پرسش :
شهيد مطهري مي گويد : امام حسین ، علي اصغر را بالاي دست نبرد و تقاضاي آب نكرد پس جريان كشته شدن كودك چه بود؟
پاسخ :
وقتی همه ی ياران امام حسين (عليه السلام) در روز عاشورا به شهادت رسیدند ، نوبت جنگ به امام رسید ؛ امام قبل از آغاز جنگ، براي اتمام حجت و هدايت آنها خطبه اي ايراد كرد[1] ؛این هدایتگری در سیره ی پیامبر(ص)وامیرمومنان(ع)نیز بود که قبل از اتمام حجت آغاز به جنگ نمی کردند[2] ؛ از آنرو که امام معصوم وظيفه و عهد الهي خويش را در هر حال انجام مي دهد و آن هدايت مردم است ؛ چون وجود امام در بين مردم لطف الهي و رحمت حق است[3]، بر اين اساس امام آنها را تا آخرين لحظه نصيحت و موعظه فرمود تا حجت را بر آنها تمام كند[4]، برخی نوشته اند: امام درآستان خیمه اش نشسته بود واین کودک را در آغوش گرفته بود، ناگهان تیری از سوی دشمن رسید واورا به شهادت رساند؛[5] برخی گزارش داده اند حضرت پس از گفتگو ونصیحت دید که آنان هدایت پذیر نیستند، به خيمه ها برگشت تا با اهل بيت خود خداحافظي و وداع كند از خواهرش حضرت زينب خواست كه فرزند شيرخواره اش را كه خردسال بود و در گهواره آراميده بود براي وداع به حضورش بياورد ، همين كه حضرت زينب(س) اين كودك را آورد، و در بغل امام داد ، كودك در بغل پدر در حالتي بود كه صورتش به طرف بيرون بود. خيمه هاي امام نيز در تيررس و محاصره دشمن بود؛ لذا يكي از افراد سپاه دشمن تيري به سوي آن كودك نشانه گرفت و در همان لحظه او را به شهادت رساند.[6]
برخی از مقاتل نوشته اند وقتی امام به خیمه آمد خواهرش گفت ای برادر این کودک سه روز است تشنه است آبی برای او از دشمن بخواه ؛ امام اورا بر روی دست گرفت وفرمود : ای گروه ، پیروان واهل بیتم را کشتید این کودک را آبی بدهید، درهمین حال که امام با آنان سخن می گفت تیری از سوی دشمن به کودک اصابت کرد واورا به شهادت رساند.[7]
سید ابن طاوس در لهوف این گزارش را نوشته است ؛ براساس اعتباری که لهوف دارد نمی توان این مسئله را نادیده گرفت، بلكه امام مي خواست با اين وسيله نيز آنها را هدايت وحجت را برآنان تمام كند، كه متأسفانه هدايت پذير نبودند.
منظور شهید مطهری در انکار نقل اخیر ، این است که امام هرگز در مقابل دشمن ضعف وذلتی نشان نداد ، اما باید توجه داشت که آب خواستن دراین شرایط نه تنها ذلت نیست بلکه نشان دهنده ی میزان گمراهی وخشونت وجهالت دشمنان امام است. چون وقتی سپاه دشمن قبل از عاشورا به امام رسیدند وتشنه بودند، امام آنان را سیراب کرد واسب های آنهارا نیز آب داد؛[8] اما آنان به اندازه ای از راه انسانیت منحرف شده بودند که برای رسیدن به قدرت به هرجنایتی حتی کشتن کودکان دست زدند وازدادن آب به او نیز خود داری کردند واورا بی رحمانه کشتند. آیندگان وقتی این دو رفتار را دیدند با مقایسه رفتار امام ورفتار آنان معیار حق وحقانیت برای آنان روشن می گردد ؛ وبه روشنی می فهمند، امام حسین برای چه قیام کرد وکسانی که با او جنگیدند و او و یارانش را به شهادت رساندند چه شخصیت و هویتی داشتند.
بنابراین از نظر منابع تاریخی وبرخی مقاتل شهادت علی اصغر یا فرزند خردسال امام در آغوش امام توسط سپاه یزید و به دستور فرمانده این سپاه و با تیر حرمله بن کاهل اسدی قطعی است. آب خواستن امام برای این کودک نیز با توجه به روشن شدن پیام امام وتبیین گوشه ای از فلسفه ی قیام نمی تواند قابل انکار باشد واین مسئله اظهار ضعف و ذلت نیست بلکه از نظر عرف و آداب اجتماعی وشرعی، آب خواستن برای فردی که تشنه است اگرخود زبان ندارد تا اظهار تشنگی نماید ، برای دیگری (پدر وولی) واجب است به جهت حفظ جان برای او آبی بگیرد. لذا حضرت زینب فرمود برادر این کودک سه روز است آب نخورده است؛ ازاین روی امام برای او آب خواست. اگرچه در گزارش شیخ مفید این قسمت (آب خواستن امام برای کودک) ذکر نشده است ؛ اما گزارش های دیگری که درباره ی تشنگی وعطش روزعاشورا گفته شده این مسئله را تایید می کند.[9]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- درکربلا چه گذشت ؛ شیخ عباس قمی
2- سوگنامه آل محمد ؛اشتهاردی
پی نوشتها:
[1] . ارشاد،ج1،ص97
[2] . وقتی حضرت با خوارج جنگ کند آغاز به جنگ ننمود وابن عباس را فرستاد با آنان سخن گفت ، سرانجام آنان جنگ را شروع کردند؛ رک : شیخ مفید ارشاد،ج1، ص270
[3] . همان گونه که خداوند پیامبر را رحمه للعالمین معرفی کرد-انبیاء/107
[4] . ارشاد،ج2،ص98
[5]. همان،ص108
[6] . لهوف/ص:115
[7] . همان، ص159
[8] ..ارشاد،ج1،ص78
[9] . ارشاد،ص109
منبع: اندیشه قم
وقتی همه ی ياران امام حسين (عليه السلام) در روز عاشورا به شهادت رسیدند ، نوبت جنگ به امام رسید ؛ امام قبل از آغاز جنگ، براي اتمام حجت و هدايت آنها خطبه اي ايراد كرد[1] ؛این هدایتگری در سیره ی پیامبر(ص)وامیرمومنان(ع)نیز بود که قبل از اتمام حجت آغاز به جنگ نمی کردند[2] ؛ از آنرو که امام معصوم وظيفه و عهد الهي خويش را در هر حال انجام مي دهد و آن هدايت مردم است ؛ چون وجود امام در بين مردم لطف الهي و رحمت حق است[3]، بر اين اساس امام آنها را تا آخرين لحظه نصيحت و موعظه فرمود تا حجت را بر آنها تمام كند[4]، برخی نوشته اند: امام درآستان خیمه اش نشسته بود واین کودک را در آغوش گرفته بود، ناگهان تیری از سوی دشمن رسید واورا به شهادت رساند؛[5] برخی گزارش داده اند حضرت پس از گفتگو ونصیحت دید که آنان هدایت پذیر نیستند، به خيمه ها برگشت تا با اهل بيت خود خداحافظي و وداع كند از خواهرش حضرت زينب خواست كه فرزند شيرخواره اش را كه خردسال بود و در گهواره آراميده بود براي وداع به حضورش بياورد ، همين كه حضرت زينب(س) اين كودك را آورد، و در بغل امام داد ، كودك در بغل پدر در حالتي بود كه صورتش به طرف بيرون بود. خيمه هاي امام نيز در تيررس و محاصره دشمن بود؛ لذا يكي از افراد سپاه دشمن تيري به سوي آن كودك نشانه گرفت و در همان لحظه او را به شهادت رساند.[6]
برخی از مقاتل نوشته اند وقتی امام به خیمه آمد خواهرش گفت ای برادر این کودک سه روز است تشنه است آبی برای او از دشمن بخواه ؛ امام اورا بر روی دست گرفت وفرمود : ای گروه ، پیروان واهل بیتم را کشتید این کودک را آبی بدهید، درهمین حال که امام با آنان سخن می گفت تیری از سوی دشمن به کودک اصابت کرد واورا به شهادت رساند.[7]
سید ابن طاوس در لهوف این گزارش را نوشته است ؛ براساس اعتباری که لهوف دارد نمی توان این مسئله را نادیده گرفت، بلكه امام مي خواست با اين وسيله نيز آنها را هدايت وحجت را برآنان تمام كند، كه متأسفانه هدايت پذير نبودند.
منظور شهید مطهری در انکار نقل اخیر ، این است که امام هرگز در مقابل دشمن ضعف وذلتی نشان نداد ، اما باید توجه داشت که آب خواستن دراین شرایط نه تنها ذلت نیست بلکه نشان دهنده ی میزان گمراهی وخشونت وجهالت دشمنان امام است. چون وقتی سپاه دشمن قبل از عاشورا به امام رسیدند وتشنه بودند، امام آنان را سیراب کرد واسب های آنهارا نیز آب داد؛[8] اما آنان به اندازه ای از راه انسانیت منحرف شده بودند که برای رسیدن به قدرت به هرجنایتی حتی کشتن کودکان دست زدند وازدادن آب به او نیز خود داری کردند واورا بی رحمانه کشتند. آیندگان وقتی این دو رفتار را دیدند با مقایسه رفتار امام ورفتار آنان معیار حق وحقانیت برای آنان روشن می گردد ؛ وبه روشنی می فهمند، امام حسین برای چه قیام کرد وکسانی که با او جنگیدند و او و یارانش را به شهادت رساندند چه شخصیت و هویتی داشتند.
بنابراین از نظر منابع تاریخی وبرخی مقاتل شهادت علی اصغر یا فرزند خردسال امام در آغوش امام توسط سپاه یزید و به دستور فرمانده این سپاه و با تیر حرمله بن کاهل اسدی قطعی است. آب خواستن امام برای این کودک نیز با توجه به روشن شدن پیام امام وتبیین گوشه ای از فلسفه ی قیام نمی تواند قابل انکار باشد واین مسئله اظهار ضعف و ذلت نیست بلکه از نظر عرف و آداب اجتماعی وشرعی، آب خواستن برای فردی که تشنه است اگرخود زبان ندارد تا اظهار تشنگی نماید ، برای دیگری (پدر وولی) واجب است به جهت حفظ جان برای او آبی بگیرد. لذا حضرت زینب فرمود برادر این کودک سه روز است آب نخورده است؛ ازاین روی امام برای او آب خواست. اگرچه در گزارش شیخ مفید این قسمت (آب خواستن امام برای کودک) ذکر نشده است ؛ اما گزارش های دیگری که درباره ی تشنگی وعطش روزعاشورا گفته شده این مسئله را تایید می کند.[9]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- درکربلا چه گذشت ؛ شیخ عباس قمی
2- سوگنامه آل محمد ؛اشتهاردی
پی نوشتها:
[1] . ارشاد،ج1،ص97
[2] . وقتی حضرت با خوارج جنگ کند آغاز به جنگ ننمود وابن عباس را فرستاد با آنان سخن گفت ، سرانجام آنان جنگ را شروع کردند؛ رک : شیخ مفید ارشاد،ج1، ص270
[3] . همان گونه که خداوند پیامبر را رحمه للعالمین معرفی کرد-انبیاء/107
[4] . ارشاد،ج2،ص98
[5]. همان،ص108
[6] . لهوف/ص:115
[7] . همان، ص159
[8] ..ارشاد،ج1،ص78
[9] . ارشاد،ص109
منبع: اندیشه قم
