پرسش :
وقتي بچه از پدر و مادر مي پرسد، چرا شما دو تا كنار هم مي خوابيد و من تنها، در جواب او چه بگوييم؟
پاسخ :
مقدمه: غريزة جنسي يكي از غرايز نيرومند، حسّاس و زندگي ساز انسان است كه در حيات رواني و جسماني او تأثير به سزايي دارد. بسياري از رفتار ها، حتي بيماري هاي جسمي و رواني از اين غريزه سرچشمه مي گيرد؛ از همين رو اگر در پرورش اين غريزه، روش عاقلانه اي در پيش بگيريم، زندگي را قرين خوشي و آسايش مي گرداند؛ و اگر در راه افراط و تفريط واقع شود، ممكن است صدها ضايعة جسمي و روحي به بار آورد.
اصل حاكم در اين دوران
اصلي كه در دورة كودكي حاكم است، «اصل سكوت» و اقدام نكردن جدّي براي بيان مسائل جنسي است. در اين دوران بايد اينگونه مسائل مخفي نگه داشته شود و برنامه هاي تربيت با قوانين طبيعت و فطرت هم آهنگ باشد. چرا كه غريزة جنسي در پرتو يك سلسله قوانين و مقررات دقيق طبيعي و فطري، راه رشد و تكامل خود را مي پيمايد، و به صلاح فردي و اجتماعي كودك نيست كه غريزة جنسي پشت پرده و زير خاكستر او، پيش از بلوغ بيدار و تحريك شود.
اصل سكوت و مخفي كردن مسائل جنسي براي كودكان را تمام مكاتب روان شناسي، حتي فرويديسم ها (كه قسمت بيش تر رفتارها و لذايذ كودكان و حتي مكيدن سينه هاي مادر را ناشي از غريزة جنسي مي دانند) پذيرفته اند، اين روند ادامه دارد، تا زماني كه كودكي از شما مطالبي دربارة مسائل جنسي بپرسد.
ضرورت پرسش كودكان
پرسش كودكان از ويژگي ها و اسرار پديده ها، امري طبيعي است و هرگز نمي توان طفلي را به دليل پرسش هايش تحقير و سرزنش كرد؛ شايد برخي از اولياء و مربيان در برابر پرسش هاي اخلاقي كودكان، دچار توهّم شوند كه او قصد بدي دارد؛ در حالي كه اگر به درستي تأمل شود، مي فهميم كه كودك چنين قصدي نداشته است.
پدران و مادران نبايد محيط وحشتي را به وجود آورند تا كودكان نتوانند پرسش هاي خود را مطرح كنند، بلكه آن ها بايد اين آزادي را داشته باشند كه بدون احساس محدوديت، ترس و شرم و بدون بيم از تحقير و يا تنبيه، اگر چيزي را نمي دانند بپرسند. اگر ما با صفا و صميميت، به اندازة درك و شعور كودكان، جواب ساده و شرع پسند به آن ها بدهيم؛ اغلبشان قانع خواهند شد و لازم نيست مسائل پيچيدة زناشويي را براي آن ها بازگو كنيم.
چگونگي پرسش ها:
پرسش هاي جنسي، اغلب از حدود 3 تا 4 سالگي شروع شده و بيش تر از مبدأ اشيا است؛ براي مثال از ما مي پرسد: مرا از كجا آوردي؟ عروس يعني چه؟ چرا شكم تو بزرگ است؟ و ... اين پرسشها از حدود پنج سالگي، رنگ ديگري به خود مي گيرد، مثلاً مي پرسد: چگونه به دنيا آمده ام؟ از كجا به دنيا آمده ام؟ و ... از حدود 6 سالگي تا نزديك سنين بلوغ (12 سالگي) كه روان شناسان اين مرحله را دوران اختفاي غريزة جنسي نام گذاري مي كنند، و معادل با مرحلة نهفتگي فرويد است، پرسش هاي جنسي اندك است؛ هم بدان علت كه آن ها به پاسخ هاي خود دست يافته اند، و هم اين كه اين امر تا حدودي دروني شده و آن ها منتظر تحريكي در اين زمينه اند كه آن را بروز دهند.
بايد توجه داشت كه حتي براي كودكاني كه پرسش هاي جنسي ندارند، لازم است، گاهي در قالب داستان، تمثيل و شرح واقعة مجلس عروسي، اطلاعات مختصري به آن ها بدهيم. دادن اين اطلاعات به صورت كلي و اجمالي خود اين فايده را دارد كه اگر كودكي از معاشران خود مباحثي در اين زمينه ها شنيد، احساس غريبي نكرده، خود را نبازد.
پاسخ به پرسشها
پاسخ ها مي تواند مستقيم و يا غير مستقيم مثلاً از راه آشنايي كودك با حيات حيوانات و گياهان و زاد و ولدها باشد، ولي اين كار بايد با زيركي و مراقبت خاصّي همراه گردد. به عنوان مثال، در جواب سؤال مطرح شدة شما (كه بچه مي پرسد چرا شما در كنار هم مي خوابيد و من تنها؟) به او بگوييد: خداي مهربان اين گونه از ما خواسته كه بچه ها جداگانه و در اتاق ديگر بخوابند، تا آنها خوب رشد كنند و بزرگ شوند. در كارتون ها و فيلم ها، حيوانات و پرندگان را ديدي كه بچه هايشان را بزرگ مي كنند، بعد كه بزرگ شدند از هم جدا مي شوند و خودشان زندگي جداگانه و مستقل تشكيل مي دهند. بچه هاي انسانها هم بايد از كوچكي ياد بگيرند و آماده بشوند كه بعد از اين كه بزرگ شدند روي پاي خود بايستند. ولي پدر و مادر هميشه بايد پيش هم باشند و هيچ وقت از هم جدا نشوند. و بگوييد: بچه ها بايد زود بخوابند و به خاطر اينكه ما دير مي خوابيم و با همديگر صحبت مي كنيم و سر و صداي ما شايد مزاحم تو بشود، تو بايد در اتاق خودت بخوابي و ...
تذكر اين نكته الزامي است كه بايد مراقب باشيد محيط تربيتي و نحوة پاسخ به سؤالات به گونه اي نباشد كه طفل را دچار بدآموزي كند و موجبات لغزش و انحراف او را فراهم آورد. و يا محيط آن چنان بدآموز و تحريك كننده نباشد كه كودك را به كنجكاوي هاي ناروا و سؤالات بيشتر وا دارد.
برخي از شرايط پاسخ عبارتند از:
1. پاسخ درست باشد؛(با دروغ، خرافات و اوهام آميخته نباشد.)
2. ساده و دور از ابهام باشد؛
3. بدآموز و منحرف كننده نباشد؛
4. محدود و قانع كننده باشد؛
5. تناسب سنّي و درك و جنس مراعات شود؛ و در حد راهنمايي و ارضاء حس كنجكاوي كودكان؛
6. همراه با مسخرگي، شوخي، هرزگي و تحريك نباشد؛
7. سبب آن نشود كه حجب و حياي شما و كودك از ميان برود.
شرايط پاسخ دهنده
1. شنوندة خوب بودن؛ بدين معني كه برخود مسلط باشيد؛ و بگذاريد جملة سؤالي كودك تمام شود.
2.براي پاسخ دادن به سؤال، ابتداسعي کنيد به فضاي فکري کودک راه پيداکنيدومنظوراوراازسؤال به خوبي دريابيد.
3.سطح اطلاعات کودک وميزان پاسخي که او ازشما انتظار داردرا به خوبي درک کنيدتا دچار خطانشويدوپاسخ شما متناسب بااو ودرحدنيازوضرورت باشد.
4. آمادگي فكري و علمي، و آگاهي از مسائل و انحرافات جنسي؛
5. تسلط بر خود؛ به صورتي كه از نگراني و شرم، دچار لكنت زبان نشده و بتوانيد حقيقت را آن چنان كه هست بگوييد.
6. خويشتن دار، محرم راز و قابل اعتماد باشيد، تا كودك حرف هايش را با شما در ميان بگذارد.
7. شيوة بيان به گونه اي باشد كه كودك، به درستيِ گفته هاي شما اعتماد كند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. خانواده و فرزندان در دورة پيش دبستاني و ابتدايي، استادان طرح جامع آموزش خانواده، تهران: انجمن اولياء و مربيان، ج اول، 1376.
2. تربيت، ابراهيم اميني، بوستان كتاب، قم . 1381.
3. روانشناسي و تربيت جنسي كودكان و نوجوانان، كوچتكف ولايپيك، ترجمة محمد تقي زاده، انتشارات بنياد، 1371.
4. كودك از نظر وراثت و تربيت، محمد تقي فلسفي، تهران، نشر هيئت نشر معارف اسلامي، 1342.
منبع: اندیشه قم
مقدمه: غريزة جنسي يكي از غرايز نيرومند، حسّاس و زندگي ساز انسان است كه در حيات رواني و جسماني او تأثير به سزايي دارد. بسياري از رفتار ها، حتي بيماري هاي جسمي و رواني از اين غريزه سرچشمه مي گيرد؛ از همين رو اگر در پرورش اين غريزه، روش عاقلانه اي در پيش بگيريم، زندگي را قرين خوشي و آسايش مي گرداند؛ و اگر در راه افراط و تفريط واقع شود، ممكن است صدها ضايعة جسمي و روحي به بار آورد.
اصل حاكم در اين دوران
اصلي كه در دورة كودكي حاكم است، «اصل سكوت» و اقدام نكردن جدّي براي بيان مسائل جنسي است. در اين دوران بايد اينگونه مسائل مخفي نگه داشته شود و برنامه هاي تربيت با قوانين طبيعت و فطرت هم آهنگ باشد. چرا كه غريزة جنسي در پرتو يك سلسله قوانين و مقررات دقيق طبيعي و فطري، راه رشد و تكامل خود را مي پيمايد، و به صلاح فردي و اجتماعي كودك نيست كه غريزة جنسي پشت پرده و زير خاكستر او، پيش از بلوغ بيدار و تحريك شود.
اصل سكوت و مخفي كردن مسائل جنسي براي كودكان را تمام مكاتب روان شناسي، حتي فرويديسم ها (كه قسمت بيش تر رفتارها و لذايذ كودكان و حتي مكيدن سينه هاي مادر را ناشي از غريزة جنسي مي دانند) پذيرفته اند، اين روند ادامه دارد، تا زماني كه كودكي از شما مطالبي دربارة مسائل جنسي بپرسد.
ضرورت پرسش كودكان
پرسش كودكان از ويژگي ها و اسرار پديده ها، امري طبيعي است و هرگز نمي توان طفلي را به دليل پرسش هايش تحقير و سرزنش كرد؛ شايد برخي از اولياء و مربيان در برابر پرسش هاي اخلاقي كودكان، دچار توهّم شوند كه او قصد بدي دارد؛ در حالي كه اگر به درستي تأمل شود، مي فهميم كه كودك چنين قصدي نداشته است.
پدران و مادران نبايد محيط وحشتي را به وجود آورند تا كودكان نتوانند پرسش هاي خود را مطرح كنند، بلكه آن ها بايد اين آزادي را داشته باشند كه بدون احساس محدوديت، ترس و شرم و بدون بيم از تحقير و يا تنبيه، اگر چيزي را نمي دانند بپرسند. اگر ما با صفا و صميميت، به اندازة درك و شعور كودكان، جواب ساده و شرع پسند به آن ها بدهيم؛ اغلبشان قانع خواهند شد و لازم نيست مسائل پيچيدة زناشويي را براي آن ها بازگو كنيم.
چگونگي پرسش ها:
پرسش هاي جنسي، اغلب از حدود 3 تا 4 سالگي شروع شده و بيش تر از مبدأ اشيا است؛ براي مثال از ما مي پرسد: مرا از كجا آوردي؟ عروس يعني چه؟ چرا شكم تو بزرگ است؟ و ... اين پرسشها از حدود پنج سالگي، رنگ ديگري به خود مي گيرد، مثلاً مي پرسد: چگونه به دنيا آمده ام؟ از كجا به دنيا آمده ام؟ و ... از حدود 6 سالگي تا نزديك سنين بلوغ (12 سالگي) كه روان شناسان اين مرحله را دوران اختفاي غريزة جنسي نام گذاري مي كنند، و معادل با مرحلة نهفتگي فرويد است، پرسش هاي جنسي اندك است؛ هم بدان علت كه آن ها به پاسخ هاي خود دست يافته اند، و هم اين كه اين امر تا حدودي دروني شده و آن ها منتظر تحريكي در اين زمينه اند كه آن را بروز دهند.
بايد توجه داشت كه حتي براي كودكاني كه پرسش هاي جنسي ندارند، لازم است، گاهي در قالب داستان، تمثيل و شرح واقعة مجلس عروسي، اطلاعات مختصري به آن ها بدهيم. دادن اين اطلاعات به صورت كلي و اجمالي خود اين فايده را دارد كه اگر كودكي از معاشران خود مباحثي در اين زمينه ها شنيد، احساس غريبي نكرده، خود را نبازد.
پاسخ به پرسشها
پاسخ ها مي تواند مستقيم و يا غير مستقيم مثلاً از راه آشنايي كودك با حيات حيوانات و گياهان و زاد و ولدها باشد، ولي اين كار بايد با زيركي و مراقبت خاصّي همراه گردد. به عنوان مثال، در جواب سؤال مطرح شدة شما (كه بچه مي پرسد چرا شما در كنار هم مي خوابيد و من تنها؟) به او بگوييد: خداي مهربان اين گونه از ما خواسته كه بچه ها جداگانه و در اتاق ديگر بخوابند، تا آنها خوب رشد كنند و بزرگ شوند. در كارتون ها و فيلم ها، حيوانات و پرندگان را ديدي كه بچه هايشان را بزرگ مي كنند، بعد كه بزرگ شدند از هم جدا مي شوند و خودشان زندگي جداگانه و مستقل تشكيل مي دهند. بچه هاي انسانها هم بايد از كوچكي ياد بگيرند و آماده بشوند كه بعد از اين كه بزرگ شدند روي پاي خود بايستند. ولي پدر و مادر هميشه بايد پيش هم باشند و هيچ وقت از هم جدا نشوند. و بگوييد: بچه ها بايد زود بخوابند و به خاطر اينكه ما دير مي خوابيم و با همديگر صحبت مي كنيم و سر و صداي ما شايد مزاحم تو بشود، تو بايد در اتاق خودت بخوابي و ...
تذكر اين نكته الزامي است كه بايد مراقب باشيد محيط تربيتي و نحوة پاسخ به سؤالات به گونه اي نباشد كه طفل را دچار بدآموزي كند و موجبات لغزش و انحراف او را فراهم آورد. و يا محيط آن چنان بدآموز و تحريك كننده نباشد كه كودك را به كنجكاوي هاي ناروا و سؤالات بيشتر وا دارد.
برخي از شرايط پاسخ عبارتند از:
1. پاسخ درست باشد؛(با دروغ، خرافات و اوهام آميخته نباشد.)
2. ساده و دور از ابهام باشد؛
3. بدآموز و منحرف كننده نباشد؛
4. محدود و قانع كننده باشد؛
5. تناسب سنّي و درك و جنس مراعات شود؛ و در حد راهنمايي و ارضاء حس كنجكاوي كودكان؛
6. همراه با مسخرگي، شوخي، هرزگي و تحريك نباشد؛
7. سبب آن نشود كه حجب و حياي شما و كودك از ميان برود.
شرايط پاسخ دهنده
1. شنوندة خوب بودن؛ بدين معني كه برخود مسلط باشيد؛ و بگذاريد جملة سؤالي كودك تمام شود.
2.براي پاسخ دادن به سؤال، ابتداسعي کنيد به فضاي فکري کودک راه پيداکنيدومنظوراوراازسؤال به خوبي دريابيد.
3.سطح اطلاعات کودک وميزان پاسخي که او ازشما انتظار داردرا به خوبي درک کنيدتا دچار خطانشويدوپاسخ شما متناسب بااو ودرحدنيازوضرورت باشد.
4. آمادگي فكري و علمي، و آگاهي از مسائل و انحرافات جنسي؛
5. تسلط بر خود؛ به صورتي كه از نگراني و شرم، دچار لكنت زبان نشده و بتوانيد حقيقت را آن چنان كه هست بگوييد.
6. خويشتن دار، محرم راز و قابل اعتماد باشيد، تا كودك حرف هايش را با شما در ميان بگذارد.
7. شيوة بيان به گونه اي باشد كه كودك، به درستيِ گفته هاي شما اعتماد كند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. خانواده و فرزندان در دورة پيش دبستاني و ابتدايي، استادان طرح جامع آموزش خانواده، تهران: انجمن اولياء و مربيان، ج اول، 1376.
2. تربيت، ابراهيم اميني، بوستان كتاب، قم . 1381.
3. روانشناسي و تربيت جنسي كودكان و نوجوانان، كوچتكف ولايپيك، ترجمة محمد تقي زاده، انتشارات بنياد، 1371.
4. كودك از نظر وراثت و تربيت، محمد تقي فلسفي، تهران، نشر هيئت نشر معارف اسلامي، 1342.
منبع: اندیشه قم
