نويسنده: دبورا تکاک
مترجم: مينا اسماعيلي
مترجم: مينا اسماعيلي
10 روش درمان اين مشکل آزاردهنده
حتماً مواقعي را تجربه کرده ايد که کورمال کورمال راه را به صرف دستشويي پيدا کرده و مجبور بوده ايد به دفعات اين کار را تکرار کنيد. اما وقتي به دستشويي مي رويد اتفاق مهمي نيفتاده و وقتي هم اتفاق مي افتد با سوزش بسيار همراه است. شايد بپرسيد ما از چه چيز صحبت مي کنيم؟ از مشکلي که بسياري از زنان آمريکا به آن دچارند. از هر ده زن پنج نفر از آن ها در دوره يا مقاطعي از زندگي خود دچار عفونت مثانه (که به عفونت مجاري ادراري نيز معروف است) مي شوند. (البته ممکن است مردان هم به اين مشکل گرفتار شوند اما به ندرت اتفاق مي افتد که از اين بيماري به عنوان مرض مردان نام برده شود.)بنا به گفته ي يکي از متخصصان اورولوژيست به نام دکتر «استاسکين»، اين عفونت ها از جمله عفونت هايي هستند که حتماً بايد با دخالت پزشک درمان شوند. احتمالاً 50% از زنان در مقطعي از زندگي خود حداقل يک بار به عفونت مجاري ادرار دچار مي شوند. هم چنين 20% از زنان اين مشکل را چندين بار در طول عمر خود تجريه مي کنند. براي بسياري از زنان ابتلا به عفونت هاي مجاري ادرار يک تا دو بار در سال امري عادي است. علت عفونت مجاري ادرار چيست؟ عامل عفونت مثانه يا مجاري ادرار نوعي باکتري به نام اشريشياکلي (E.Coli) است که ساکن مهبل (يا واژن) بوده و از آنجا راه خود را به طرف پيشابراه يعني مجرايي که ادرار در داخل آن جريان مي يابد باز مي کند.
تا وقتي باکتري ها در مهبل مقيم اند مشکلي براي فرد پيش نمي آيد. مشکل از زماني آغاز مي شود که باکتري ها به مجاري ادرار راه مي يابند. اين باکتري ها از جمله باکتري هايي هستند که به طور معمول و طبيعي در مهبل زنان ساکن اند. زناني که به عفونت مجاري ادرار مبتلا مي شوند از لحاظ آناتومي يا فيزيک بدن متفاوت از سايرين نيستند. اما به دلايلي که هنوز روشن نيست بيش از بقيه مستعد ابتلا به اين عفونت ها مي باشند. به گفته دکتر «استاسکين» عفونت مثانه در حقيقت همان عفونت ادرار است که چندان تأثيري بر فرد ندارد. آنچه باعث آزار فرد مي شود تحريک شدن جدار مثانه توسط باکتري است. در بيشتر موارد، سوزش مثانه با يک آفتاب سوختگي شديد برابر است. اما عفونت ها با علايمي نظير تير کشيدن و سوزش همراهند که همين علايم زندگي را براي فرد بسيار دشوار مي کنند.
با اين حال بايد اين نويد را بدهيم که با به کارگيري روش هاي مؤثري مي توان تحمل بيماري را براي فرد آسان تر، و زمان خروج باکتري ها از مجاري ادرار را کوتاه تر نمود.
نوشيدن مايعات به مقدار زياد
احتمالاً نوشيدن مايعات به دو دليل مهم ترين و تنها عامل بهبود بيماري است: نخست آن که تحمل بيماري را آسان تر مي کند و دوم آن که نوشيدن مايعات سلامتي فرد را به خطر نمي اندازد. برخي از زنان هنگام ابتلا به عفونت مجاري ادرار کمتر مايعات مي نوشند زيرا به تجربه دريافته اند که تنها پس از دفع ادرار دچار سوزش و ناراحتي مي شوند. بنابراين با اين تصور که مصرف بيشتر مايعات موجب تشکيل بيشتر ادرار و در نتيجه سوزش بيشتر (پس از تخليه ادرار) مي شود، مصرف مايعات را به شدت کاهش مي دهند. بايد گفت اين بدترين کاري است که در اين مورد مي توان کرد.حتماً مي پرسيد چرا نبايد مقدار مصرف مايعات را کاهش داد؟ در پاسخ به اين سوال بايد گفت: ادرار هر چه مدت زمان بيشتري در مثانه بماند، باکتري ها فرصت بيشتري براي رشد و نمو دارند. تعداد باکتري هاي اشريشياکلي هر 20 دقيقه يک بار به دو برابر افزايش مي يابد. هر چه تعداد باکتري ها بيشتر باشد فرد درد و سوزش بيشتر احساس خواهد کرد. بدون شک بهترين کاري که در اين قبيل موارد براي مبارزه با باکتري ها مي توان انجام داد مصرف فراوان مايعات به منظور دفع هر چه سريع تر باکتري هايي است که عامل ايجاد التهاب در مثانه شده اند. بحث پيرامون نوشيدن مايعات به منظور پيشگيري و درمان عفونت هاي مجاري ادرار بسيار است. در يک تحقيق مقداري باکتري عمداً وارد مثانه افراد داوطلب شد و ديده شد که دفع ادرار با اثري مضاعف موجب پاک شدن مثانه از باکتري گرديد. بنابراين: هر چه مايعات بيشتري مصرف شود درد زودتر برطرف مي گردد. توجه داشته باشيد که اگر ادرار کاملاً شفاف باشد بدان معني است که مقدار مايعات مصرفي شما کافي بوده است و رنگي بودن ادرار نشانگر عدم مصرف مايعات به ميزان کافي است.
حمام آب گرم
گرفتن حمام آب گرم به برطرف شدن درد در بسياري از زنان کمک مي کند. البته مکانسيم دقيق آن کاملاً مشخص نيست اما به نظر مي رسد حمام آب گرم موجب رفع التهاب و سوزش شود.آسپيرين و ايبوپروفن
از آنجا که آسپيرين و ايبوپروفن جزو داروهاي ضد التهاب محسوب مي شوند، در اين قبيل موارد به برخي از افراد کمک مي کنند. اين داروها باعث رفع التهاب مثانه مي شوند. هر چه التهاب کمتر باشد سوزش کمتري احساس مي شود.ويتامين C
مصرف حدود 1000 ميلي گرم ويتامين C در روز موجب اسيدي شدن ادرار و پيشگيري از رشد و تکثير باکتري ها مي شود. در شرايطي که دسترسي سريع به پزشک امکان پذير نيست، با مصرف اين مقدار ويتامين C مي توان از بازگشت عفونت پيشگيري نمود. توجه داشته باشيد که برخي از آنتي بيوتيک هاي تجويزي در عفونت هاي ادراري در محيط اسيدي بي اثرند. بنابراين در صورت مصرف ويتامين C حتماً پزشک را در جريان قرار دهيد. هم چنين پزشک را از مقدار مصرف ويتامين C آگاه کنيد.ويتامين C جزو ويتامين هاي غير سمي و بي خطر است، اما مصرف 1000 ميلي گرم از آن در روز مقدار زيادي است و لازم است حتماً مورد تأييد پزشک واقع شود.
روشي متفاوت
عصاره قره قاط (يا آس بري صغير)هر خانمي که به عفونت مجاري ادراري گرفتار شده باشد قطعاً در مورد درمان با عصاره قره قاط شنيده است. حال سوال مهمي مطرح است. آيا اين عصاره واقعاً کارساز است؟ پاسخ اين سؤال بستگي به فردي دارد که مورد سؤال واقع مي شود. برخي از پزشکان به تأثير اين گياه بر عفونت هاي ادراري معتقدند و برخي ديگر منکر آنند. تحقيقاتي که طي سال ها به انجام رسيده است مؤثر بودن اين دارو را تأييد مي کنند اما علت و چگونگي تأثير آن نامعلوم است. دکتر «ديويد استاسکين» در اين زمينه مي گويد: «من معتقدم تأثير اين دارو در افزايش ميزان جذب آب به اندازه ساير داروهاست. تصور نمي کنم چيز به خصوصي در اين گياه موجود باشد که در رفع مشکل مؤثر باشد.»
به عقيده دکتر «جوزف کوريير» اين دارو حاوي اسيد کينوليک (که در کبد به اسيد هيپوريک تبديل مي شود) و ويتامين C است. اثر اسيد هيپوريک و ويتامين C بر عفونت هاي ادراري به اثبات رسيده است. تنها مشکل آن است که فرد به منظور رسيدن به نتيجه مطلوب مجبور به مصرف چندين ليتر از اين عصاره در روز است. هر چند هنوز در مورد تأثير اين دارو به عفونت هاي مجاري ادرار توافق نظر کامل حاصل نشده، اما به هر حال امتحان آن بي ضرر است. فراموش نکنيد که اين دارو اگر در درمان بيماري بي تأثير است، دست کم آسيبي به بدن وارد نمي کند.
نحوه خشک کردن ناحيه ي ادراري - تناسلي
خشک کردن مهبل از سمت جلو به عقب مانع از عود عفونت مي شود. خشک کردن در خلاف جهت مذکور يکي از شايع ترين علل عفونت و يا عود مجدد عفونت است. عقل سليم نيز درستي اين مطلب را تأييد مي کند چرا که بدين ترتيب باکتري ها از مهبل و سوراخ پيشابراه دور مي شوند.استحمام قبل از آميزش
با استحمام مي توان مهبل را از وجود باکتري ها پاک کرد. کارشناسان معتقدند در صورت عدم استحمام، آميزش موجب وارد شدن باکتري ها به مجراي ادرار و مثانه مي گردد.تخليه ادرار پس از آميزش
به گفته ي دکتر «استاسکين» آلت مرد موجب هدايت باکتري هاي موجود در مدخل پيشابراه زن به طرف مثانه مي شود. بنابراين تخليه ادرار موجب خروج باکتري ها از مثانه مي گردد. شکي نيست که عفونت هاي مجاري ادرار در زناني که فعاليت جنسي بيشتري دارند شايع ترند. اما اين عفونت ها بيشتر ناشي از عدم آگاهي نسبت به روش هاي پيشگيري است نه خود آميزش. اگر حين آميزش باکتري ها وارد مثانه شده باشند با تخليه مثانه مي توان تعداد زيادي از آن ها را خارج نمود.در استفاده از ديافراگم تجديد نظر کنيد (1)
تأثير ديافراگم به عنوان عامل مهمي در عود مکرر عفونت هاي ادراري به اثبات رسيده است. دکتر «استاسکين» در اين باره مي گويد: «احتمالاً دو مکانسيم در اين امر دخيل اند: نخست آن که باکتري بر روي پرده ديافراگم مقيم مي شود و از آنجا خود را به عمق مهبل مي رساند و ديگر آن که ديافراگم در تخليه مثانه دخالت مي کند و در نتيجه باکتري هايي که از قبل آنجا بوده اند تخليه نمي شوند.» چنانچه توصيف فوق در مورد شما صدق مي کند شايد بهتر باشد با پزشک خود درباره روش ديگري براي جلوگيري از بارداري مشورت کنيد.استفاده از نوار بهداشتي به جاي تامپون (2)
هيچ کس به درستي و به طور يقين نمي داند چرا برخي از زنان زودتر از ديگران به عفونت هاي مجاري ادراري مبتلا مي گردند. اما آنچه واضح است آميزش، استفاده از ديافراگم و گذاشتن تامپون داخل مهبل از عواملي هستند که موجبات ابتلا به عفونت هاي ادراري را فراهم مي آورند.بنابراين توصيه مي کنيم خانم ها در دوره قاعدگي به جاي گذاشتن تامپون داخل مهبل از نوارهاي بهداشتي استفاده کنند.
هشدار پزشکي
برخي علايم مهم و هشدار دهنده
در صورت مشاهده ي چهار علامت مهم بايد حتماً به پزشک مراجعه کرد.اين علايم عبارتند اند:
0 وجود خون در ادرار
0 وجود درد در قسمت پشت يا پهلو
0 تب
0 تهوع يا استفراغ
باکتري ها در 90% از زنان مبتلا به عفونت مجاري ادرار با خوردن يک يا دو آنتي بيوتيک اول از بين مي روند ولي علايم بيماري معمولاً 2 تا 3 روز ادامه مي يابند. در معدودي از افراد عفونت هاي ادراري موجب بروز مشکلات کليوي مي شوند. اين افراد بايد سريعاً به پزشک مراجعه کنند.
علايم عفونت هاي ادراري گاهي به علايم بيماري هاي ديگر از جمله سرطان (به خصوص اگر خون در ادرار مشاهده شود) شباهت دارند، بنابراين مشاوره با پزشک در چنين مواقعي واقعاً ضروري است.
رعايت کامل بهداشت
رعايت بهداشت، يعني پوشيدن لباس زيرنخي و خشک نگاه داشتن آن، اجتناب از پوشيدن شلوارهاي تنگ که مانع از ورود و خروج هوا مي شوند و مهم تر از همه تميز نگه داشتن لباس زير- البته در حد معقول- عدم شستشوي پرينه (يعني حد فاصل مهبل و مقعد) قطعاً احتمال ابتلا به عفونت مجدد را افزايش مي دهد. اما شستشوي زياد، درست به اندازه شستشوي کم مضر است.دوش مکرر مهبل علاوه بر آن که باعث ورود باکتري ها به مهبل مي شود، باعث شسته شدن باکتري هاي مفيدي که به طور طبيعي در ناحيه مهبل وجود دارند شده و جايگزين شدن آن ها را با باکتري هاي اشريشياکلي يعني عامل عفونت مجاري ادرار سبب مي گردد. به علاوه اين کار باعث تحريک پيشابراه گشته و با علايمي شبيه به علايم عفونت مجاري ادرار موجب ناراحتي و آزار فرد مي شود. صابون هاي ضد باکتري قوي نيز چنين عارضه اي را ايجاد مي کنند. يعني با از بين بردن ميکروب هاي مفيدي که به طور طبيعي در ناحيه مهبل موجودند زمينه را براي ورود باکتري هاي بيماري زاي اشريشياکلي آماده مي کنند. نتيجه آن که نظافت را فراموش نکنيد؛ اصول بهداشتي را رعايت کنيد اما با وسواس بيش از حد، خود را دچار زحمت و دردسر نسازيد.
پي نوشت ها :
1- ديافراگم يکي از روش هاي جلوگيري از بارداري است که در داخل مهبل قرار مي گيرد. «ويراستار پزشکي»
2- تامپون ها، براي جذب ترشحات و خون ريزي دوران قاعدگي داخل مهبل جاي داده مي شوند. «ويراستار پزشکي»
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم
