پرسش :
آيا حضرت قاسم بن الحسن(ع) در حادثه عاشورا داماد بوده است؟
پاسخ :
قاسم بن حسن در واقعه كربلا سنش از ده سال بيشتر بود ولي به پانزده سال نرسيده بود. طبري ميگويد قاسم ده سال داشت و در مقتل ابيمخنف آمده كه قاسم در كربلا چهارده ساله بود(1) علامه مجلسي ميگويد كه نقل ماجراي عروسي قاسم به مدارك معتبر متكي نبوده است، منشأ اين حكايت دو كتاب است يكي منتخب المراثي كه بهترين تأليفات به زبان عربي ميباشد و نويسنده آن شيخ فخرالدين طريحي صاحب مجمع البحرين است و ديگري روضة الشهداء نوشته ملاحسين كاشفي صاحب انوار سهيلي است . اين كتاب اولين مَقتلي است كه به فارسي نوشته شده است.(2) و فاقد اعتبار است.
در اين رابطه نقل ميكنند كه وقتي امام حسين مسير مدينه تا كربلا را طي مينمود حسن بن حسن از عموي خويش امام حسين(عليه السلام) يكي از دو دختر او سكينه و فاطمه را خواستگاري كرد حسين(عليه السلام) فرمود: هر يك را كه بيشتر دوست داري اختيار كن، حسن خجالت كشيد و جوابي نداد حسين(عليه السلام) فرمود: من براي تو فاطمه را اختيار كردم كه به مادرم فاطمه بنت رسول)صلي اللَّه عليه و آله( شبيهتر است، بدين ترتيب وجود فاطمه نو عروس در كربلا امري مسلّم است. اگر فرض كنيم ازدواج قاسم درست باشد بايد گفت امام حسين(عليه السلام) دو دختر به نام فاطمه داشتند كه يكي را به حسن تزويج كرده و ديگري را براي قاسم عقد نمودهاند (3) يا اين كه بگوئيم دختري كه به عقد قاسم در آمده اسمش فاطمه نبوده و در تاريخ اشتباه نقل شده و اگر اين داستان را صحيح ندانيم بايد بگوئيم راويان نام حسن را از روي اشتباه، قاسم نقل كردهاند.
با اين وجود بيشتر تحليلگران واقعه عاشورا عروسي قاسم را نادرست ميدانند. محدث قمي در منتهي الآمال(4) و در كتاب نفسالمهموم(5) دامادي قاسم را رد ميكند و ميگويد نويسندگان نام حسن را با قاسم اشتباه كردهاند علامه شهيد مرتضي مطهري عروسي قاسم را مردود ميداند و مستند ميكند به اين كه در هيچ كتاب معتبري وجود ندارد و حاج نوري هم گفته ملاحسين كاشفي اولين كسي است كه اين مطلب را در كتاب روضةالشهداء آورده و اصل قضيه صددرصد دروغ است.(6)
بطور كلي آنچه از اشارات صاحب نظران و مشاهدات بر ميآيد نقل ماجراي عروسي قاسم كه بياني از شدت قساوت و بيرحمي لشگريان يزيد است(7) اگر به همان اندازهاي كه تاريخ به آن اهميت داده مورد توجه قرار بگيرد و بُغض محبين اهلبيت را نسبت به دشمنان برانگيزد، امري پسنديده است. اما طبق اشارهاي كه استاد مطهري دارد اگر بنا باشد كه آن را با بزرگنمايي مطرح كنند و تعزيه از آن بسازند(8) و يا چنان كه ديده شده حجلهاي بيارايند و حنايي تدارك ببينند، در اين صورت اهانتي به ساحت قدس عاشورا و فرهنگ عاشورائيان انجام دادهاند.
چون برخي از صاحب نظران داستان عروسي قاسم در كربلا را غير واقعي مي دانند لذا نمي توان به طور قطعي آنرا قبول كرد لازم است گفته شود كه عروسي در ميان اهل بيت(ع) با عروسي كه در حال حاضر مرسوم است (و بشتر به بدعت و معاصي شبيه است)، بسيار متفاوت است.
پی نوشتها:
1) حاج محمد هاشم بن محمدعلي خراساني، منتخب التواريخ، انتشارات علميه اسلاميه، ص 266.
2) صدرالدين، واعظ قزويني، رياض، مقدس، المسمي بحدائق الاش، ج دوم، كتابفروشي اسلاميه، تهران، 1374 ه ق، ص 42.
3) شيخ عباس قمي، دمع السجوم ترجمه نفس المهموم، ترجمه و تحقيق علامه ابوالحسن، شعراني، بهار78، ناشر ذوي القربي، ص 342؛ سيدهاشم رسولي محلاتي، زندگاني امام حسين، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1374، ص 478.
4) شيخ عباس قمي، منتهي الآمال، محدث قمي، انتشارات هجرت، تابستان 74، چاپ هشتم،ج 1، ص 700.
5) ابوالحسن، شعراني (پيشين)، ص 342.
6) مرتضي، مطهري، حماسه حسيني، انتشارات صدرا، خرداد 1364، ج اول، ص 28.
7) عمادالدين حسين، اصفهاني، (عمادزاده)، برداشتي از تاريخ زندگي امام حسين، انتشارات اسوه، 1373، جلد دوم، ص 137.
8) مرتضي، مطهري، «پيشين»، ص 28.
معرفی منابع براي مطالعه بيشتر:
1. حماسيه حسيني، شهيد مهطري
2. ترجمه ارشاد، شيخ مفيد
3. تحقيقي پيرامون نهضت عاشورا از مركز مطالعات و پژوهشهاي فرهنگي حوزه علميه (جمعي از محققين).
منبع:اندیشه قم
قاسم بن حسن در واقعه كربلا سنش از ده سال بيشتر بود ولي به پانزده سال نرسيده بود. طبري ميگويد قاسم ده سال داشت و در مقتل ابيمخنف آمده كه قاسم در كربلا چهارده ساله بود(1) علامه مجلسي ميگويد كه نقل ماجراي عروسي قاسم به مدارك معتبر متكي نبوده است، منشأ اين حكايت دو كتاب است يكي منتخب المراثي كه بهترين تأليفات به زبان عربي ميباشد و نويسنده آن شيخ فخرالدين طريحي صاحب مجمع البحرين است و ديگري روضة الشهداء نوشته ملاحسين كاشفي صاحب انوار سهيلي است . اين كتاب اولين مَقتلي است كه به فارسي نوشته شده است.(2) و فاقد اعتبار است.
در اين رابطه نقل ميكنند كه وقتي امام حسين مسير مدينه تا كربلا را طي مينمود حسن بن حسن از عموي خويش امام حسين(عليه السلام) يكي از دو دختر او سكينه و فاطمه را خواستگاري كرد حسين(عليه السلام) فرمود: هر يك را كه بيشتر دوست داري اختيار كن، حسن خجالت كشيد و جوابي نداد حسين(عليه السلام) فرمود: من براي تو فاطمه را اختيار كردم كه به مادرم فاطمه بنت رسول)صلي اللَّه عليه و آله( شبيهتر است، بدين ترتيب وجود فاطمه نو عروس در كربلا امري مسلّم است. اگر فرض كنيم ازدواج قاسم درست باشد بايد گفت امام حسين(عليه السلام) دو دختر به نام فاطمه داشتند كه يكي را به حسن تزويج كرده و ديگري را براي قاسم عقد نمودهاند (3) يا اين كه بگوئيم دختري كه به عقد قاسم در آمده اسمش فاطمه نبوده و در تاريخ اشتباه نقل شده و اگر اين داستان را صحيح ندانيم بايد بگوئيم راويان نام حسن را از روي اشتباه، قاسم نقل كردهاند.
با اين وجود بيشتر تحليلگران واقعه عاشورا عروسي قاسم را نادرست ميدانند. محدث قمي در منتهي الآمال(4) و در كتاب نفسالمهموم(5) دامادي قاسم را رد ميكند و ميگويد نويسندگان نام حسن را با قاسم اشتباه كردهاند علامه شهيد مرتضي مطهري عروسي قاسم را مردود ميداند و مستند ميكند به اين كه در هيچ كتاب معتبري وجود ندارد و حاج نوري هم گفته ملاحسين كاشفي اولين كسي است كه اين مطلب را در كتاب روضةالشهداء آورده و اصل قضيه صددرصد دروغ است.(6)
بطور كلي آنچه از اشارات صاحب نظران و مشاهدات بر ميآيد نقل ماجراي عروسي قاسم كه بياني از شدت قساوت و بيرحمي لشگريان يزيد است(7) اگر به همان اندازهاي كه تاريخ به آن اهميت داده مورد توجه قرار بگيرد و بُغض محبين اهلبيت را نسبت به دشمنان برانگيزد، امري پسنديده است. اما طبق اشارهاي كه استاد مطهري دارد اگر بنا باشد كه آن را با بزرگنمايي مطرح كنند و تعزيه از آن بسازند(8) و يا چنان كه ديده شده حجلهاي بيارايند و حنايي تدارك ببينند، در اين صورت اهانتي به ساحت قدس عاشورا و فرهنگ عاشورائيان انجام دادهاند.
چون برخي از صاحب نظران داستان عروسي قاسم در كربلا را غير واقعي مي دانند لذا نمي توان به طور قطعي آنرا قبول كرد لازم است گفته شود كه عروسي در ميان اهل بيت(ع) با عروسي كه در حال حاضر مرسوم است (و بشتر به بدعت و معاصي شبيه است)، بسيار متفاوت است.
پی نوشتها:
1) حاج محمد هاشم بن محمدعلي خراساني، منتخب التواريخ، انتشارات علميه اسلاميه، ص 266.
2) صدرالدين، واعظ قزويني، رياض، مقدس، المسمي بحدائق الاش، ج دوم، كتابفروشي اسلاميه، تهران، 1374 ه ق، ص 42.
3) شيخ عباس قمي، دمع السجوم ترجمه نفس المهموم، ترجمه و تحقيق علامه ابوالحسن، شعراني، بهار78، ناشر ذوي القربي، ص 342؛ سيدهاشم رسولي محلاتي، زندگاني امام حسين، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1374، ص 478.
4) شيخ عباس قمي، منتهي الآمال، محدث قمي، انتشارات هجرت، تابستان 74، چاپ هشتم،ج 1، ص 700.
5) ابوالحسن، شعراني (پيشين)، ص 342.
6) مرتضي، مطهري، حماسه حسيني، انتشارات صدرا، خرداد 1364، ج اول، ص 28.
7) عمادالدين حسين، اصفهاني، (عمادزاده)، برداشتي از تاريخ زندگي امام حسين، انتشارات اسوه، 1373، جلد دوم، ص 137.
8) مرتضي، مطهري، «پيشين»، ص 28.
معرفی منابع براي مطالعه بيشتر:
1. حماسيه حسيني، شهيد مهطري
2. ترجمه ارشاد، شيخ مفيد
3. تحقيقي پيرامون نهضت عاشورا از مركز مطالعات و پژوهشهاي فرهنگي حوزه علميه (جمعي از محققين).
منبع:اندیشه قم
