه آزادی بیان می‌نامند.
و اما حوزه نشر و کتاب و کتابخوانی
حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در این دیدار توجه به فرهنگ دینی و انقلابی را یکی از وظایف خطیر مسئولان دانستند و با اشاره به اظهار نگرانی نمایندگان مجلس خبرگان در رابطه با مسائل فرهنگی کشور، تأکید کردند: «من هم از مسائل فرهنگی نگرانم و در این نگرانی نمایندگان محترم خبرگان سهیم هستم.»
نگرانی دلسوزان انقلاب اسلامی برای آنچه در حوزه فرهنگ کشور جریان دارد، اگر چه محدود به اتفاقات اخیر نمیشود اما کتمان نقش رفتار دولت یازدهم در تشدید نگرانی‌ها، امری غیرممکن است.
مشکلات موجود فرهنگی ما ریشه‌ها و دلایل مختلفی دارد که می‌توان آن را به سه گروه مختلف تقسیم کرد:
1- مدیریت فرهنگ:
موضوع چگونگی اعمال مدیریت بر فرهنگ کشور، همواره با تعویض دولت‌ها دستخوش تغییر شده است.
دیدگاه و عملکرد مسئولان فرهنگی دولت پنجم و ششم (موسوم به دولت سازندگی) دست‌کم در حوزه نشریات و کتاب، با آنچه در دولت هفتم و هشتم (دولت اصلاحات) اجرا شد، تفاوت‌های عمیقی داشت. همچنین سیاست‌های فرهنگی دولت دولت نهم و دهم (به ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد) تفاوت‌های عمده با دوران اصلاحات و دولت فعلی (دولت یازدهم) داشت.
با وجود همه این تفاوت‌ها، آنچه اکنون در زوایای پیدا و پنهان فرهنگ کشور قابل مشاهده است، هم امتداد بعضی مشکلات سابق و هم بروز ایرادات جدید را شامل می‌شود.
عدم اعتماد به نیروهای انقلابی
موضوع عدم اعتماد به نیروهای انقلابی در عرصه فرهنگ، اگر چه در حال حاضر کاملاً عیان شده و به اوج خود رسیده است، اما مسبوق به سابقه است. در این بین حداقل دولت اصلاحات دارای سابقه بی‌مهری نسبت به این افراد است؛ دولتی که سال‌های عمده وزارت فرهنگ خود را به‌پای «عطاءالله مهاجرانی» وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی ریخت. وزیری که اکنون در لندن سکونت داشته و مفتخر به کارشناسی برای بی‌بی‌سی و همراهی با ضدانقلاب است.
در حال حاضر نیز شخص وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ضمن ابراز علاقه به شخص سیدمحمدخاتمی رییس‌جمهور دوران اصلاحات، نه‌تنها انتقادات وارده به وی در ماجرای فتنه88 را نادیده گرفته است، بلکه وزارت ارشاد آرمانی را همان وزارت ارشاد دوران اصلاحات معرفی کرده است.
کوشش برای ادامه راه غلط دوران اصلاحات
اصرار بر تکرار و ادامه بعضی اشتباهات و سوءرفتارهای دوره اصلاحات در حوزه فرهنگ، در حال حاضر به ایجاد سئوال برای جمع کثیری از دلسوزان انقلاب و نیروهای موثر انقلابی منجر شده است. بازگشایی انتشاراتی‌هایی که به‌دلیل ارتکاب رفتارهای غیرقانونی و یا انتشار کتب موهن تعطیل شده بودند و یا تأکید بر حذف ممیزی کتاب یا اصرار بر ایجاد فضا برای فعالیت نویسندگان معلوم‌الحال، تنها چند نمونه کوچک از رفتار وزارت فعلی فرهنگ و ارشاد برای زنده کردن اتفاقات دوران خاتمی به حساب می‌آید.
دورنمای فرهنگ
متأسفانه در فضای کنونی، پیش‌بینی آنچه در حوزه فرهنگ روی خواهد داد، چندان آسان نیست. اگر قرار باشد روند شتاب‌زده فعلی ادامه پیدا کند، تصور دورنمایی مثبت برای فرهنگ جامعه، چندان با واقعیت هماهنگ نیست. نگرانی بسیای از فعالان فرهنگی و دلسوزان و صاحبان تجربه نیز از همین امر نشأت می‌گیرد.
دورنمای کنونی فرهگ کشور، دورنمایی تار، مبهم، غیرقابل پیش‌بینی و حقیقتاً نگران‌کننده است و متأسفانه علامت‌های بروز آشفتگی در چندین حوزه از فرهنگ کشور، کاملاً قابل مشاهده است.
به‌عنوان مثال، نمایش فیلم‌هایی در تأیید فتنه88 طی دوره برگزاری جشنواره فیلم فجر امسال، اصرار بر تقدیر از این فیلم‌ها و نمایش فیلمی همچون «رستاخیز»، از دلایل بروز علایم آشفتگی در عرصه فرهنگ کشور محسوب می‌شود. همچنین عدم برگزاری نمایشگاه مطبوعات در موعد مقرر، مشکل دیگری بود که هرگز مشخص نشد، چرا و چگونه بروز کرد.
2- میزان فاصله از وضعیت آرمانی
توافق بر سر اینکه اکنون تا رسیدن به وضعیت آرمانی در فرهنگ، فاصله زیادی داریم، شاید تنها نقطه اشتراک نیروهای انقلابی و حامیان رواج فرهنگ غربی باشد! اما دلایل این دو گروه با یکدیگر شباهت چندانی ندارد.
یک گروه خواهان نشر هر چه بیشتر فرهنگ انقلاب و انقلابی‌گری در عرصه فرهنگ هستند و گروه دیگر علاقه‌مند به ترویج فرهنگ غربی و جولان دادن عناصر بدسابقه، با سوءاستفاده از آنچه آزادی بیان می‌نامند.
و اما حوزه نشر و کتاب و کتابخوانی
آنچه اکنون در حوزه نشر تبلیغ می‌شود، موضوع ایجاد زمینه برای انتشار کتاب از سوی همه نویسندگان است. نویسندگانی که ممکن است حتی مبادرت به طبع و نشر آثاری در اهانت به مقدسات کرده باشند! در چنین شرایطی بدیهی است که فاصله فراوانی میان وضعیت موجود و حالت آرمانی حوزه نشر به‌وجود بیاید.
3- مطبوعات
فشار دولت بر مطبوعات منتقد، حقیقتی تلخ است که نقطه اوج آن، توقیف نشریه «یالثارات» است. البته ریاست محترم جمهور، علناً اعلام می‌کنند که بستن روزنامه‌ها و نشریات، آخرین راه حل است اما توقیف یالثارات، نتیجه یکی از نخستین برخوردهای دولت «تدبیروامید» با منتقدان بود. از سوی دیگر شاهد هستیم که اهانت به مقدسات در نشریات مختلف که اتفاقا بر طبل حمایت از دولت می‌کوبند نیز روندی شایع شده است.
روزنامه اصلاح طلب اعتدال رسماً فرقه ضاله بهائیت و تشکیلات مخوف آن را یک آئین می‌نامد، نشریه دیگری به مقدسات شیعه توهین میکند و روزنامه دیگری با هدایت عناصر شناخته شده مطبوعات زنجیره‌ای، عملاً با رفتار خود، مسئولان قضایی را ناچار به برخوردی قاطع میکند. نتیجه آنکه در حال حاضر نگرانی برای حوزه مطبوعات، یک کار طبیعی محسوب می‌شود.
و اما به یاد داشته باشیم که...
رهبر انقلاب اسلامی در بخش دیگری از بیانات خود طی دیدار نمایندگان مجلس خبرگان رهبری فرموند: «دولت محترم باید به این موضوع (نگرانی‌های موجود درباره حوزه فرهنگ) توجه کند و مسئولان فرهنگی نیز باید توجه داشته باشند که چه می کنند، زیرا در مسائل فرهنگی نمیتوان بی ملاحظه‌گی کرد».
ایشان تأکید کردند: «مسئله فرهنگ مهم است زیرا اساس ایستادگی و حرکت نظام اسلامی، مبتنی بر حفظ فرهنگ اسلامی و انقلابی و تقویت جریان فرهنگی مؤمن و انقلابی است».
منبع مقاله: فرهنگ نیوز
3- مطبوعات
فشار دولت بر مطبوعات منتقد، حقیقتی تلخ است که نقطه اوج آن، توقیف نشریه «یالثارات» است. البته ریاست محترم جمهور، علناً اعلام می‌کنند که بستن روزنامه‌ها و نشریات، آخرین راه حل است اما توقیف یالثارات، نتیجه یکی از نخستین برخوردهای دولت «تدبیروامید» با منتقدان بود. از سوی دیگر شاهد هستیم که اهانت به مقدسات در نشریات مختلف که اتفاقا بر طبل حمایت از دولت می‌کوبند نیز روندی شایع شده است.
روزنامه اصلاح طلب اعتدال رسماً فرقه ضاله بهائیت و تشکیلات مخوف آن را یک آئین می‌نامد، نشریه دیگری به مقدسات شیعه توهین میکند و روزنامه دیگری با هدایت عناصر شناخته شده مطبوعات زنجیره‌ای، عملاً با رفتار خود، مسئولان قضایی را ناچار به برخوردی قاطع میکند. نتیجه آنکه در حال حاضر نگرانی برای حوزه مطبوعات، یک کار طبیعی محسوب می‌شود.
و اما به یاد داشته باشیم که...
رهبر انقلاب اسلامی در بخش دیگری از بیانات خود طی دیدار نمایندگان مجلس خبرگان رهبری فرموند: «دولت محترم باید به این موضوع (نگرانی‌های موجود درباره حوزه فرهنگ) توجه کند و مسئولان فرهنگی نیز باید توجه داشته باشند که چه می کنند، زیرا در مسائل فرهنگی نمیتوان بی ملاحظه‌گی کرد».
ایشان تأکید کردند: «مسئله فرهنگ مهم است زیرا اساس ایستادگی و حرکت نظام اسلامی، مبتنی بر حفظ فرهنگ اسلامی و انقلابی و تقویت جریان فرهنگی مؤمن و انقلابی است».
منبع مقاله: فرهنگ نیوز
/م
