پرسش :
علّت دفن هارون الرّشيد در كنار قبر امام رضا علیه السلام چيست؟
پاسخ :
هارون الرّشيد، ابوجعفر مهدي، پنجمين خليفة دودمان عباسي است كه در سال 170 هـ . ق تا سال 193 هـ . ق بر مسند خلافت تكيه زد. گفتني است او در آخرين سال حكومت خود، براي سركوب قيام رافع بن ليث به قصد خراسان از بغداد، مقر حكومت خود، بيرون آمد و پسرش عبدالله مأمون را نيز همراه خود برد و پسر ديگرش محمّد امين، را در بغداد جانشين خود كرد.[1]
گفته شده كه او از درد شكم مبهمي رنج ميبرد و همواره كمربند حريري بر خود مي بست و دردش را از همگان مخفي مي نمود، بالاخره، هنگامي كه در ماه صفر به توس رسيد[2]، در منطقه اي كه به آن سناباد گفته مي شد، دردش شدّت گرفت و از رفتن باز ماند. در نهايت در همين مكان درگذشت و همانجا دفن شد. مرگ او در سوّم جمادي الآخر سال 193 هـ . ق ـ 809 ميلادي بود.[3]
در اين زمان مأمون كه از سيزده سالگي ـ با او نيز چون برادرش امين ـ به وليعهدي پدر انتخاب شده بود امور سپاه پدرش را در دست گرفت و با برادرش امين به نزاع پرداخت، عاقبت اين جنگ به نفع او تمام شد و امين به قتل رسيد.[4] او در سال 201 هـ . ق امام رضا ـ عليه السلام ـ را مجبور به هجرت به مرو و پذيرش ولايت عهدي نمود.[5]
اما در سال 203 هـ . ق به خاطر هشدارهايي كه امام رضا ـ عليه السلام ـ در مورد وضعيّت بحراني قلمرو خلافت به او داد، تصميم گرفت به بغداد باز گردد. او كه مي دانست اهل بغداد به جهت ولايتعهدي امام رضا ـ عليه السلام ـ از دست او خشمگين هستند، در توس نقشة قتل آن امام همام را اجرا كرد و او را به شهادت رساند.[6]
او يك شبانه روز اين قضيّه را مخفي نگه داشت،[7] سپس پيكر آن حضرت را خود تشييع كرد و دستور داد در كنار قبر پدرش دفن نمايند.[8] اين مكان كه شيعيان آن را مشهد نام نهاده اند. در قريه سناباد / توس مي باشد.[9]
سپس مأمون خود بيش از همه گريه و مرثيه سرايي كرده و به سرش مي كوبيد فلذا تاريخ را در ابهام گذاشت. به حدّي‌كه عده اي نمي‌توانند باور كنند كه مأمون خود بوده است كه امام ـ عليه السلام ـ را به شهادت رسانده است.[10]
با توجّه به مطالب فوق نتيجه مي گيريم كه هارون قبلاً در آن مكان مدفون بوده است و مدّت ها بعد از آن، امام رضا ـ عليه السلام ـ در كنار قبر او ـ در سمت قبله ـ دفن شده است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- امامان شیعه ؛عادل ادیب.
2- حیات فکری سیاسی امامان شیعه،رسول جعفریان.
پی نوشتها:
[1]. محمد سهيل طقوش، دولت عباسيان، ترجمه حجت الله جوركي، قم، پژوهشكده حوزه و دانشگاه، 1380، صص 95 ـ 129.
[2]. ابن اثير، الكامل، بيروت، داراحياء التراث العربي، 1408، ج 4، ص 89.
[3]. طبري، تاريخ الملوك و الامم، بيروت، موسسه الاعلمي، بي تا، ج 6، 527.
[4]. محمد سهيل طقوش، پيشين.
[5]. شيخ مفيد، الارشاد، قم، آل البيت ـ عليهم السلام ـ ، چاپ اول، 1413، ج 2، ص 265.
[6]. جعفر مرتضي العاملي، الحياه السياسيه، للامام الرضا، قم، جماعة المدرسين، 1403، ص 394.
[7]. شيخ مفيد، پيشين، ص 271.
[8]. ابن اثير، پيشين، ص 178.
[9]. شيخ مفيد، پيشين.
[10]. مطهري،مرتضی ، سيري در سيرة نبوي، تهران، صدرا، چاپ ششم، 1368، ص 257.
منبع: اندیشه قم
هارون الرّشيد، ابوجعفر مهدي، پنجمين خليفة دودمان عباسي است كه در سال 170 هـ . ق تا سال 193 هـ . ق بر مسند خلافت تكيه زد. گفتني است او در آخرين سال حكومت خود، براي سركوب قيام رافع بن ليث به قصد خراسان از بغداد، مقر حكومت خود، بيرون آمد و پسرش عبدالله مأمون را نيز همراه خود برد و پسر ديگرش محمّد امين، را در بغداد جانشين خود كرد.[1]
گفته شده كه او از درد شكم مبهمي رنج ميبرد و همواره كمربند حريري بر خود مي بست و دردش را از همگان مخفي مي نمود، بالاخره، هنگامي كه در ماه صفر به توس رسيد[2]، در منطقه اي كه به آن سناباد گفته مي شد، دردش شدّت گرفت و از رفتن باز ماند. در نهايت در همين مكان درگذشت و همانجا دفن شد. مرگ او در سوّم جمادي الآخر سال 193 هـ . ق ـ 809 ميلادي بود.[3]
در اين زمان مأمون كه از سيزده سالگي ـ با او نيز چون برادرش امين ـ به وليعهدي پدر انتخاب شده بود امور سپاه پدرش را در دست گرفت و با برادرش امين به نزاع پرداخت، عاقبت اين جنگ به نفع او تمام شد و امين به قتل رسيد.[4] او در سال 201 هـ . ق امام رضا ـ عليه السلام ـ را مجبور به هجرت به مرو و پذيرش ولايت عهدي نمود.[5]
اما در سال 203 هـ . ق به خاطر هشدارهايي كه امام رضا ـ عليه السلام ـ در مورد وضعيّت بحراني قلمرو خلافت به او داد، تصميم گرفت به بغداد باز گردد. او كه مي دانست اهل بغداد به جهت ولايتعهدي امام رضا ـ عليه السلام ـ از دست او خشمگين هستند، در توس نقشة قتل آن امام همام را اجرا كرد و او را به شهادت رساند.[6]
او يك شبانه روز اين قضيّه را مخفي نگه داشت،[7] سپس پيكر آن حضرت را خود تشييع كرد و دستور داد در كنار قبر پدرش دفن نمايند.[8] اين مكان كه شيعيان آن را مشهد نام نهاده اند. در قريه سناباد / توس مي باشد.[9]
سپس مأمون خود بيش از همه گريه و مرثيه سرايي كرده و به سرش مي كوبيد فلذا تاريخ را در ابهام گذاشت. به حدّي‌كه عده اي نمي‌توانند باور كنند كه مأمون خود بوده است كه امام ـ عليه السلام ـ را به شهادت رسانده است.[10]
با توجّه به مطالب فوق نتيجه مي گيريم كه هارون قبلاً در آن مكان مدفون بوده است و مدّت ها بعد از آن، امام رضا ـ عليه السلام ـ در كنار قبر او ـ در سمت قبله ـ دفن شده است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- امامان شیعه ؛عادل ادیب.
2- حیات فکری سیاسی امامان شیعه،رسول جعفریان.
پی نوشتها:
[1]. محمد سهيل طقوش، دولت عباسيان، ترجمه حجت الله جوركي، قم، پژوهشكده حوزه و دانشگاه، 1380، صص 95 ـ 129.
[2]. ابن اثير، الكامل، بيروت، داراحياء التراث العربي، 1408، ج 4، ص 89.
[3]. طبري، تاريخ الملوك و الامم، بيروت، موسسه الاعلمي، بي تا، ج 6، 527.
[4]. محمد سهيل طقوش، پيشين.
[5]. شيخ مفيد، الارشاد، قم، آل البيت ـ عليهم السلام ـ ، چاپ اول، 1413، ج 2، ص 265.
[6]. جعفر مرتضي العاملي، الحياه السياسيه، للامام الرضا، قم، جماعة المدرسين، 1403، ص 394.
[7]. شيخ مفيد، پيشين، ص 271.
[8]. ابن اثير، پيشين، ص 178.
[9]. شيخ مفيد، پيشين.
[10]. مطهري،مرتضی ، سيري در سيرة نبوي، تهران، صدرا، چاپ ششم، 1368، ص 257.
منبع: اندیشه قم
