انتخاب اسباب بازي براي کودکان

انتخاب اسباب بازي

ما همگي بازي هاي زمان کودکي خود را به ياد مي آوريم. بازي هاي کودکي در گذشته ي نه چندان دور، از فعاليّت هاي مفرحي مانند دويدن هاي سرخوش تا دوز و هفت سنگ متنوع بود. آن زمان شايد براي کودکان بازي مهم تر بود تا اسباب بازي. دختران خردسال با عروسکي پارچه اي مادر مي شدند و پسران با گرداندن لاستيک فرسوده ي دوچرخه در کوچه هاي سنگلاخ خود را سرگرم مي کردند. امّا زمانه عوض شده است. کمپاني هاي بزرگ اسباب بازي، گونه هاي مختلفي از عروسک هاي ترسناک تا بازي هاي رايانه اي را عرضه مي کنند. کودکان در برابر انبوهي از اسباب بازي ها گم مي شوند و از بازي با اغلب آن ها راضي ديده نمي شوند. به راستي وظيفه ي پدران و مادران در انتخاب مناسب اسباب بازي براي کودکانشان چه ميزان مورد توجه بوده است؟ آيا تمامي والدين معيارهاي گزينش اسباب بازي را مي دانند؟
مسأله ي مهم در انتخاب اسباب بازي اين است که بازي و اسباب بازي بايد متناسب با ويژگي هاي سني، رشد جسمي و رواني کودک باشد تا اثرات مفيد و سازنده داشته باشد؛ در غير اين صورت بعضي مواقع ممکن است اسباب بازي به دليل عدم تناسب با ويژگي هاي سني و رشدي کودک، او را دچار شکست هاي متعدد و در نهايت احساس حقارت کند که در اين صورت آن اسباب بازي براي کودک مضر است.
ژان پياژه تأکيد مي کند که والدين در انتخاب اسباب بازي دقت و هوشياري لازم را داشته باشند؛ چرا که در شکل دادن به تمايلات عاطفي و رواني او نقش مهمي ايفا مي کند و چنانچه در انتخاب آن ها توجه کافي نشود. ناخواسته تمايلات کودکان به گونه اي شکل مي گيرد که مورد انتظار نبود.
«گينوت» به طور کلي پنج اصل را در انتخاب اسباب بازي مهم مي داند که عبارتند از:
1) برقراري ارتباط و تماس کودک با ديگران را آسان کند.
2) در ابراز و تخليه يک احساس کودک را تشويق کند.
3)به افزايش بينش و بصيرت کودک کمک کند.
4) فرصت هايي براي آزمايش واقعي ايجاد کند.
5) وسيله اي باشد براي جبران ناکامي ها و اظهار تمايلات و آرزوهاي سرکوب شده کودک.
اسباب بازي ها بر روح و روان کودک تأثير گذاشته و در رشد و تکامل و شخصيت کودک مؤثر هستند ولي اگر چنانچه همين اسباب بازي بر اساس اصول روانشناسي و تربيتي انتخاب نشود. اثرات منفي و مخربي بر روح و روان کودک خواهد گذاشت. لذا تأکيد مي شود که والدين در تهيه و انتخاب اسباب بازي اطلاعات و آگاهي هاي لازم را کسب نموده و نهايت دقت را داشته باشند. متأسفانه دقتي که بعضي از والدين در خريد وسايل غيرضروري و تشريفاتي منزل به خرج مي دهند بيشتر است تا خريد اسباب بازي هايي که به نظر روانشناسان تأثير بسزايي در رشد شخصيّت کودک دارد پس اسباب بازي ها را متناسب با سن، رشد (سن عقلي)، رغبت و تمايلات، استعدادها، قدرت جسمي و جنس کودک انتخاب کنيد.
کودکان به اسباب بازيهايي نيازمندند که بتوان آنها را حرکت داد، تغيير داد و دستکار ي کرد. اسباب بازي هايي داراي ارزش روان شناختي هستند که کودک در آن نقش فعالي داشته باشد. اسباب بازي هايي که بسيار خودکار يا بسيار کامل باشند. کاري براي انجام دادن کودک باقي نمي گذارند. هرگاه شما يک ماشين کوکي يا قطار کوکي بخريد و در اختيار کودک قرار دهيد، او در تمام روز اين ماشين کوکي را کوک مي کند و رها مي سازد و به آن نگاه مي کند و شادي مي نمايد. اين گونه اسباب بازي ها محتواي جالبي ندارند و کودک هيچ گونه تلاش فکري انجام نمي دهد. در مقابلِ اسباب بازي موجودي منفعل، تماشاگر و فاقد ابتکار و خلاقيت است. مثلاً وقتي دو نوع ترن در اختيار کودک قرار دهيد که يکي از آنها فلزي، رنگ شده و کاملاً شبيه به قطار واقعي و ديگري چوبي و ساده که واگن هاي آن جدا مي شود و کودک کارهاي مختلفي مي تواند با آن انجام بدهد، کودک از اسباب بازي فلزي رنگ شده و کامل که ممکن است ظاهر جذاب نيز داشته باشد خيلي زود خسته مي شود ولي از نوع دومي که کودک مي تواند بر روي آن کار کند، تغيير دهد، جدا کند و با به کارگيري نيروي ابتکار و تخيّل خود کارهاي مختلفي انجام دهد، بيشتر خوشش خواهدآمد.

شيوه ي يادگيري فرزندتان را شناسايي کنيد.

والدين و مربيان به صورت شهودي مي دانند روش يادگيري کودکان با هم متفاوت است و فعاليتي که براي يادگيري يک کودک مناسب است براي کودک ديگر هيچ جذابيّتي ندارد. امّا سيستم سنتي آموزش تأکيد دارد فقط يک راه براي آموختن هر چيز وجود دارد.
اگر از شيو ه ي يادگيري شخصي و نوع هوش کودکان آگاهي داشته باشيم، بهتر مي توانيم در آموزش مطالب مختلف به آنها موفق باشيم. در حالي که مفهوم بهره ي هوشي يا همان IQ تنها ملاک تعيين هوشي را توانايي هاي رياضياتي و منطقي مي دانست. در سال 1983 روانشناس برجسته اي به نام هوارد گاردنر نظريه اي به نام هوش چندگانه (MI) ارائه کرد و بر اساس آن هشت نوع هوش متفاوت را برشمرد. اين هشت نوع هوش عبارتند از:زبان شناختي، منطقي - رياضياتي، بدني- جنبشي، موسيقايي، فضايي، طبيعت گرا، بين فردي و درون فردي.
با دقت به نوع بازي هايي که توسط کودک شما انجام مي پذيرد و اسباب بازي هاي که او انتخاب مي کند شايد متوجه نوعي شباهت در انتخاب هاي او شويد. شايد همه ي اسباب بازي هاي او رنگي روشن دارند يا صدادار هستند. سپس به نحوه بازي او نيز دقت کنيد. با دقت در اين امور مي توانيد شيوه ي يادگيري فرزندتان را کشف کنيد.
آيا بيشتر به اسباب بازي هايش نگاه مي کند يا اين که آنها را در دست گرفته و آنها را حس مي کند؟ شايد بيشتر از اسباب بازي دوست داشته باشد جنب و جوش و فعاليت بدني داشته باشد. وقتي او را بغل مي کنيد تا برايش کتاب بخوانيد، ببينيد بيشتر به چه چيزي توجه مي کند. بيشتر به تصاوير نگاه مي کند يا اين که به کلمات آهنگيني که مي گوييد دقت مي کند يا اين که سعي مي کند تصاوير مختلفي را که در کتاب است، لمس کند يا اينکه دوست دارد داستاني را که مي شنود برايتان بازي کند؟
اگر متوجه گرايش خاصي در او نسبت به اسباب بازي ها يا بازي هاي خاصي نشديد، ممکن است دليلش اين باشد که کودکتان بيش از يک هوش اصلي دارد يا اين که هنوز آنقدر بزرگ نشده تا يکي از هوش هايش از بقيه برتر باشد. بيشتر والدين مي توانند تا حدود دو سالگي نوعي گرايش فرزندانشان در انتخاب بازي ها و اسباب بازي ها را مشاهده نمايند.
براي آموزش هر مطلبي مي توان با شيوه اي که به هوش اصلي ارتباط دارد به خوبي عمل کرد. به نقاط قوت کودک سبب افزايش کارايي و سرعت آموزش مهارت هاي مختلف مي شود و در کودک نوعي علاقه به يادگيري پديد مي آورد که همواره همراه او خواهد ماند.

اسباب بازي خوب از ابعاد روانشناختي - آموزشي

تنوع توليد و اشباع بازار از انواع اسباب بازي ها، هر چند کودکان را هر لحظه با دنياي جديدي آشنا کرده و روياهايشان را به واقعيت تبديل مي کند امّا همين تنوع، انتخاب بهترين گزينه را با اندکي دشواري رو به رو کرده است. توجه به خواست کودک از يک سو، ضرورت توجه به کيفيت اسباب بازي هاي انتخابي از سوي ديگر و تأکيد روانشناسان بر انتخاب بهترين گزينه، والدين و کودکان را کلافه و سر درگم کرده و قدرت انتخاب را از آنها سلب مي کند، امّا مي توان با توجه به چند نکته ي ساده، انتخاب اسباب بازي را به سرگرمي شيرين تبديل کرد.
نخستين ويژگي هر اسباب بازي برانگيختن حس کنجکاوي کودک است. به عقيده روانشناسان اسباب بازي خوب نه تنها نبايد براي او يادآور بازي خاص بوده و تکراري به نظر برسد، بلکه بايد حس کنجکاوي او را برانگيزد. اين ويژگي به طور شاخص بايد جدا از هر خصوصيّت ديگري مد نظر قرار گرفته و اسباب بازي با اين ويژگي براي کودک انتخاب شود از سوي ديگر هر يک از قطعاتي که با قرار گرفتن در کنار يکديگر شي واحدي را مي سازند بايد به تنهايي حس کنجکاوي کودک را برانگيزد . به طور مثال قطعات مختلف يک ماشين مانند چرخ ها، فرمان و... هر يک بايد ذهن کودک را به سوي بررسي و سپس نحوه ي اتصال آن با بخش هاي ديگر متوجه کند. به اين ترتيب کودک با کاربرد بسياري از قطعات و اشيا نيز آشنا مي شود. اسباب بازي هايي که هر بار بتوان شيء جديدي را با آن ساخت مانند انواع لگو بهترين گزينه هستند. حتي خريد کتاب هاي نقاشي يا کتاب هايي که با استفاده از برچسب (عکس برگردان) شخصيّت ها را مي توان مشخص کرد، گزينه ي خوبي است چرا که کودک سعي مي کند تا با مراجعه به اندوخته ي ذهني خود نکاتي را يادآوري کند. به طور خلاصه مي توان گفت بازي هاي سازه اي- بازي هايي که کودک با اتصال قطعات به يکديگر سازه يا ساختار واحدي را مي سازد، به شدّت بر روي ذهن کودک تأثير مثبت داشته و به خوبي ذهن او را به سوي شناسايي و ساخت تازه ها سوق مي دهد. يکي از نکات مورد توجه درباره ي اين بازي ها، فعاليّت آزادانه ذهن کودک و امکان ساخت وسايل جديد در هر بار بازي با اين قطعات است. روانشناسان معتقدند اين قبيل بازي ها نه تنها براي کودکان خلاق وسايل بازي بسيار مناسبي هستند بلکه براي فعاليت کودکاني که ذهن چندان پويا و خلاقي نيز ندارند توصيه مي شود چرا که ذهن اين کودکان را نيز براي فعاليت تحريک مي کند.
اسباب بازي بايد پرسش هاي زيادي را در ذهن کودک ايجاد کند. نو بودن و غيرتکراري بودن اسباب بازي شاخص ترين مشخصه اي است که مي تواند ذهن کودک را به پرسيدن و جستجو وادار کند. اين نو بودن به معني خريد دائمي اسباب بازي نيست بلکه به اين معني است که کودک بتواند بارها و بارها بازي جديدي را با اسباب بازي اش تجربه کند. حتي عروسک نيز بايد از کيفيتي برخوردار باشد که کودک با هر بار ديدن اين وسيله، به سوي بازي با آن جذب شود. در برخي موارد کودک با تکرار بازي با وسيله اي از آن دلزده مي شود. براي جلوگيري از اين حالت مي توان با پنهان کردن موقتي اسباب بازي و ارائه مجدد آن به کودک حس کنجکاوي، اشتياق و پرسشگري کودک را تحريک کرد.
اسباب بازي و اسباب بازي بايد پاسخگوي حس خلاقيت کودک باشد.حس خلاقيّت، حسي است که در همه کودکان با شدّت و ضعف مختلف وجود دارد بنابراين کافي است اين حس در کودک بيدار شود. نقاشي، بازي با لگو، بازي با اسباب بازي هاي فکري، کاردستي و... به خوبي حس خلاقيت کودک را سيراب مي کند.

مسير بازي کودک را با ظرافت تعيين و هدايت کنيد.

پژوهشگران به والدين توصيه مي کنند بدون آن که مستقيماً کودک را به نقاشي کردن و يا بازي خاص سوق دهند بازي با اسباب بازي يا وسيله اي خاص را خود شروع کنيد. مثلاً براي جلب نظر او با مداد رنگي شروع به نقاشي کنيد، به اين ترتيب کودک بدون سؤال کار شما را تکرار خواهد کرد و با تکرار به شيوه اي صحيح او را به سمتي که خواسته ايد هدايت کرده ايد. مداد رنگي، ماژيک و آبرنگ، پازل مناسب سن کودک، بازي هاي فکري و ... و کار کردن والدين با اين وسايل کودک را به بازي اين وسايل متوجه مي کند.
بازي بايد مهارتي را به کودک بياموزد. اين مهارت مي تواند مهارت خواندن، نوشتن، صحبت کردن در جمع، برقراري ارتباط با ديگران و ... باشد در حقيقت والدين بايد با انتخاب صحيح وسايل بازي، مهارت هايي را به طور غير مستقيم به کودک بياموزند. حتي اين مسأله درباره ي کودکان کم توان و ناتوان نيز مطرح است. نکته ي جالب و پراهميت اين که کودکان با تکرار رفتار والدين، مهارت هاي خود را ناخواسته افزايش مي دهند. به طور مثال بازي با عروسک ها (خاله بازي) تکرار زندگي واقعي آنها و والدين شان بوده و کودک با تکرار حرکت هاي والدين در بازي خود مهارت هايي چون همکاري، هم فکري، مسئوليت پذيري، خريد کردن، نظافت و ... را مي آموزد. بنابراين لازم است تا والدين نه تنها اسباب بازي هاي مناسب براي ارتقاي مهارت هاي کودک را انتخاب کنند بلکه در رفتارهايشان نيز دقت و ظرافت لازم را به خرج دهند.
اسباب بازي نبايد کودک را به سوي خشونت و تکرار رفتارهاي خشن سوق دهد. بنابراين از خريد انواع سي دي، شخصيت هاي کارتوني عروسکي خشن، تفنگ، اسباب بازي هايي با صداي گوشخراش و... خودداري کنيم.

تعادلي ميان خريد اسباب بازي ها برقرار کنيد.

اين نکته به اين معني است که در مقابل خريد مواد رنگي، کتاب و... توپ و ساير اسباب بازي هايي را که باعث تحرک کودک مي شود، فراموش نکنيد بازي هاي پر تحرک بخش ديگري از نيازهاي روحي - رواني کودک را برآورده مي کند. از طرفي با بازي هاي گروهي کودکان رفتارهايي چون مشارکت، گذشت، مسئوليت پذيري، رفتار با همسالان يافتن دوست و... را مي آموزند.

اسباب بازي را مناسب سن کودک انتخاب کنيد.

باز ي کودک با اسباب بازي که از سن کودک پايين تر است او را از تلاش باز داشته و کودک را به دستيابي آسان به خواسته ها عادت مي دهد. اين مسأله درباره ي بازي هايي که از سن او بزرگ تر است نيز صادق است . به اين ترتيب که سختي نامناسب اين بازي ها کودک را از تلاش دلزده کرده و او را از ادامه ي فعاليت باز مي دارد و تفکر شکست در مقابل تلاش را به ذهن او القاء مي کند. بنابراين وسايل بازي بايد دقيقاً مناسب سن کودک انتخاب شوند.
اينکه وسيله ي بازي ابزاري براي رشد و بالندگي ذهني و جسمي کودک است بنابراين بايد طوري انتخاب شود که کودک با وسايل بازي اش لذت بازي و تفريح را تجربه کند.

انتخاب اسباب بازي

امروزه صنعت اسباب بازي بعد از صنايع نظامي، دومين تجارت سودآور جهاني است. توجه به کيفيت و کميّت توليد ، توزيع و مصرف اسباب بازي در کشورمان که به لحاظ جمعيتي از بافت بسيار جواني برخوردار است، لازم و ضروري است.
هر اندازه والدين از نحوه ي شکل گيري شخصيّت و نيازهاي کودکان کم اطلاع تر باشند، به همان اندازه زمينه را براي سودجويي سودجويان آماده تر مي سازند.
بايد والدين آگاه باشند که هر چيزي را تحت عنوان رفاه کودک و اسباب بازي خريداري ننمايند. والدين همان طور که در مورد مواد غذايي کودک دقت و وسواس به خرج مي دهند که سالم و بهداشتي باشد و آلوده نباشد، بايد به غذاي روحي و رواني آنان توجه نمايند.
چه بسيارند وسايل و اسباب بازي هايي که نه تنها باعث رشد کودکان نمي شود بلکه سبب وارد آمدن صدمه بدني فکر و حتي اخلاقي فرزندان هم مي شوند.
والدين بايد در انتخاب دقت داشته باشند؛ چه بسا اسباب بازي اي که براي فرزند دلبندشان تهيه نموده اند باعث صدمات جسمي و حتي مرگ او شود.
يک نگاه سطحي به آمار حوادث نشان مي دهد که هر سال تعداد زيادي از کودکان به وسيله ي اسباب بازي هاي خود صدمه مي بينند، ناقص مي شوند و حتي در برخي مواقع، جان خود را از دست مي دهند.
خسارات ناشي از بازي کودکان با اسباب بازي هاي خطرناک به قدري سنگين و در بسياري از موارد جبران ناپذير است که قوانين و مقررات ويژه اي براي کنترل ميزان خطرناک بودن اسباب بازي ها در بيشتر کشورها وضع گرديده است و ناديده گرفتن اين قوانين، مجازات هايي به همراه دارد. متأسفانه خيلي از توليد کنندگان فقط به فکرمنافع مادي خود هستند و درمواردي که در کشور خودشان فروش اين گونه وسايل ممنوع شده است آنها را به ساير کشورها خصوصاً کشورهاي جهان سوم صادر کرده اند.

والدين به هنگام خريد اسباب بازي به نکات زير توجه نمايند.:

- کودک شما بسياري تجربيات و اطلاعات را از راه دهان فرا مي گيرند، مثلاً اينکه اشيا چه مزه اي دارند.
- کودکان مخصوصاً بين 6 تا 18 ماهگي با لذت تمام به همه چيز گاز مي زنند و از آنجايي که دندان هاي شيري بسيار تيز هستند، بايد اسباب بازي هاي کودک را کاملاًَ آزمايش کنيد و هر چيزي را که در اثر گاز زدن بشکند، به خصوص اجسام نوک تيز و لبه دار فلزي و پلاستيکي سخت و شکننده بايد کنار گذاشته شود. براي اين کودکان اسباب بازي هاي نرم و حتي الامکان قابل شستشو و نشکن تهيه نماييد.
- اگر تمام يا قسمتي از اسباب بازي که براي کودک خود تهيه مي کنيد از سرب ساخته شده باشد، خطر جدي او را تهديد مي کند. سرب به علت نرمي زياد به دست کودک ماليده مي شود و به هنگام خوردن غذا وارد بدن شده و باعث مسموميّت تدريجي و شديد در آنها مي شود. گاه در اسباب بازي هاي کودکان از رنگ هايي که داراي سرب هستند استفاده مي شود.گاهي والدين براي سرگرم کردن کودک، نشريات و روزنامه ها را به دست او مي دهند و کودک نيز ضمن بازي، روزنامه را به دهان برده و مرکب آن را مي خورد و مقدار قابل توجهي سرب وارد بدن خويش مي کند.
- وقتي تصميم به تهيه و يا ساخت يک اسباب بازي مي گيريد توجه داشته باشيد که قسمت هاي گوناگون آن خوب به هم متصل شده باشد. قسمتهاي متصل شده به وسيله ي چسب و يا قطعات پلاستيکي، طوري نباشد که زود از هم جدا شده و يا بشکند چون ممکن است قسمت هاي شکسته شده به کودک شما آسيب برساند.
- از تهيه اسباب بازي هايي که داراي لبه هاي تيز هستند و يا ممکن است زود بشکنند و در نتيجه لبه هاي تيز پيدا کنند خودداري کنيد. همچنين از خريد اسباب بازي هايي که نوک تيز دارند خودداري کنيد.
- بعضي از اسباب بازي هاي پر سر و صدا (تفنگ و تپانچه) که امروزه متداول شده ممکن است صدمات جبران ناپذيري به کودکان وارد آورد. تفنگ و تپانچه ممکن است مورد علاقه ي کودکان باشد ولي نه براي هر سن و سالي. امروزه بيشتر اين اسباب بازي ها به نحوي ساخته شده اند که در آنها مي توان از انواع و اقسام ترقه ها و حتي در بعضي از آنها از فشنگ هاي صدادار بهره جست.
اسباب بازي بايد از ويژگي هاي زير برخوردار باشند:
- اسباب بازي بايد حس کنجکاوي کودک را بر انگيزد.
- اسباب بازي بايد پرسش هاي زيادي را در ذهن کودک ايجاد کند.
- اسباب بازي بايد پاسخگوي حس خلاقيت کودک باشد.
- خط مشي بازي کودک را با ظرافت تعيين و هدايت کنيد.
- بازي بايد مهارتي را به کودک بياموزد.
- اسباب بازي هاي کودکان پيش دبستاني بايد آنها را براي ورود به مدرسه آماده کند.
- اسباب بازي نبايد کودک را به سوي خشونت و تکرار رفتارهاي خشن سوق دهد.
- تعادلي ميان خريد اسباب بازي ها برقرار کنيد.
- اسباب بازي را مناسب سن کودک انتخاب کنيد.
- وسيله ي بازي ابزاري براي رشد و بالندگي ذهني و جسمي کودک است. بنابراين بايد طوري انتخاب شود که کودک با وسايل بازي اش، لذت بازي و تفريح را تجربه کند.

اسباب بازي هاي خطرآفرين

يکي از گرفتاري هاي جوامع مصرف کننده اين است که توليدکنندگان و فروشندگان وسايل مربوط به نوزادان و کودکان از علاقه و دلبستگي والدين نسبت به رفاه، سلامت و رشد کودکان سوء استفاده کرده و با بهره گيري از کم اطلاعي آنان در مورد مراحل رشد و نيازهاي کودک هر روز وسايل و کالاهاي جديد و غالباً غيرضروري و بعضاً مضر را به صورت اسباب بازي، پوشاک و لوازم التحرير و غيره عرضه مي کند.
از جمله اسباب بازي هايي که براي کودکان خطرآفرين هستند آن دسته از اسباب بازي هايي هستند که طناب و روبان و يا داراي سيم هاي بلند هستند. بايد دقت داشت که اين اسباب بازي ها نبايد در اختيار کودکان قرار گيرند چون احتمال خفگي و يا پيچيدن به دور دست و پاي آنها وجود دارد. خفگي ممکن است در اثر به دهان بردن و بلعيدن قطعات ريز اسباب بازي ها نيز صورت گيرد. سعي کنيد اسباب بازي هايي براي کودک خود انتخاب کنيد که عاري از هرگونه قطعات کوچک باشند چون حتي اگر آنها را نبلعد، ممکن است اين وسايل را در گوش يا بيني خود فرو برده و کودک آسيب ببيند. مراقب اسباب بازي هايي که توليد صداهاي ناهنجار و يا بسيار بلند مي شوند باشيد زيرا اين وسايل مي توانند به اعصاب شنوايي کودک لطمه وارد کنند. خود والدين بايد هر چند وقت يکبار اسباب بازي هاي کودک را بازبيني کنند تا از سلامت آنها مطمئن شوند و در صورت شکستگي و يا خطر آفرين شدن آنها، اين وسايل را از دسترس فرزندشان دور کنند. اسباب بازي هاي الکتريکي را به هيچ وجه در اختيار کودکان زير سه سال قرار ندهيد. اين اسباب بازي ها براي کودکان بالاي 8 سال مناسب تر هستند و البته بايد تحت نظارت شما از اين وسايل استفاده کنند در موقع خريد عروسکهاي پارچه اي به کلمه ي قابل شستشو توجه کنيد و در اسباب بازي هاي الکتريکي نيز به دنبال استاندارد تأييد شده باشيد.
سعي کنيد کودک در هنگام بازي با وسايلي مثل دوچرخه، اسکوتر، اسکيت و...از مکان هايي مثل خيابان، پله، بالکن و استخر دور باشد. قبل از اينکه اسباب بازي را در اختيار کودک قرار دهيد، آن را کاملاً از بسته بندي و پوشش خود خارج کنيد زيرا بسته بندي اسباب بازي ها مي تواند باعث آسيب هايي مثل بريدگي، خفگي و... در کودک شود. عروسک ها و حيوانات پارچه اي را نيز بازبيني کنيد و روبان و بندهاي تزئيني اين عروسکها را جدا کنيد و از محکم بودن و جدا نشدني بودن چشمها، بيني و دهان و ...عروسک اطمينان حاصل نماييد.

بازي ها و اسباب بازي هاي مناسب براي کودکان

با توجه به انواع مختلف بازي هاي جسمي، تقليدي، ساختني و خلاق و در نظر گرفتن ويژگي هاي جسمي، عاطفي، اجتماعي و فکري کودکان از تولد تا دوازده سالگي، فهرستي از بازي ها و اسباب بازي هاي مناسب براي سنين مختلف پيشنهاد مي شود:

از تولد الي 12 ماهگي

بازي بدني که حتي در نخستين ماهها آغاز مي شود، عمدتاً به رشد و تکامل اعمال حرکتي درشت مانند کنترل اعضا، تنه و سر کمک مي کند. ماه اول و دوم پس از تولد، کودک علاقه به فعاليت هاي عضلاني، لگد زدن، برگشتن، غلتيدن، تکان دادن دست ها و ... دارد. در 2/5 ماهگي مي تواند جغجغه را تکان دهد و يکي از سرگرمي هاي او بيرون آوردن صداهاي مختلف از حنجره است. از حدود 2 يا 3 ماهگي بازي اکتشافي که به صورت بازي با انگشتان است آغاز مي شود. از 1 تا 4 ماهگي صدا و رنگ را کشف مي کند.
از سه ماهگي به بعد علاقه اش به اسباب بازي شديدتر خواهد شد. در چنين سني مي توان يک جسم حرکت کننده را روي تخت خواب بچه آويخت و تصاوير رنگي در اتاقش قرار داد.
يک جغجغه يا اسباب بازي به آرامي در کنار چشمان کودک حرکت دهيد به طوري که چشمان وي مسير حرکت اسباب بازي را دنبال کند. به کودک اجازه دهيد يک شي ء را که در دستانش مي باشد چنگ بزند، به صدا درآورد و آن را تکان دهد. اين کار موجب سرگرمي کودک مي شود.
کودک در 4/5 ماهگي هر شيء اي را که مي بيند و در دسترسش قرار دارد بر مي دارد، به طرف دهان مي برد، مي مکد، تکان مي دهد و پرت مي کند. اشيا مختلفي (مانند قطعات و پيمانه ها و...) در اختيارش قرار دهيد تا آن ها را بگيرد. از آنجا که کودک احتمالاً دوست دارداين اشيا را در دهان قرار دهد، پيشاپيش از اندازه و تميز بودن آنها، که قابل بلعيدن نباشند. اطمينان پيدا کنيد. با تکان دادن يک جغجغه در پشت سر کودک، به او اجازه برگشتن و گرفتن آن را بدهيد.
در پنج ماهگي بررسي اسباب بازي ها با چشم، خيره شدن به دست ها و زياد شدن حرکات صدايي موجب تفريح و لذت کودک است.
در ماه ششم خنديدن، پرتاب کردن اسباب بازي ها و لذت بردن از صداي به زمين خوردن آن ها و کشيدن اسباب بازي ها به طرف خود، اگر به نخ بسته شده باشند، کودک را به وجد مي آورند. اجازه دهيد که کودک با وسايل معمولي خانه مثل بشقاب، قابلمه، قاشق، روزنامه، پارچه و مانند آنها بازي کند. همچنين صورتش را با کشيدن ملحفه مخفي مي کند و سپس آن را کنار مي زند.
در هفت ماهگي، دست کاري اشياء، مچاله کردن کاغذ، بازي با قاشق و فنجان، برداشتن کلاه از سر، پايين کشيدن جوراب هاي خود، بازي با آب، خنده و دست تکان دادن و فرياد کشيدن در مقابل افراد آشنا از انواع بازي هاي اين سن است. کودک در اين سن اسباب بازي را روي سطحي که توليد صدا مي کند، به حرکت در آورد و از ميان اسباب بازي ها، اسباب بازي هاي حرکت دار و صدادار را ترجيح مي دهد.
با کودک صحبت کنيد و صدايش را تقليد کنيد، به ويژه وقتي که به او غذا مي دهيد. يا لباسش را تعويض مي کنيد. درباره ي غذا و لباس با او صحبت کنيد. از مکالمه ي بچه گانه استفاده نکنيد. وقتي که کودک صحبت مي کند، مستقيماً به او نگاه کنيد. از جملات کامل و درست استفاده کنيد. از بازي هايي که به نوعي بازي با کلمات است استفاده کنيد.
در نه الي ده ماهگي اگر کودک ديگري بخواهد اسباب بازي او را بگيرد، مقاومت مي کند. اگر شي اي را مخفي کنند براي پيدا کردن آن کنجکاوي مي کند.
در ده الي دوازده ماهگي پرتاب کردن اشيا هر چه بيشتر و هر چه دورتر سرگرمي کودک است. بنابراين اسباب بازي هاي نشکن را در اختيار او بگذاريد. عروسک هايي که مي توان آن ها را با پيچاندن به هر شکلي درآورد نيز کودک او را خوشحال خواهند کرد. در موقع حمام کردن او، از حيوانات شناور مثل ماهي قرمز، اردک، نهنگ و يا قورباغه استفاده کنيد.
در يک سالگي از اسباب بازي هاي کوکي که راه مي روند و صدا مي دهند خوشش مي آيد و توجهش به آنها جلب مي شود. همچنين به پرنده ها، حيوانات، وسايل نقليه و کساني که حرکت مي کنند نيز توجه مي کند.
کودک تا يک سالگي با هر وسيله اي که در اختيارش قرار گيرد، بازي مي کند و آن ها را از چند جنبه مورد بررسي قرار مي دهد، از لحاظ زبري، نرمي، طعم، صدا و... براي بچه هاي اين سن جغجغه، عروسک و حلقه هاي نرمي که تميز کردن آن ها آسان باشد بسيار مناسب است.
کودک در يک سالگي به اسباب بازي هايي مثل توپ، قطعات خانه سازي، حيوان يا ماشيني که بتوان آن را به دنبال خود کشيد، ليوان و مکعب هاي توخالي که بتوان آنها را در داخل هم جاي داد يا بر روي هم چيد، نياز دارد.

از يک الي دو سالگي

کودک در اين سن بسيار فعال است و از دويدن يا بالا رفتن از جايي و پرتاب کردن اشيا لذت مي برد. بنابراين، فرصت ها و موقعيت هايي براي بازي هاي آزادانه و فعال در خانه و بيرون از خانه براي کودک فراهم سازيد و او به بازي هاي آزاد با توپ هاي کوچک تشويق کنيد. کودک ممکن است توپ را به طرف بزرگترها يا يک شي ديگر پرتاب کند. از توپ هاي داراي اندازه ي متوسط و نرم استفاده کنيد تا به کودک صدمه نزده و موجب ترس او نشود.
در اين سن کودک توانايي تشخيص اشيا، حيوانات و انسان را از يک تصوير دارد. يک اسکلت (بدن) پلاستيکي از حيوانات براي بازي هاي آزاد فراهم کنيد. درباره ي نام هر حيوان، رنگ، صدا و مشخصه هاي ديگر آن با کودک صحبت کنيد.
کتاب هاي تصويري ساده تهيه کنيد. از کودک بخواهيد به محض اين که شما آن ها را نام مي بريد به اشيا و حيوانات اشاره کند. درباره ي تصاوير صحبت کنيد. درباره ي اندازه ي اشيا صحبت کنيد براي مثال بگوييد: «اين يک توپ بزرگ است.»
کودک از 9 تا 13 ماهگي بيشتر به اسباب بازي توجه مي کند تا به هم بازي چون کودک در اين دوره به اسباب بازي اهميّت زيادي مي دهد. در اين سن گرايش به نزاع بر سر اسباب بازي در کودکان ديده مي شود.
در حدود 12 ماهگي به بعد هر چه در محدوده ي دست کودک قرار گيرد آن را به اطراف مي کوبد. اين عمل تا 15 ماهگي به اوج خود مي رسد و در حدود 18 ماهگي تقريباً از بين مي رود.
کودک در سن بين 13 الي 18 ماهگي از «دالي کردن» بسيار لذت مي برد. اسباب بازي هاي چرخ دار را هل مي دهد و يا مي کشد.
در 16 ماهگي کودک با عروسک بازي مي کند، برايش لالايي مي خواند و مي خواباند.
در 17 ماهگي اسباب بازي هاي چرخ داري که منگوله در چرخ هاي آن ها باشد و به هنگام حرکت صدا کند، بسيار مورد علاقه ي کودکان است. در اين سن کودک اسباب بازي ها را پرتاب مي کند و اثر آن را مورد کاوش قرار مي دهد و دوست دارد اشيا را يکي پس از ديگري داخل ظرفي بريزد و بيرون بياورد.
در 18 ماهگي مداد را در دست گرفته و به خوبي خط مي کشد.
کودک در 18 ماهگي مي تواند راه برود و عروسکش را همراه خود ببرد، با کمک مادرش با لگو، ماشين و ... درست کند و صداي آن ها را درآورد. اگر اسباب بازي دلخواهش را کودک ديگري بردارد، با زور و داد و فرياد از آن ها مي گيرد و با پاي خود توپ را کنار مي زند.
در 18/5 ماهگي از سر و صداي سکه هاي پول خيلي خوشش مي آيد و آن را داخل کيف کرده و دوباره بيرون مي آورد.
در 18 الي 24 ماهگي کودک به همه چيز دست مي زند. به همه جا مي رود، سر وصدا مي کند، همه چيز را به هم مي ريزد و جابه جا مي کند يک اسب يا قطار چوبي که دنبال خود بکشد و قطعات ساختمان سازي و يک کاميون يا کمپرسي که از چيزي پر وخالي کند براي کودک مفيد است.
در 19 ماهگي در تمام بازي هاي دسته جمعي شرکت مي کند و گاهي کودک مورد علاقه اش را به بازي دعوت مي کند. هنوز اشياي تازه و چيزهايي را که قبلاً نديده است به دهان مي برد، ولي هرگز آن ها را نمي خورد. با بشقاب و کاسه ي خالي و قاشق به طور خيالي غذا مي خورد و به پدر و مادر نيز غذا تعارف مي کند.
در 20 الي 21 ماهگي به طور نامنظم به توپ لگد مي زند و مکعب ها را براي درست کردن قطار در يک خط قرار مي دهد.
کودک يک الي دو ساله در بازي با لگوها از شکل هاي مشخص استفاده مي کند و آن ها را روي هم قرار مي دهد و به هم وصل مي نمايد.
در سال دوم زندگي، بازي ها براي کودک داراي مفهوم خاص و عميقي است. براي مثال ممکن است دختر بچه اي اسباب بازي خود را در ملافه بپيچد و در دهان خرس خود تکه ناني بگذارد و فعاليت هايي از اين قبيل انجام دهد. از اين رو اسباب بازي هايي که در اختيار کودک قرار داده مي شود بايد معني دارتر باشد.
کودک دو ساله مي تواند حدود هفت دقيقه پشت سر هم به يک بازي ادامه دهد. پس از آن خسته شده و به سوي بازي ديگري مي رود.
در دو سالگي به خوبي مي دود، کم تر به زمين مي خورد، از پله ها بالا مي رود، بسيار فعّال و سرزنده و با نشاط است.
کودک در دو سالگي مي تواند سوار سه چرخه کوچکي بشود. امّا چون هنوز نمي تواند پدال را فشار دهد با پاهاي خود سه چرخه را به جلو مي راند.

از 2 الي 3 سالگي

کودک در 2 الي 2/5 سالگي شروع به بازي هايي مي کند که با تخيل همراه است. در همين سال مي تواند مکعب ها را روي زمين به دنبال هم قرار داده و قطار درست کند.
در اين سن معمولاً دخترها و پسرها اسباب بازي هاي مشترکي دارند، ولي از اين پس پدر بزرگ و مادر بزرگ ها به دخترها عروسک و به پسرها ماشين هديه مي دهند. در اين سن پسرها ماشين آتش نشاني و هواپيما را بر مي گزينند و دخترها در جست و جوي عروسک و مرواريد هاي چوبي هستند که به نخ بکشند و گردنبند با آنها درست کنند.
کودک در 2/5 سالگي مداد را با انگشتان مي گيرد و مي تواند خط خطي کند. با مکعب پل مي سازد و مي تواند توپ را شوت کند. در همين سال به دليل افزايش قدرت عضلاني، کودک وقتي خطي را رسم مي کند با چشم نيز مراقب است که خط از محدوده تعيين شده خارج نگردد. کودک در اين سن مي تواند اشيا مشابه را روي هم بچيند و والدين نيز مي توانند از او بخواهند که قاشق ها، چنگال ها و ساير چيزها را که شسته شده است. روي وسايل مشابه آنها در داخل قفسه هاي آشپزخانه بچيند.
در 2/5 الي 3 سالگي تقليد کردن از والدين کار مورد علاقه کودکان است. پسر از ماشين راني لذت مي برد و دختر به آشپزي و خانه داري علاقه مند است. در اين سن تخيل و بازي حرفه اي کودک است. دختر با يک کيف جراحي نقش دکتر و پرستار را بازي مي کند و پس از تزريق آمپول به عروسکش ، درجه حرارت بدن او را اندازه مي گيرد و يا نقش يک فروشنده را بازي مي کند. در اين سنين هم دختران و هم پسران بازي هاي ساختن لگوها را دوست دارند و از نقاشي کردن لذت مي برند.
والدين در انتخاب اسباب بازي براي اين سن بايد دقّت و هوشياري لازم را داشته باشند چرا که در شکل دادن به تمايلات عاطفي و رواني او نقش مهمي ايفا مي کنند و چنانچه در انتخاب آن ها توجه کافي نشود. ناخواسته تمايلات کودکان به گونه اي شکل مي گيرد که مورد انتظار نبود. بايد اسباب بازي هايي انتخاب گردد که متناسب با توانايي هايش باشد، اسباب بازي هايي مانند قطار، اتومبيل و مکعب هايي براي ساختن، عروسکهايي که بتواند لباس هاي آنها را عوض کند و به آن ها غذا بدهد براي اين سن مناسب است.
کودک در 3 سالگي مداد را مانند بزرگترها در دست مي گيرد و با قيچي به خوبي کار مي کند. در اين سن فرصت هاي مناسبي براي بازي هاي سرگرم کننده در خانه و بيرون از خانه براي کودک مهيا کنيد مانند بالا رفتن، دويدن، آهسته رفتن و پريدن.
اسباب بازي هايي را مهيا کنيد تا کودک آنها را از هم جدا کند (مانند مهره ها). البته مهره ها بايد به اندازه ي کافي بزرگ باشند تا بلعيده نشود.
در 3 سالگي کودک به بازي هاي نمايشي علاقه نشان مي دهد. جلوي کودک بايستيد و از او بخواهيد هر کاري که شما مي کنيد، تکرار کند. عروسک، گاري کوچک، تخت خواب عروسک، تلفن هاي اسباب بازي براي مکالمه، و بازي هاي نمايشي براي کودک مهيا کنيد. کودک در اين سن علاقه مند به مسأله تعادل و اندازه و روش هاي روي هم سوار کردن مکعب هاست. کودک در اين سن قادر است دکمه ها را بر طبق رنگ و اندازه مرتب مي کند و مي تواند تا سه رنگ را نام ببرد. مي تواند به مدت نيم ساعت بر روي يک بازي تمرکز داشته باشد و اگر به هدف و مقصودش برسد راضي و خرسند مي شود.
کودک در حدود 3 سالگي دوست دارد با موادي بازي کند که بتواند به آنها ضربه بزند، فشار بدهد، تکه تکه کند و روي هم بگذارد. خرد کردن و فشار دادن مواد به کودک آرامش مي دهد. گل و خمير بازي اين نياز را برطرف مي کند و کودک هنگام بازي با آن ها آرامش مي يابد.
در 3 سالگي کودک قادر به راه رفتن است و دست هاي او قدرت انجام دادن حرکت هاي پيچيده تري دارند. بنابراين مي توان اسباب بازي هايي از قبيل سه چرخه پلاستيکي کوچک، گاري، کاميون و توپ برايشان تهيه کرد.

اسباب بازي هاي مناسب براي سن 2 الي 3 سالگي:

لوازم نقاشي، خمير بازي و گل رُس ، توپ، سه چرخه، الاکلنگ، سرسره و تاب کوچک، پازل 4 تا 5 قطعه، لگو، مکعب هاي چوبي رنگي، قطار، ماشين، عروسک و وسايل آن مثل لباس عروسک، قيچي و کاغذ باطله جهت برش، تلفن اسباب بازي ، گاري، کاميون و تخته سياه کوچک.

از 3 الي 4 سالگي

در 4 سالگي کودک کنجکاو است که اشيا چرا و چگونه به وجود مي آيند. موضوعاتي را فراهم کنيد که کنجکاوي کودکان را تحريک کند. از اين سن درک مفاهيم عددي شروع مي شود. مهارت هاي زبان و لغات را افزايش دهيد . هر روز فرصت هايي براي خواندن داستان به طور گروهي يا انفرادي براي کودکان فراهم کنيد.
از 3 الي 4 سالگي مکعب هايي که رنگ هاي متفاوت داشته و هر ضلع آن ها 5 الي 7 سانتي متر باشد. براي کودکان مناسب است. کودک با اين مکعب ها مي تواند اشکال هندسي گوناگون بسازد و با در کنار هم قرار دادن رنگ هاي گوناگون فکر و انديشه و نيروي سازندگي و تشخيص خود را پرورش دهد.
کودکان در اين سن مي توانند به طور يکنواخت و مستقيم دوندگي نمايند و به آساني دويدن خود را متوقف سازند. به دور خود بچرخند، بالا بروند و جهش نمايند.
در 4 سالگي به سرعت دوچرخه مي راند و با مهارت دور مي زند و مي تواند روي يک پا لي لي کند. در اين سن دخترها و پسرها دوچرخه سواري و توپ بازي را دوست دارند همچنين از بازي هايي که صبر و حوصله مي خواهد مثل «پازل» و مجموعه اسباب بازي هاي فکري و دقيق تر لذت مي برند. در اين سن کودک از بريدن قطعات کاغذ رنگي و چسباندن آن ها روي مقوا لذت مي برد.
اغلب کودکان 4 ساله در مجسمه سازي اشيا مشخصي مي سازند و درست کردن و اضافه کردن را به خراب کردن و دوباره سازي ترجيح مي دهند. با مکعب ها طرح هاي خام و مارپيچ درست مي کنند که با سستي روي هم سوار هستند.

اسباب بازي هاي مناسب براي کودکان 3 الي 4 سال:

نردبان، وسايل نجاري (چکش ، ميخ و...) وسايل آشپزي (ظرف هاي کوچک غذاخوري و آشپزي)، وسايل و اسباب بازي هاي حمل و نقل مثل واگن، گاري دستي، کاميون، تراکتور، جرثقيل، قايق، هواپيما، کشتي، اتومبيل، انواع عروسک، قطعات کاغذ رنگي، مکعب هاي چوبي، آهن ربا، قطعات آهن، جارو، تخت خواب عروسک، خانه ي عروسک، حيوانات گوناگون، ماشين آتش نشاني، الاکلنگ، سرسره، تاب، تلفن، خمير بازي، گل رُس ، ماسه، سه چرخه، انواع پازل، وسايل نقاشي.

از 4 الي 5 سالگي

کودک در 5 سالگي از کارهاي پر تحرک لذت مي برد و فعال است و بازي هاي پر سر و صدا را دوست دارد. مهارت هاي عضلاني بزرگ و کوچک کودک افزايش يافته و مي تواند توازن بدن را به خوبي حفظ کند.
کودک را به مخلوط کردن رنگ هاي ابتدايي براي ايجاد و ترکيب رنگ هاي جديد ديگر تشويق کنيد و رنگ هاي ايجاد شده را براي او نام ببريد.
بهترين اسباب بازي براي کودک در اين سن، لگو يا بلوک هاست که با آن ها ساختمان مي سازد. قيچي کردن کاغذ فعاليتي است که کودک در اين دوره ي سني نيز به آن علاقه نشان مي دهد.
کودک در اين سن چهار ضلعي (با مکعبي داخل آن) مي سازد و مي تواند ساختمان هايي بسازد که با دقت روي هم سوار شده اند.
کودکان پنج ساله درباره ي دسته جمعي پخته ترند. آنها مي توانند فکرشان را براي دوستانشان توضيح دهند و به تدريج عزت نفس در آن ها ظهور مي کند.
تمامي کودکان 5 ساله چابک و پر جنب و جوش هستند. آن ها مي توانند جست و خيز نمايند، بدوند، پرسش نمايند. بالا و پايين بروند و بعضي از آنها در فعاليت هاي ورزشي از قبيل دوچرخه سواري، ژيمناستيک، شنا و اسکي شرکت نمايند.

اسباب بازي هاي مناسب براي کودکان 4 الي 5 سال

وسايل ساده خياطي، پازل 9 تا 15 قطعه، کلاه مأموران آتش نشاني، کلاه افسر پليس، لباس پرستار و پزشک، وسايل برش و چسباندن، لگو يا بلوک هاي ساختمان سازي، وسايل نقاشي، وسايل ساده ي نجاري، طناب براي طناب بازي، قطعه هاي چوبي و پلاستيکي براي خانه سازي، گاري دستي، الاکلنگ، سرسره، تاب، نردبان، لباس هاي مردانه و زنانه، سه پايه و تخته سياه، تلفن، ظرف هاي کوچک غذاخوري و آشپزي، وسايل بازي هاي تقليدي، وسايل باغباني و...

از 5 الي 6 سالگي

خصوصيات بازي ها در سنين 5 الي 6 سالگي را مي توان چنين برشمرد: بازي همراه با حرکات بدني، استفاده از نيروي تخيل در بازي ها، علاقه به رقابت و تقليد، علاقه ي شديد به بازي با گل و خاک، شکستن و نابود کردن اسباب بازي به منظور پي بردن به محتويات آنها و بالاخره نپذيرفتن هيچ گونه قيد و قانون و قاعده اي در بازي.
کودک در 6 سالگي توپ را با يک دست مي گيرد، از مقررات بازي پيروي مي کند و همبازي انتخاب مي کند.

فهرست اسباب بازي هاي مناسب براي کودکان 5 تا 6 سال:

ميز تحرير و صندلي، جعبه ي رنگ و وسايل نقاشي، فرفره، طناب براي طناب بازي، وسايل خياطي، دوچرخه، توپ با راکت، قيچي و کاغذ، انواع عروسک، گِل رس، .خاک، شن و...

اسباب بازي هاي مناسب براي کودکان پيش دبستاني:

انتخاب اسباب بازي مناسب براي کودکان در هر سني بسيار حائز اهميّت است. بهترين و مناسب ترين اسباب بازي براي کودکان به ويژه در سنين پيش دبستاني، اسباب بازي هاي آموزشي است چرا که اين گروه از اسباب بازي ها موجب پرورش تفکر، تخيل، سرگرمي، لذت و مهم تر از همه يادگيري در کودک مي گردد و او را با مفاهيم و دنياي پيرامون آشنا مي سازد علاوه بر اينها اسباب بازي بايد از ايمني و کيفيت لازم برخوردار باشد. اسباب بازي هاي آموزشي نقش بسزايي در رشد کودکان پيش دبستاني ايفا مي نمايند. اينها موجب بالا رفتن هوش، مهارت هاي اجتماعي و همچنين رفتارهاي احساسي کودکان مي گردند. اينگونه اسباب بازي ها طراحي شده اند تا ديد وسيع تري در گروههاي سني مختلف ايجاد نمايند.

هدف از اسباب بازي هاي آموزشي

به طور کلي اسباب بازي هاي آموزشي دو هدف عمده دارند:
1- سرگرمي
2- توسعه مهارت هاي کودکان
کودکان دوست دارند که بازب کنند، بنابراين تمام اسباب بازي ها به انضمام اسباب بازي هاي آموزشي براي کودکان جنبه ي سرگرمي دارند مگر اينکه کودک، خود تمايلي به بازي کردن نداشته باشند. دومين هدف اسباب بازي هاي آموزشي توسعه مهارت هاي کودکان مي باشد امّا اين هدف براي همگان کاملاً واضح و روشن نيست. بيشتر والدين فکر مي کنند که تنها هدف اسباب بازي ها تفريح و سرگرمي است. آن ها نمي دانند که اسباب بازي هاي آموزشي براي کمک به آموزش بهتر کودکان طراحي شده اند. به همين دليل است که در انتخاب اسباب بازي، بيشتر اسباب بازي هايي که جنبه لوکس و فانتزي دارند را براي کودکانشان خريداري مي نمايند.

اسباب بازي هاي علمي و طبيعي:

اسباب بازي هاي علمي براي اين گروه سني، دنيايي از علم هستند. اينگونه اسباب بازي ها اين شانس را به کودک مي دهند که دنياي اطراف را کشف کرده و دامنه دانستني هاي خود را افزايش دهند. امّا متأسفانه والدين هنگام انتخاب اسباب بازي، کمتر به دنبال خريد اينگونه اسباب بازي هستند.

پازل ها و بازي هاي حل مسئله:

امروزه پازل ها و بازي هاي حل مسئله در اشکال و ابعاد مختلف به وفور در بازار يافت مي شوند. کيفيت و طراحي آن ها نيز روز به روز بهتر و متنوع تر مي شود. پازل ها با توجه به ماهيتي که دارند قدرت تمرکز، تفکر خلاق و منطقي را در کودکان افزايش داده و کودکان را وادار به تفکر مي کنند.

لگو:

لگوها قطعاتي هستند که کودکان از طريق متصل کردن آنها به يکديگر، اشکال مختلفي را مي رساند. اين بازي بسيار مورد توجه و علاقه کودکان مي باشد. لگوها به تفکر، ابتکار و خلاقيّت کودک کمک بسياري مي نمايند.
4 تخته سياه يا وايت برد:
تخته سياه يا وايت برد يکي از انعطاف پذيرترين اسباب بازي هاي گروه سني پيش دبستاني است که براي رشد خلاقيت کودکان بسيار مفيد هستند. کودک از طريق تخته سياه يا وايت برد، نوشتن و نقاشي کردن را تجربه کرده و نقش افراد مختلف به ويژه معلم را بازي مي کند.

دوچرخه:

داشتن دوچرخه به عنوان اسباب بازي، براي يک کودک پيش دبستاني نهايت آرزوست. والدين بايد هنگام خريد دوچرخه دقت کرده و سايزي که مناسب با قد و جثه کودک است را خريداري نمايند و از سلامت و استاندارد بودن دوچرخه اطمينان حاصل نمايند.

از 7 الي 12 سالگي

معمولاً کودکان در آستانه ي هفت سالگي که ميدان تصوراتشان گسترش مي يابد، در بازي ها تمايلشان به اجراي نقش هاي مختلف و ترکيب آموخته ها و اعمال هدف دار شدت مي يابد.
کودک در 7 سالگي به مهارت بدني براي ورزش هاي دسته جمعي مسلط شده و از بازي هاي گروهي لذت مي برد. در اين سن به هنگام سوار شدن بر روي اسباب بازي هاي متحرک تعادل خود را مي تواند حفظ کند.
کودکان از سن 7 سالگي به بعد مي توانند قواعد بازي را رعايت کنند، دسته جمعي به بازي مشغول شوند و با هم به رقابت بپردازند، عده اي برنده و عده اي ديگر بازنده شوند.
کودک در 7 سالگي به مهارت هاي بدني براي ورزش هاي دسته جمعي مسلط شده و از بازي هاي گروهي لذت مي برد، هنوز از بازي هاي تخيلي لذت مي برد و با چوب کار دستي مي سازد.
در 7 سالگي پسران به بازي فوتبال و تيراندازي با کمان علاقه مندند و دختران از جهيدن و لي لي بازي لذت مي برند. کودک در سنين 7 الي 11 سالگي بازي هاي با قاعده را انجام مي دهد. کودک در 8 سالگي شش ضلعي مي کشد و هنوز از بازي هاي تخيلي لذت مي برد.
زماني که کودکان به حدود سن ده سالگي مي رسند، بازي هاي آنها بيشتر رنگ رقابت به خود مي گيرد و مهارت و برتري در بازي، بيش از هر چيز ديگر مهم جلوه مي کند. درحالي که تا قبل از آن، بيشتر تفريح و شادي در بازي مطرح بوده است.
در سن 11 الي 12 سالگي علاقه به نشان دادن سرعت، قدرت و مهارت در بازي، پرداختن به بازي هايي که مستلزم مهارت بيشتر هستند. علاقه به بازي هاي دسته جمعي و ظاهر شدن ميل رقابت در بازي ها در کودکان شکل مي گيرد.

فهرست مناسب براي کودکان 7 الي 12 سال:

وسايل نمايش عروسکي، وسايل ساده تردستي، وسايل بافندگي، وسايل سبد بافي و حصير بافي، وسايل کامل نجاري، وسايل آزمايش هاي علمي، وسايل نقاشي، وسايل خياطي، وسايل باغباني، وسايل برش و چسباندن.

تفاوت اسباب بازي با اسباب بازي

نياز به داشتن اسباب بازي براي کودکان نيازي واقعي و غير قابل انکار است. کودکان براي بازي به هر چيزي متوسل مي شوند، گاه ريش پدر، گاه گوشواره مادر، گاه عصاي پدر بزرگ و زماني انگشتانه مادر بزرگ. آنها براي بازي کردن نياز به ابزار و اسباب دارند و تحت هر شرايطي که باشند، آن را براي خود فراهم مي کنند.
بايد به اين نکته توجه داشته باشيم که بين اسباب بازي و اسباب بازي تفاوت وجود دارد. هنگامي که از اسباب بازي سخن مي گوييم منظور توليدات صنعتگران و کارخانه هاست که اسباب بازي هايي مانند توپ، عروسک، ماشين، تفنگ، آدم آهني، انواع لگوها، پازل ها و... را مي سازند و به بازار عرضه مي کنند ولي اسباب بازي وسايلي هستند که بدين منظور ساخته نشده اند و کودک با کمک قوه ي تفکر، تخيل و خلاقيت خويش از آنها استفاده مي کند که بعضي از آن ها از اسباب بازي هاي ساخته شده توسط کارخانه ها مفيدتر، سازنده تر و ارزان تر هستند.
موادي مانند خاک، شن، ماسه، آب، برف، چوب، گل، سنگ، کاغذ، وسايل دور ريختني و ... که مورد علاقه ي کودکان ملل مختلفند جزء اين دسته محسوب مي شوند.
نکته قابل توجه اين است که برخلاف «اسباب بازي » که دامنه تنوع محدودي دارد، اسباب بازي نامحدود است. وقتي کودکي بر تکه چوبي سوار شده و به خيال خود اسب سواري مي کند، در واقع چوب برايش نوعي اسباب بازي است.
هنگامي که چادر مادر را به عنوان ديوار خانه اش مورد استفاده قرار مي دهد. چادر برايش اسباب بازي است.
اسباب بازي معمولاً به عنوان «اسباب بازي» خريد و فروش نمي شود و هر چيزي مي تواند به عنوان اسباب بازي مورد استفاده ي کودک قرار گيرد. کودکان همان گونه که به «اسباب بازي» نيازمندند به «اسباب بازي» هم احتياج دارند.
رعايت اعتدال در فراهم آوردن «اسباب بازي» و «اسباب بازي» مي تواند سلامت و شادابي آتي کودکان را بيمه کند.
منبع مقاله :
حبيب الهي، محمد، صادقيان، مهناز، چراغچي، افتخار السادات، (1392)، کودک و بازي، اسباب بازي، قم: ابتکار دانش، چاپ اول