پرسش :
جايگاه رياست جمهوري در نظام جمهوري اسلامي ، اهميّت آن و اهمّيّت انتخابات آن نسبت به ساير انتخابات‌هاي ديگر چيست؟
پاسخ :
مقدمه:
هر جامعه‌اي براي اين كه بتواند نيازهاي معنوي و مادي اعضاي خود را در جريان يك زندگي معقول تأمين نمايد، لازم است كه نهادهاي مربوط به اين هدف را در خود به وجود آورد. در يك جامعة ديني حاكميت از آن خدا بوده و بر اساس دستورات ديني در زمان غيبت امام معصوم ـ عليه السّلام ـ ، تنها حاكم مشروع، ولي فقيه بوده و او موظف است جامعه را در مسير دين و ارزشهاي الهي هدايت نمايد, و بر همين اساس بعد از پيروزي انقلاب اسلامي با رهبري‌هاي مدبرانة امام خميني ره ، قانون اساسي در كوتاه‌ترين زمان ممكن تدوين گرديد. بر اساس اين قانون كه ملهم از دستورات الهي و اعتقادات جامعة ديني ايران بود، نهادهاي حكومتي تعريف و حوزة اختيارات آنها نيز به خوبي روشن شد. بر اساس اين قانون يكي از نهادهاي مهم حكومت رياست جمهوري مي‌باشد و رئيس جمهور طي انتخابات كشوري و با رأي اكثريت مردم براي چهار سال انتخاب ميشود. رئيس جمهور مي‌تواند در صورت كسب رأي تا چهار سال ديگر نيز به عنوان رئيس جمهور باقي بماند.[1]
اهمّيّت رياست جمهوري
1. رئيس جمهور بازوي اجرايي رهبري و نمايندة اجرايي مردم
بر اساس اصول و اعتقادات ديني حكومت جامعة اسلامي در زمان غيبت به عهدة فقيهي است كه به صورت عام از سوي امام معصوم ـ عليه السّلام ـ به عنوان حاكم جامعة اسلامي منصوب شده است. اما همين امر منافاتي ندارد با اين كه فقيه نيز در جهت پيشبرد جامعه با توجه به احكام و قوانين ديني مشاوران ، معاونان و بازوان اجرايي نيز داشته باشد. بر همين اساس در قانون اساسي قواي سه گانه پيش بيني شده است كه يكي از اين قوا قوه مجريه بوده و از آن جا كه رئيس آن مستقيماً توسط مردم انتخاب شده و بسياري از امور اجرايي در حيطة قانون اساسي به او سپرده ميشود، مهمترين بازوي اجرايي رهبري محسوب ميشود.
2. نمايندة كشور در مجامع رسمي:
رئيس جمهور به عنوان نمايندة ملت در مجامع رسمي محسوب شده و از طرف آنان سخن مي‌گويد . علاوه بر اين ديپلماسي كشور زير نظر رئيس جمهور است, و لذا در صورتي كه فرد صالح و شايسته‌اي انتخاب شود، نقش اساسي در حفظ عزت و آبروي بين المللي كه از اصول مسلّم سياسي يك جامعة ديني است، خواهد داشت و اين همان چيزي است كه وظيفة انتخاب كنندگان را نيز بسيار خطير مي‌سازد.
3. رئيس جمهور حافظ ارزشها و منافع ملي
بر اساس قانون اساسي رئيس جمهور نقش اساسي در حفظ ارزشهاي ديني جامعه نيز دارد و بر همين اساس يكي از مفاد مهم سوگند رئيس جمهور تعهد به حفظ مباني ديني و ارزشي جامعه مي‌باشد. قسمتي از متن اين سوگند چنين است؛ « من به عنوان رئيس جمهور در پيشگاه قرآن كريم و در برابر ملت ايران به خداوند قادر متعال سوگند ياد مي‌كنم كه پاسدار مذهب رسمي و نظام جمهوري اسلامي و قانون اساسي كشور باشم.»[2]
اهمّيّت انتخابات رياست جمهوري :
1. نماد اقتدار و مردم سالاري ديني:
اگر چه تعيين حاكم در جامعة اسلامي از آن خدا بوده و به همين علت در زمان غيبت امام معصوم ـ عليه السّلام ـ ولي فقيه ادارة امور جامعه را به عهده مي‌گيرد، اما در عين حال بايد توجه داشت كه تا زماني كه يك حكومت از پشتيباني مردمي برخوردار نباشد، نخواهد توانست به موفقيت قابل توجهي دست داشته باشد. لذا انتخاب رئيس جمهور نقطة عطف مهمي است كه اعضاي جامعه در آن به ميدان آمده ، ايفاي نقش مي‌كنند و در عين حال مردم‌سالاري ديني كه به تعبير رهبر معظم انقلاب حضرت آيت الله خامنه‌اي «عبارت است از اينكه تشكل نظام به وسيلة اراده و رأي مردم صورت بگيرد.»[3]، تحقق مي يابد. نكته قابل توجه آنكه در چنين فرايندي و به واسطة اين پشتوانه مردمي ، امنيت و اقتدار ملي و بين المللي حكومت اسلامي تقويت مي شود .
2) انتخابات نماد همبستگي و مشاركت:
اگر چه هر انتخاباتي در نظام اسلامي به نوعي همبستگي را در ميان مردم افزايش مي دهد، اما در عين انتخابات رياست جمهوري از آن جهت كه در آن يك فرد از سوي تمام اعضاي كشور انتخاب ميشود نقش مهمي در ايجاد همبستگي و افزايش مشاركت دارد چراكه يك فرد به عنوان نمايندة همه اقوام و مناطقي است كه در محدوده كشور ايران هستند و اين خود عاملي است كه آنها احساس كنند كه به يك ملت ، منطقه و دين تعلق دارند و بر همين اساس بر اشتراكات تأكيد كرده و نقاط اختلاف را ناديده گيرند كه حداقل نتيجة آن اين است كه ديگر نيروها و هزينه‌هاي جامعه صرف مسائل جانبي نگردد. لذاست كه در فرهنگ قرآن تأكيد فراوان بر دوري از تفرقه شده و اعضاي جامعه اسلامي به وحدت و يكپارچگي دعوت شده است .[4]
همچنين بايد توجه داشت كه نفس شركت در انتخابات ، «روح نشاط و احساس مسؤوليت را هميشه در جامعه زنده نگه ] مي[ دارد.»[5] و روحيه خودباوري را در ميان مردم تقويت مي كند. چراكه در چنين فرايندي مردم احساس مي كنند كه در سرنوشت جامعه خود دخالت دارند. به ويژه اگر توجه داشته باشيم كه هر فرد توانايي هاي محدودي دارد و در جابجايي هايي كه صورت مي گيرد، هم افراد تازه نفس به ميدان مي آيند و هم مردم با ديدن گروه كاري جديد به پيشرفتها و آرمانها اميدوارتر مي‌شوند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. انتخابات رياست جمهوري مظهر اقتدار ملي، ناشر: سازمان عقيدتي سياسي نيروي انتظامي، دفتر سياسي.
2. پرسش‌ها و پاسخ‌ها، آيت الله مصباح يزدي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره).
پی نوشتها:
[1] . رئيس جمهور براي مدّت چهار سال با رأي مستقيم مردم انتخاب ميشود و انتخاب مجدد او به صورت متوالي تنها براي يك دوره بلامانع است قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، اصل114.
[2] . همان، اصل121.
[3] . نرم افزار حديث ولايت (نسخه 1/1)، مؤسسة تنظيم و نشر، سخنراني در تاريخ 12/9/1379. مادة مردم سالاري ديني.
[4] . «و اعتصموا بحبل الله جميعا و لا تفرقوا» قرآن مجيد، آيه 103 سوره آل عمران.
[5] . سخنراني رهبر معظم انقلاب در مشهد، 1/1/1384.
منبع: اندیشه قم
مقدمه:
هر جامعه‌اي براي اين كه بتواند نيازهاي معنوي و مادي اعضاي خود را در جريان يك زندگي معقول تأمين نمايد، لازم است كه نهادهاي مربوط به اين هدف را در خود به وجود آورد. در يك جامعة ديني حاكميت از آن خدا بوده و بر اساس دستورات ديني در زمان غيبت امام معصوم ـ عليه السّلام ـ ، تنها حاكم مشروع، ولي فقيه بوده و او موظف است جامعه را در مسير دين و ارزشهاي الهي هدايت نمايد, و بر همين اساس بعد از پيروزي انقلاب اسلامي با رهبري‌هاي مدبرانة امام خميني ره ، قانون اساسي در كوتاه‌ترين زمان ممكن تدوين گرديد. بر اساس اين قانون كه ملهم از دستورات الهي و اعتقادات جامعة ديني ايران بود، نهادهاي حكومتي تعريف و حوزة اختيارات آنها نيز به خوبي روشن شد. بر اساس اين قانون يكي از نهادهاي مهم حكومت رياست جمهوري مي‌باشد و رئيس جمهور طي انتخابات كشوري و با رأي اكثريت مردم براي چهار سال انتخاب ميشود. رئيس جمهور مي‌تواند در صورت كسب رأي تا چهار سال ديگر نيز به عنوان رئيس جمهور باقي بماند.[1]
اهمّيّت رياست جمهوري
1. رئيس جمهور بازوي اجرايي رهبري و نمايندة اجرايي مردم
بر اساس اصول و اعتقادات ديني حكومت جامعة اسلامي در زمان غيبت به عهدة فقيهي است كه به صورت عام از سوي امام معصوم ـ عليه السّلام ـ به عنوان حاكم جامعة اسلامي منصوب شده است. اما همين امر منافاتي ندارد با اين كه فقيه نيز در جهت پيشبرد جامعه با توجه به احكام و قوانين ديني مشاوران ، معاونان و بازوان اجرايي نيز داشته باشد. بر همين اساس در قانون اساسي قواي سه گانه پيش بيني شده است كه يكي از اين قوا قوه مجريه بوده و از آن جا كه رئيس آن مستقيماً توسط مردم انتخاب شده و بسياري از امور اجرايي در حيطة قانون اساسي به او سپرده ميشود، مهمترين بازوي اجرايي رهبري محسوب ميشود.
2. نمايندة كشور در مجامع رسمي:
رئيس جمهور به عنوان نمايندة ملت در مجامع رسمي محسوب شده و از طرف آنان سخن مي‌گويد . علاوه بر اين ديپلماسي كشور زير نظر رئيس جمهور است, و لذا در صورتي كه فرد صالح و شايسته‌اي انتخاب شود، نقش اساسي در حفظ عزت و آبروي بين المللي كه از اصول مسلّم سياسي يك جامعة ديني است، خواهد داشت و اين همان چيزي است كه وظيفة انتخاب كنندگان را نيز بسيار خطير مي‌سازد.
3. رئيس جمهور حافظ ارزشها و منافع ملي
بر اساس قانون اساسي رئيس جمهور نقش اساسي در حفظ ارزشهاي ديني جامعه نيز دارد و بر همين اساس يكي از مفاد مهم سوگند رئيس جمهور تعهد به حفظ مباني ديني و ارزشي جامعه مي‌باشد. قسمتي از متن اين سوگند چنين است؛ « من به عنوان رئيس جمهور در پيشگاه قرآن كريم و در برابر ملت ايران به خداوند قادر متعال سوگند ياد مي‌كنم كه پاسدار مذهب رسمي و نظام جمهوري اسلامي و قانون اساسي كشور باشم.»[2]
اهمّيّت انتخابات رياست جمهوري :
1. نماد اقتدار و مردم سالاري ديني:
اگر چه تعيين حاكم در جامعة اسلامي از آن خدا بوده و به همين علت در زمان غيبت امام معصوم ـ عليه السّلام ـ ولي فقيه ادارة امور جامعه را به عهده مي‌گيرد، اما در عين حال بايد توجه داشت كه تا زماني كه يك حكومت از پشتيباني مردمي برخوردار نباشد، نخواهد توانست به موفقيت قابل توجهي دست داشته باشد. لذا انتخاب رئيس جمهور نقطة عطف مهمي است كه اعضاي جامعه در آن به ميدان آمده ، ايفاي نقش مي‌كنند و در عين حال مردم‌سالاري ديني كه به تعبير رهبر معظم انقلاب حضرت آيت الله خامنه‌اي «عبارت است از اينكه تشكل نظام به وسيلة اراده و رأي مردم صورت بگيرد.»[3]، تحقق مي يابد. نكته قابل توجه آنكه در چنين فرايندي و به واسطة اين پشتوانه مردمي ، امنيت و اقتدار ملي و بين المللي حكومت اسلامي تقويت مي شود .
2) انتخابات نماد همبستگي و مشاركت:
اگر چه هر انتخاباتي در نظام اسلامي به نوعي همبستگي را در ميان مردم افزايش مي دهد، اما در عين انتخابات رياست جمهوري از آن جهت كه در آن يك فرد از سوي تمام اعضاي كشور انتخاب ميشود نقش مهمي در ايجاد همبستگي و افزايش مشاركت دارد چراكه يك فرد به عنوان نمايندة همه اقوام و مناطقي است كه در محدوده كشور ايران هستند و اين خود عاملي است كه آنها احساس كنند كه به يك ملت ، منطقه و دين تعلق دارند و بر همين اساس بر اشتراكات تأكيد كرده و نقاط اختلاف را ناديده گيرند كه حداقل نتيجة آن اين است كه ديگر نيروها و هزينه‌هاي جامعه صرف مسائل جانبي نگردد. لذاست كه در فرهنگ قرآن تأكيد فراوان بر دوري از تفرقه شده و اعضاي جامعه اسلامي به وحدت و يكپارچگي دعوت شده است .[4]
همچنين بايد توجه داشت كه نفس شركت در انتخابات ، «روح نشاط و احساس مسؤوليت را هميشه در جامعه زنده نگه ] مي[ دارد.»[5] و روحيه خودباوري را در ميان مردم تقويت مي كند. چراكه در چنين فرايندي مردم احساس مي كنند كه در سرنوشت جامعه خود دخالت دارند. به ويژه اگر توجه داشته باشيم كه هر فرد توانايي هاي محدودي دارد و در جابجايي هايي كه صورت مي گيرد، هم افراد تازه نفس به ميدان مي آيند و هم مردم با ديدن گروه كاري جديد به پيشرفتها و آرمانها اميدوارتر مي‌شوند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. انتخابات رياست جمهوري مظهر اقتدار ملي، ناشر: سازمان عقيدتي سياسي نيروي انتظامي، دفتر سياسي.
2. پرسش‌ها و پاسخ‌ها، آيت الله مصباح يزدي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره).
پی نوشتها:
[1] . رئيس جمهور براي مدّت چهار سال با رأي مستقيم مردم انتخاب ميشود و انتخاب مجدد او به صورت متوالي تنها براي يك دوره بلامانع است قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، اصل114.
[2] . همان، اصل121.
[3] . نرم افزار حديث ولايت (نسخه 1/1)، مؤسسة تنظيم و نشر، سخنراني در تاريخ 12/9/1379. مادة مردم سالاري ديني.
[4] . «و اعتصموا بحبل الله جميعا و لا تفرقوا» قرآن مجيد، آيه 103 سوره آل عمران.
[5] . سخنراني رهبر معظم انقلاب در مشهد، 1/1/1384.
منبع: اندیشه قم
