پرسش :
حضرات آيات گلپايگاني، اراكي و نجفي مرعشي در شكل گيري انقلاب چه فعاليت هايي داشته اند؟
پاسخ :
پشتيباني و حمايت علماي اعلام وحضرات آيات مذکور از انقلاب اسلامي وامام خميني(ره)، تنها به صدور اعلاميه و تلگراف و نامه محدود نگرديد؛بلکه در جريان دستگيري مرحوم امام درسال42 ، علماي طراز اول حوزه‌هاي علميه قم و مشهدو علماي عالي مقام شهرستانها به منظور نشان دادن حد اعلاي هماهنگي و اتحاد با قائد بزرگ، يك باره از جا برخاسته به سوي مركز شتافتند و رسماً از رژيم شاه خواستار آزادي بي‌قيد وشرط ايشان شدند، بسياري از علما و روحانيون تهران نيز در محل معيني اجتماع كرده، به طور دسته جمعي خود را به شهرباني تهران معرفي نمودند و اعلام داشتند كه امام خميني(ره) را فوراً و بدون قيد و شرط آزاد نمائيد. يا اينكه ما را همانند ايشان به زندان گسيل داريد كه همگي دستگير و روانه‌ي زندان شدند.
از اولين دست آوردهاي اين حركت و هجرت، شكسته شدن اسطورة وحشت و اختناقي بود كه به دنبال كشتار فجيع و دسته جمعي 15 خرداد، سراسر ايران را فرا گرفته بود و مي‌رفت كه كشور را به صورت قبرستاني تاريك و وحشت زا در آورد.
ملت ستمديده و به خون كشيده ايران كه پس از دستگير شدن امام خمينی، بي‌رهبر و راهنما و بي‌ياور مانده و همچون سرگشته و حيران ، راه به جايي نمي برد و ابتكار عمل را از دست داده بود، با مهاجرت علما به تهران روح تازه‌اي در كالبد او دميده شد، جنب و جوش تازه‌اي در او پديد آمد، كابوس يأس و نااميدي كه مي‌رفت در قلوب جا بازكند و سستي و زبوني به بار آورد جاي خود را به گرمي، حرارت فروغ و اميد داد.
اهالي ماتم زده پايتخت، با گرمي و اشتياق فراوان از علماي مهاجر استقبال كردند و از آن جا كه به علت فشار شديد و بيش از حد رژيم در هيچ جا و مكاني حتي در مساجد نمي‌توانستند اجتماع كرده و با يكديگر به گفتگو بنشينند؛ منازل علماي مهاجر را تنها اماكن مناسبي جهت تبادل نظر، شور و گفتگو مي‌يافتند و در آن جا مرتب اجتماع كرده وتجمعات پرشوري به وجود مي‌آوردند.
علما و روحانيون مهاجر كه از اطراف و اكناف به مركز آمده بودند با روحانيون مقيم مركز به گفتگو و رايزني پرداخته و از آن جا كه نسبت به جان امام، سخت احساس خطر و نگراني مي‌كردند و بيم آن را داشتند مبادا رژيم شاه در اين گيرو دار گزندي به ايشان رسانيده باشد، همچنين بخاطر فشار شديد مردم كه با بي‌صبري، از علما و روحانيون، خواستار به دست آوردن اطلاع از سرنوشت و محل اقامت امام بودند، بر آن شدند كه پيش از هر كاري جهت به دست آوردن خبري از سلامتي ايشان، اقدامي جدي به عمل آورند تا بتوانند تا حدودي مردم آشفته و نگران را آرام ساخته و با آسودگي خاطر دست اندركار اقداماتي به منظور آزادي ايشان و تأمين و تحقق بخشيدن به آرمان‌هاي مقدس جامعه روحانيت گردند.[1]
در اين ارتباط اطلاعيه سياسي با مضمون ذيل ازطرف آيت الله العظمی مرعشي صادرگرديد:
ملت غيور مسلمان ايران!
به طوري كه مستحضريد دولت جابر و قانون شكن هم چنان به رفتار ظالمانه خود ادامه داد و شعارش بي‌اعتنايي به قوانين اسلام و اصول آزادي و انسانيت شده است و با ارتكاب اعمال خلاف قانون و شرع پيوسته احساسات ديني و ملي مردم مسلمان را به هيجان آورده و به اين دليل، نفرت و انزجار عمومي را نسبت به دستگاه بيشتر و شكاف عظيمي بين خود و ملت ايجاد مي‌كند و دانسته يا ندانسته مملكت را به پرتگاه نيستي و فنا نزديكتر مي‌سازد و چنين تصور مي‌كند كه اگر پس از گرفتاري مرجع عاليقدر حضرت آيت الله آقاي خميني دامت بقائه، ارتباط مرجع عاليقدر آيت الله ميلاني دام ظله را با اجتماع قطع كند مي‌تواند در ثبات و استقامت روحانيت و ملت مسلمان در راه مبارزه عليه قانون شكني خلل وارد كند، زهي تصور باطل، زهي خيال محال.
مردم مسلمان با استمداد از مقام ولايت حضرت صاحب الامر امام زمان ارواحنا له الفداه خود را موظف مي‌دانند در راه استقرار عدالت اجتماعي كوچك‌ترين سستي و فتوري به خرج نداده و براي تحصيل اين هدف مقدس از پاي ننشينند.
حقير لازم مي‌دانم ضمن اظهار تنفر از اين اعمال غير انساني براي اعتراض نسبت به مظالم و فجايع به شما دستگاه حاكمه كه منجر به اين اوضاع مفتضح و انتخابات رسوا شده است، مردم شريف ايران روز شنبه 16 جمادي الاولي برابر با 13 مهرماه از صبح تا ظهر را اعتصاب و تعطيل عمومي بنمايند... .[2]
از ديگر فعاليت هاي حضرت آيت الله العظمي نجفي مرعشي در راه انقلاب، اطلاعيه محكوميت جنايت ششم دي ماه 1356 شمسي به دست عُمّال شاه بود كه دربخشي ازآن آمده است:
با كمال تأسف و تأثر پيش آمد ناگوار و جانگذار و اسفناك اين چند روزه در شهر مقدس قم كه منجر به قتل و شتم و ضرب عده‌اي از طلاب حوزه مقدسه علميه و غيرهم كه به دنبال اعتراض به پاره‌اي از مطبوعات كه در آن به مقام شامخ روحانيت و مقدسات ديني و اهانت به حضرت آيت الله خميني دامت بركاته شده موجب تشجيع افكار و جريحه دار شدن قلوب مؤمنين خاصه جامعة روحانيت گرديد، لذا مصادر امور را مسئول اين قضايا مي‌دانم و شديداً معترض هستيم... .[3]
يكي ديگر از رجال علمي و سياسي و فرزانگان طراز اول علماي اسلام كه نقش و فعاليت‌هاي سياسي و اجتماعي در شكل گيري انقلاب اسلامي ايران داشته است، حضرت آيت الله العظمي گلپايگاني از مراجع تقليد مي‌باشد، كه با اطلاعيه و تلگراف و بيانيه، پشتيباني خود را از آزادي امام خميني (ره) اعلام نموده و انزجار و تنفر عليه جنايات عُمّال شاه را درآن دوران اختناق، علني کرد.ايشان بانقش سازنده خود، انقلاب اسلامي را گرمي و تداوم بخشيد. در متن اطلاعيه 15 خرداد 42 ازايشان، چنين مي‌خوانيم:
(پيام هاي) مردم شريف مبني بر تسليت و تأسف از فجايع اخيره مخصوصاً مصيبت جبران ناپذير بازداشت حضرت آيت الله خميني و ساير آيات و علما و وعاظ محترم دامت بركاتهم و قتل مسلمانان بيگناه واصل و موجب مزيد امتنان گرديد. اين پيشامدهاي ناگوار عموم را عزادار و از هر مسلماني سلب راحتي و همه را نسبت به آينده اسلام و مذهب تشيع شديداً نگران ساخته است. بالاخره به حريم مقدس روحانيت عملاً تجاوز كردند و حضرات آيات الله خميني و آقاي قمي و آقاي محلاتي و ساير علما و وعاظ را دستگير و آن حوادث اسفناك و قتل مسلمانان بيگناه را كه از فرط علاقه به دين تحريك و تهييج شده بودند به وجود آوردند و تظاهرات عميق و بي‌شائبه مردم نشان داد كه كاسه صبر و تحملشان لبريز شده است. در اين فاجعه ملت ايران در درياي مصيبت غرق شد.
اكنون هم مصادر امور از رويه خود تعقيب دارند و با تبليغات مي‌خواهند مردان خدا را با اتهامات آلوده سازند، اين رجالي كه در بازداشتند كساني نيستند كه از تهمت ارتباط با اجنبي و هر افترا ديگر دكان قدس و تقوايشان آلوده گردد... .[4]
حضرت آيت الله العظمي گلپايگاني در رابطه با فجايع ششم ديماه 1356 شمسي كه به دست عمال شاه در قم به وقوع پيوست چنين فرموده است:
به طور مسلم اگر به احساسات و اعتراضات مردم توجه كرده بودند اين واقعة خونين پيش نمي‌آمد، ضمن اظهار تأثر شديد از اين فاجعه بزرگ و تسليت به عموم مسلمين و تشكر از اتحاد و همدردي طبقات مختلف و تعطيل عمومي قم بدين وسيله اعلام مي‌داريم كه حقير و ساير علماي اعلام دامت بركاتهم، هميشه مخالفت خود را با تصويبات و مقررات ضد اسلامي به وسيله نامه و تلگراف و تذكرات شفاهي صريحاً اظهار داشته‌ايم و حجت را بر همه تمام نموده‌ايم و ساحت مقدس روحانيت و هر مسلمان واقعي از موافقت با مقررات مخالف شرع و همكاري با عمال استعمار منزّه و مبراست.[5]
با توجه به استقامت و پايمردي اين مراجع تقليد، ديدارهاوسوالات اقشارمختلف مردم روز بروز افزون‌تر مي‌گرديد.در پاسخ حضرت آيت الله العظمي گلپايگاني به نامه علماي شهرستانها دربارة فاجعه ششم ديماه 1356 در قم چنين آمده است:
... حملات مأمورين مسلح به مردم مسلمان و هتك حريم منازل مراجع تقليد و قتل نفوس محترمه و ضرب و جرح جمعي كثير از آقايان فضلا و طلاب عزيز و مؤمنين محترم منجر به كسالت قلبي و بستري شدن حقير در بيمارستان گرديده و... و تحمل اين صدمات در راه حمايت از اسلام موجب افتخار و مزيد اجر است.[6]
يكي از ديگر رجال علمي و سياسي ،حضرت آيت الله العظمي اراكي (ره) است، كه به حمايت ازانقلاب اسلامي و به خصوص امام امت (ره) بر‌آشفتند و اعلاميه‌ها دادند. در اولين اقدام آيت الله العظمي اراكي اعلاميه‌اي به اين شرح نوشتند:
بسمه تعالي، شأنه العزيز... . راجع به تصويب نامه مشتمل بر سه مطلب معهود عدم موافقت آن را با موازين شرع انور، و عدم رضايت و نگراني عمومي مسلمين جهان را اعلام مي‌دارد... الغاي صريح آن را در اسرع اوقات انتظار دارد.
حضرت آيت الله العظمي اراكي، بعد از مرخص شدن از بيمارستان خدمت امام (ره) رسيدند همين كه از در اطاق وارد شدند، خطاب به امام خميني (ره) فرمودند: السلام عليك يابن رسول الله.
ايشان در تمام انتخابات بعد از پيروزي انقلاب شركت كردند و در طول دوران جنگ تحميلي اين دفاع مقدس را تأييد نمودند و سه تن از نوادگان ايشان در همين جنگ به شهادت رسيدند. و در تداوم حمايت خود از انقلاب، رهبري حضرت آيت الله خامنه‌اي را تأييد نمودند و فرمودند: بسم الله... انتخاب شايسته جناب عالي به مقام رهبري جمهوري اسلامي ايران مايه دلگرمي و اميدواري ملت قهرمان ايران است، شكي نيست كه در موقعيت حساس كنوني حفظ نظام جمهوري اسلامي كه از اهم واجبات شرعي است متوقف به اين امر مهم مي‌باشد.[7]
پی نوشتها:
[1] . روحاني، سيد حميد، بررسي و تحليلي از نهضت امام خميني، انتشارات دار الفكر.
[2] . حسيني المرعشي النجفي، شهاب الدين، اطلاعيه حمايت از امام خميني، 1383.
[3] . مرعشي نجفي، شهاب الدين، اطلاعيه، 2 صفر المظفر 1398.
[4] . روحاني، سيد صادق، نهضت امام خميني، تاريخ 18 محرم الحرام 1383، 15 خرداد، محمد رضا موسوي الگلپايگاني.
[5] . الموسوي الگپايگاني، محمد رضا، نهضت روحانيون ايران، 1398ق، ج 7، ص 48.
[6] . نهضت روحانيون ايران، پيشين، ص 200.
[7] . استادي، رضا، احوال آيت الله العظمي اراكي؛ انتشارات انجمن علمي فرهنگي هنري استان مركزي، چاپ اول، 1375، ص 237.
منبع: اندیشه قم
پشتيباني و حمايت علماي اعلام وحضرات آيات مذکور از انقلاب اسلامي وامام خميني(ره)، تنها به صدور اعلاميه و تلگراف و نامه محدود نگرديد؛بلکه در جريان دستگيري مرحوم امام درسال42 ، علماي طراز اول حوزه‌هاي علميه قم و مشهدو علماي عالي مقام شهرستانها به منظور نشان دادن حد اعلاي هماهنگي و اتحاد با قائد بزرگ، يك باره از جا برخاسته به سوي مركز شتافتند و رسماً از رژيم شاه خواستار آزادي بي‌قيد وشرط ايشان شدند، بسياري از علما و روحانيون تهران نيز در محل معيني اجتماع كرده، به طور دسته جمعي خود را به شهرباني تهران معرفي نمودند و اعلام داشتند كه امام خميني(ره) را فوراً و بدون قيد و شرط آزاد نمائيد. يا اينكه ما را همانند ايشان به زندان گسيل داريد كه همگي دستگير و روانه‌ي زندان شدند.
از اولين دست آوردهاي اين حركت و هجرت، شكسته شدن اسطورة وحشت و اختناقي بود كه به دنبال كشتار فجيع و دسته جمعي 15 خرداد، سراسر ايران را فرا گرفته بود و مي‌رفت كه كشور را به صورت قبرستاني تاريك و وحشت زا در آورد.
ملت ستمديده و به خون كشيده ايران كه پس از دستگير شدن امام خمينی، بي‌رهبر و راهنما و بي‌ياور مانده و همچون سرگشته و حيران ، راه به جايي نمي برد و ابتكار عمل را از دست داده بود، با مهاجرت علما به تهران روح تازه‌اي در كالبد او دميده شد، جنب و جوش تازه‌اي در او پديد آمد، كابوس يأس و نااميدي كه مي‌رفت در قلوب جا بازكند و سستي و زبوني به بار آورد جاي خود را به گرمي، حرارت فروغ و اميد داد.
اهالي ماتم زده پايتخت، با گرمي و اشتياق فراوان از علماي مهاجر استقبال كردند و از آن جا كه به علت فشار شديد و بيش از حد رژيم در هيچ جا و مكاني حتي در مساجد نمي‌توانستند اجتماع كرده و با يكديگر به گفتگو بنشينند؛ منازل علماي مهاجر را تنها اماكن مناسبي جهت تبادل نظر، شور و گفتگو مي‌يافتند و در آن جا مرتب اجتماع كرده وتجمعات پرشوري به وجود مي‌آوردند.
علما و روحانيون مهاجر كه از اطراف و اكناف به مركز آمده بودند با روحانيون مقيم مركز به گفتگو و رايزني پرداخته و از آن جا كه نسبت به جان امام، سخت احساس خطر و نگراني مي‌كردند و بيم آن را داشتند مبادا رژيم شاه در اين گيرو دار گزندي به ايشان رسانيده باشد، همچنين بخاطر فشار شديد مردم كه با بي‌صبري، از علما و روحانيون، خواستار به دست آوردن اطلاع از سرنوشت و محل اقامت امام بودند، بر آن شدند كه پيش از هر كاري جهت به دست آوردن خبري از سلامتي ايشان، اقدامي جدي به عمل آورند تا بتوانند تا حدودي مردم آشفته و نگران را آرام ساخته و با آسودگي خاطر دست اندركار اقداماتي به منظور آزادي ايشان و تأمين و تحقق بخشيدن به آرمان‌هاي مقدس جامعه روحانيت گردند.[1]
در اين ارتباط اطلاعيه سياسي با مضمون ذيل ازطرف آيت الله العظمی مرعشي صادرگرديد:
ملت غيور مسلمان ايران!
به طوري كه مستحضريد دولت جابر و قانون شكن هم چنان به رفتار ظالمانه خود ادامه داد و شعارش بي‌اعتنايي به قوانين اسلام و اصول آزادي و انسانيت شده است و با ارتكاب اعمال خلاف قانون و شرع پيوسته احساسات ديني و ملي مردم مسلمان را به هيجان آورده و به اين دليل، نفرت و انزجار عمومي را نسبت به دستگاه بيشتر و شكاف عظيمي بين خود و ملت ايجاد مي‌كند و دانسته يا ندانسته مملكت را به پرتگاه نيستي و فنا نزديكتر مي‌سازد و چنين تصور مي‌كند كه اگر پس از گرفتاري مرجع عاليقدر حضرت آيت الله آقاي خميني دامت بقائه، ارتباط مرجع عاليقدر آيت الله ميلاني دام ظله را با اجتماع قطع كند مي‌تواند در ثبات و استقامت روحانيت و ملت مسلمان در راه مبارزه عليه قانون شكني خلل وارد كند، زهي تصور باطل، زهي خيال محال.
مردم مسلمان با استمداد از مقام ولايت حضرت صاحب الامر امام زمان ارواحنا له الفداه خود را موظف مي‌دانند در راه استقرار عدالت اجتماعي كوچك‌ترين سستي و فتوري به خرج نداده و براي تحصيل اين هدف مقدس از پاي ننشينند.
حقير لازم مي‌دانم ضمن اظهار تنفر از اين اعمال غير انساني براي اعتراض نسبت به مظالم و فجايع به شما دستگاه حاكمه كه منجر به اين اوضاع مفتضح و انتخابات رسوا شده است، مردم شريف ايران روز شنبه 16 جمادي الاولي برابر با 13 مهرماه از صبح تا ظهر را اعتصاب و تعطيل عمومي بنمايند... .[2]
از ديگر فعاليت هاي حضرت آيت الله العظمي نجفي مرعشي در راه انقلاب، اطلاعيه محكوميت جنايت ششم دي ماه 1356 شمسي به دست عُمّال شاه بود كه دربخشي ازآن آمده است:
با كمال تأسف و تأثر پيش آمد ناگوار و جانگذار و اسفناك اين چند روزه در شهر مقدس قم كه منجر به قتل و شتم و ضرب عده‌اي از طلاب حوزه مقدسه علميه و غيرهم كه به دنبال اعتراض به پاره‌اي از مطبوعات كه در آن به مقام شامخ روحانيت و مقدسات ديني و اهانت به حضرت آيت الله خميني دامت بركاته شده موجب تشجيع افكار و جريحه دار شدن قلوب مؤمنين خاصه جامعة روحانيت گرديد، لذا مصادر امور را مسئول اين قضايا مي‌دانم و شديداً معترض هستيم... .[3]
يكي ديگر از رجال علمي و سياسي و فرزانگان طراز اول علماي اسلام كه نقش و فعاليت‌هاي سياسي و اجتماعي در شكل گيري انقلاب اسلامي ايران داشته است، حضرت آيت الله العظمي گلپايگاني از مراجع تقليد مي‌باشد، كه با اطلاعيه و تلگراف و بيانيه، پشتيباني خود را از آزادي امام خميني (ره) اعلام نموده و انزجار و تنفر عليه جنايات عُمّال شاه را درآن دوران اختناق، علني کرد.ايشان بانقش سازنده خود، انقلاب اسلامي را گرمي و تداوم بخشيد. در متن اطلاعيه 15 خرداد 42 ازايشان، چنين مي‌خوانيم:
(پيام هاي) مردم شريف مبني بر تسليت و تأسف از فجايع اخيره مخصوصاً مصيبت جبران ناپذير بازداشت حضرت آيت الله خميني و ساير آيات و علما و وعاظ محترم دامت بركاتهم و قتل مسلمانان بيگناه واصل و موجب مزيد امتنان گرديد. اين پيشامدهاي ناگوار عموم را عزادار و از هر مسلماني سلب راحتي و همه را نسبت به آينده اسلام و مذهب تشيع شديداً نگران ساخته است. بالاخره به حريم مقدس روحانيت عملاً تجاوز كردند و حضرات آيات الله خميني و آقاي قمي و آقاي محلاتي و ساير علما و وعاظ را دستگير و آن حوادث اسفناك و قتل مسلمانان بيگناه را كه از فرط علاقه به دين تحريك و تهييج شده بودند به وجود آوردند و تظاهرات عميق و بي‌شائبه مردم نشان داد كه كاسه صبر و تحملشان لبريز شده است. در اين فاجعه ملت ايران در درياي مصيبت غرق شد.
اكنون هم مصادر امور از رويه خود تعقيب دارند و با تبليغات مي‌خواهند مردان خدا را با اتهامات آلوده سازند، اين رجالي كه در بازداشتند كساني نيستند كه از تهمت ارتباط با اجنبي و هر افترا ديگر دكان قدس و تقوايشان آلوده گردد... .[4]
حضرت آيت الله العظمي گلپايگاني در رابطه با فجايع ششم ديماه 1356 شمسي كه به دست عمال شاه در قم به وقوع پيوست چنين فرموده است:
به طور مسلم اگر به احساسات و اعتراضات مردم توجه كرده بودند اين واقعة خونين پيش نمي‌آمد، ضمن اظهار تأثر شديد از اين فاجعه بزرگ و تسليت به عموم مسلمين و تشكر از اتحاد و همدردي طبقات مختلف و تعطيل عمومي قم بدين وسيله اعلام مي‌داريم كه حقير و ساير علماي اعلام دامت بركاتهم، هميشه مخالفت خود را با تصويبات و مقررات ضد اسلامي به وسيله نامه و تلگراف و تذكرات شفاهي صريحاً اظهار داشته‌ايم و حجت را بر همه تمام نموده‌ايم و ساحت مقدس روحانيت و هر مسلمان واقعي از موافقت با مقررات مخالف شرع و همكاري با عمال استعمار منزّه و مبراست.[5]
با توجه به استقامت و پايمردي اين مراجع تقليد، ديدارهاوسوالات اقشارمختلف مردم روز بروز افزون‌تر مي‌گرديد.در پاسخ حضرت آيت الله العظمي گلپايگاني به نامه علماي شهرستانها دربارة فاجعه ششم ديماه 1356 در قم چنين آمده است:
... حملات مأمورين مسلح به مردم مسلمان و هتك حريم منازل مراجع تقليد و قتل نفوس محترمه و ضرب و جرح جمعي كثير از آقايان فضلا و طلاب عزيز و مؤمنين محترم منجر به كسالت قلبي و بستري شدن حقير در بيمارستان گرديده و... و تحمل اين صدمات در راه حمايت از اسلام موجب افتخار و مزيد اجر است.[6]
يكي از ديگر رجال علمي و سياسي ،حضرت آيت الله العظمي اراكي (ره) است، كه به حمايت ازانقلاب اسلامي و به خصوص امام امت (ره) بر‌آشفتند و اعلاميه‌ها دادند. در اولين اقدام آيت الله العظمي اراكي اعلاميه‌اي به اين شرح نوشتند:
بسمه تعالي، شأنه العزيز... . راجع به تصويب نامه مشتمل بر سه مطلب معهود عدم موافقت آن را با موازين شرع انور، و عدم رضايت و نگراني عمومي مسلمين جهان را اعلام مي‌دارد... الغاي صريح آن را در اسرع اوقات انتظار دارد.
حضرت آيت الله العظمي اراكي، بعد از مرخص شدن از بيمارستان خدمت امام (ره) رسيدند همين كه از در اطاق وارد شدند، خطاب به امام خميني (ره) فرمودند: السلام عليك يابن رسول الله.
ايشان در تمام انتخابات بعد از پيروزي انقلاب شركت كردند و در طول دوران جنگ تحميلي اين دفاع مقدس را تأييد نمودند و سه تن از نوادگان ايشان در همين جنگ به شهادت رسيدند. و در تداوم حمايت خود از انقلاب، رهبري حضرت آيت الله خامنه‌اي را تأييد نمودند و فرمودند: بسم الله... انتخاب شايسته جناب عالي به مقام رهبري جمهوري اسلامي ايران مايه دلگرمي و اميدواري ملت قهرمان ايران است، شكي نيست كه در موقعيت حساس كنوني حفظ نظام جمهوري اسلامي كه از اهم واجبات شرعي است متوقف به اين امر مهم مي‌باشد.[7]
پی نوشتها:
[1] . روحاني، سيد حميد، بررسي و تحليلي از نهضت امام خميني، انتشارات دار الفكر.
[2] . حسيني المرعشي النجفي، شهاب الدين، اطلاعيه حمايت از امام خميني، 1383.
[3] . مرعشي نجفي، شهاب الدين، اطلاعيه، 2 صفر المظفر 1398.
[4] . روحاني، سيد صادق، نهضت امام خميني، تاريخ 18 محرم الحرام 1383، 15 خرداد، محمد رضا موسوي الگلپايگاني.
[5] . الموسوي الگپايگاني، محمد رضا، نهضت روحانيون ايران، 1398ق، ج 7، ص 48.
[6] . نهضت روحانيون ايران، پيشين، ص 200.
[7] . استادي، رضا، احوال آيت الله العظمي اراكي؛ انتشارات انجمن علمي فرهنگي هنري استان مركزي، چاپ اول، 1375، ص 237.
منبع: اندیشه قم
