پرسش :

آیا جمله «یا ابا صالح المهدی ادرکنی‏» مأخذ حدیثی دارد؟

پاسخ :
برای پاسخ به سؤال شما ذکر مقدمه ‏ای لازم است. می‏ دانید که عرب‏ ها «کنیه‏» را برای اشخاص به دو جهت نام گذاری می‏ کنند:

1 . به لحاظ نام پسر یا دختر. بر فرض به امید آن که در آینده فرد مورد نظر، فرزندی پیدا کند که مثلا نام او را فضل بگذارند، از ابتدای میلاد یا پس از آن، به او اگر مرد باشد کنیه ابوالفضل می‏ دهند و اگر زن باشد کنیه ام الفضل.
2 . به لحاظ دارابودن کمالی از کمالات؛ مثلا به فردی به لحاظ بندگی زیاد، ابوعبدالله؛ یا برتری بسیار، ابوالفضل یا خوبی و نیکی افزون، ابا صالح می‏ گویند.

با این توضیح یاد آور می‏ شویم که «ابا صالح‏» از کنیه‏ های آقا امام زمان (عج) است و در میان عرب‏ ها و بادیه نشین‏ ها بیش‏تر شهرت دارد. آنان در توسلات و استغاثه‏ های خود، این نام را وسیله قرار می‏ دهند. (1)

محدث نوری می‏ نویسد:
احمد بن محمد بن خالد برقی در کتاب محاسن از ابوبصیر آورده است که حضرت امام صادق (ع) فرمودند: «هر گاه راه را گم کردی، ندا کن: یا ابا صالح! یا ابا صالح! ارشدنا الی الطریق! رحمکم الله.» (2)
جمله ادرکنی (مرا دریاب) سخن استغاثه کننده و فریاد کننده است. بنابراین، کنیه «ابا صالح‏» در مورد حضرت مهدی (عج) ریشه روایی دارد.

نام ‏ها و کنیه ‏ها و القاب امام زمان (عج) را در کتب زیر جستجو کنید:
- بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، ج 51، ص 28.
- منتهی الامال، شیخ عباس قمی، ج 2، ص 757.
- نجم الثاقب، محدث نوری، ص 41.

پی نوشت ها:
1 . نجم الثاقب: ص 45، نام پانزدهم.
2 . همان، ص 572.