خواص دارويي گياه اسپرزه

نام رايج:

اسپرزه

نام عربي:

بزر قطونا

نام هاي ديگر:

شکم پاره، شک دريده، اپغول، اسپغول، اسفرزه، ببنکو، تبکو، اسفيوس، بنگو (شيرازي)، ملنگان (افغاني)، خرقوک (لُري).

ماهيت:

گياهي است کوچک نهايت تا به يک ذرع و برگ آن باريک و بلند في الجمله شبيه به گندنا و سر آن خوشه هائي مانند خوشه هاي گندم و بالاي آن غلافي و در جوف آن تخم هاي آن و در تابستان مي رسد و سه نوع دارد سفيد و سرخ و سياه که سفيد آن از همه مرغوب تر است.

طبيعت:

در سوم سرد و در دوم تر

افعال و خواص:

آشاميدن سفيد آن مسکن تشنگي و حرارت و با قوت محلله و ملين طبع و جهت تب هاي حاره و غليان خون و خشونت سينه و حلق و زبان و سر و علل صفراوي و اصلاح خلط سوخته، طلاي لعاب و يا کوبيده آن با گلاب جهت درد سر و با روغن بنفشه جهت تسکين درد سر حار و ترطيب دماغ و اعصاب و رفع انشقاق موي و درازي و نرم کردن آن خصوص چون چند روز پي در پي بمالند و چون بياشامند مقدار دو درم خيسانده آن را در آب گرم تا اينکه لعاب و لزوجت آن زود برآيد با شکر سفيد و يا سکنجبين جهت تليين و اسهال مفيد است.

تحقيقات جديد:
سم زدا، ضد ميکروب، ضد التهاب، خلط آور، مدر، ضماد برگ آن مفيد براي نيش حشرات، تخم آن ملين، کاهش کلسترول، کنترل کننده ديابت، مفيد براي کهير و ورم چشم

***

بدل:

در تبريد تخم خرفه، در نضج اورام کتان و در سرفه و خشونت حلق به دانه

مضر:

مفسد اشتها، کوبيده آن کشنده است، مضر عصب

مصلح:

عسل و سکنجبين عسلي
اگر کسي کوبيده ي آن را بخورد بايد به او آب گرم و عسل داده شود، بوره و نمک بدهند تا قي کند سپس زرده تخم مرغ نيم برشت و اسفيدباجات همراه با فلفل و نعناع و پونه به او بدهند.

مقدار شربت:

1 تا 2 قاشق چايخوري
منبع مقاله :
کمالي نژاد، محمد، (1390)؛ برگ کهن، تهران: چوگان، چاپ اول