پرسش :
نظر انديشمندان غير مسلمان درباره نماز چيست؟
پاسخ :
در دوره كنوني، انديشمندان به طور گسترده تري درباره نماز و نيايش بحث كرده اند. به ويژه برخي روان شناسان، امروزه به اين نتيجه رسيده اند كه توجه به خدا و نماز و دعا، بسياري از بيماري هاي رواني را درمان مي كند. دكتر الكسيس كارل كه براي درمان جنبه هاي ويرانگر تمدن جديد راهي نمي يابد،(1) در نوشته هاي بعدي، براي درمان يأس هاي ناشي از تمدن جديد مي گويد: «نيايش، به آدمي نيروي تحمل غم ها و مصيبت ها را مي بخشد».(2)
دكتر توماس هيس لوپ مي گويد:
با اين قيد كه من پزشكم، اين سخن را مي گويم كه نماز، بهترين وسيله اي است كه تاكنون براي توسعه اطمينان و تسكينِ اعصاب و آسايش و نشاط، شناخته شده كه زمينه بي خوابي را برطرف مي گرداند.(3)
سرل برت، روان شناس انگليسي، با تأكيد بر نظريه ويليام جيمز درباره تأثير نماز، مي گويد:
ما به واسطه نماز مي توانيم وارد انبار بزرگي از نشاط عقلاني شويم كه در شرايط عادي ياراي وصول بدان را نداريم.(4)
ماهاتما گاندي، رهبر بزرگ هند، در تبيين استقامت روحي اش مي گويد:
اگر نماز نبود و با خدا ارتباط برقرار نمي كردم، بي شك سال ها بود كه ديوانه شده بودم.(5)
نورمن ويزنت گريسي مي گويد:
دعا و نماز، بزرگ ترين نيرويي است كه براي مبارزه با دشواري هاي زندگي روزانه و به دست آوردن آرامش روحي، شناخته شده است.(6)
انديشمندان غربي به اثر نماز در بهبود بيماري هاي جسمي نيز اشاره كرده اند. دكتر اِدوين فردريك پاورس، يكي از متخصصان درمان بيماري هاي عصبي در ايالات متحده امريكا، مي گويد:
ما مي بينيم هزاران حالت براي مريض پيش آمده كه مشهورترين پزشكان و باهوش ترين طبيبان كمترين اميدي براي بهبودي آن نداشته اند، ولي چيزي كه در بهبود او اثر گذاشته، معجزه هايي مانند معجزه هاي نماز و ارتباط با خدا بوده است.(7)
درباره آثار اجتماعي نماز نيز ديدگاه هاي انديشمندان غربي تأمل برانگيز است. ويل دورانت اوصاف و زيبايي هاي نماز جماعت مسلمانان را به تصوير مي كشد.(8) لورا، اسقف مسيحي، نماز مسلمانان را عامل جذب ديگران مي داند.(9) دكتر محمد عثمان، نقش نماز جمعه را در درمان بيماري هاي اجتماعي بازگو مي كند.(10) هراس ليو مي گويد: «نماز جماعت مسلمانان، كامل ترين درجه مساوات ميان مردم است».(11)
گفتيم كه انديشمندان غربي بيش از انديشمندان مسلمان درباره آثار اجتماعي و روان شناسي نماز بحث كرده اند، ولي در سخنان برخي انديشمندان، نكات ظريفي درباره ويژگي هاي باطني نماز به چشم مي خورد. دكتر روژه گارودي،(12) توشي هيكوايزوتسو،(13) مارسل بوازار ـ(14) دانشمند و اسلام شناس معاصر سوئيسي ـ و ويكتور هوگو(15) به معاني باطني و انس قلبي با نماز نگاهي تازه داشته اند.
پی نوشتها:
1. آلكسيس كارل، انسان موجود ناشناخته، ص 275.
2. آلكسيس كارل، راه و رسم زندگي، ص 137.
3. ديل كارنگي، آيين زندگي، ص 249.
4. رحيم كارگر محمدياري، نماز از ديدگاه دانشمندان و متفكران، ص 31، به نقل از: قرآن و روان شناسي، ص 362.
5. ماهاتما گاندي، همه مردم برادرند، ص 107؛ مهدي حسينمردي، مرواريدهاي پراكنده، ص 135.
6. كليدهاي خوشبختي، گردآورنده و مترجم: احمد آرام، صص 386 - 388.
7. نماز از ديدگاه دانشمندان و متفكران، ص 29.
8. تاريخ تمدن، عصر ايمان، ج 4، ص 273.
9. فضل‌الله كمپاني، نتايج و فوائد دين، صص 21 و 22؛ عبدالرزاق نوفل، اسلام و علم جديد، صص 359 و 360.
10. نماز از ديدگاه دانشمندان و متفكران، ص 64، به نقل از: قرآن و روان شناسي، ص 363.
11. اسلام و علم جديد، صص 357 و 358؛ احمد امين، راه تكامل، ج 7، صص 210 و 211.
12. روژه گارودي، هشدار به زندگان، ترجمه: علي‌اکبر كسمايي، ص 259.
13. توشي هيكو ايزوتسو، خدا و انسان در قرآن، صص 187، 188 و 250.
14. مارسل بوازار، اسلام و حقوق بشر، ترجمه: محسن مؤيدي، ص 94.
15. ويكتور هوگو، بينوايان، ج 2، ص 672.
منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، نشر: قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما (1389)
در دوره كنوني، انديشمندان به طور گسترده تري درباره نماز و نيايش بحث كرده اند. به ويژه برخي روان شناسان، امروزه به اين نتيجه رسيده اند كه توجه به خدا و نماز و دعا، بسياري از بيماري هاي رواني را درمان مي كند. دكتر الكسيس كارل كه براي درمان جنبه هاي ويرانگر تمدن جديد راهي نمي يابد،(1) در نوشته هاي بعدي، براي درمان يأس هاي ناشي از تمدن جديد مي گويد: «نيايش، به آدمي نيروي تحمل غم ها و مصيبت ها را مي بخشد».(2)
دكتر توماس هيس لوپ مي گويد:
با اين قيد كه من پزشكم، اين سخن را مي گويم كه نماز، بهترين وسيله اي است كه تاكنون براي توسعه اطمينان و تسكينِ اعصاب و آسايش و نشاط، شناخته شده كه زمينه بي خوابي را برطرف مي گرداند.(3)
سرل برت، روان شناس انگليسي، با تأكيد بر نظريه ويليام جيمز درباره تأثير نماز، مي گويد:
ما به واسطه نماز مي توانيم وارد انبار بزرگي از نشاط عقلاني شويم كه در شرايط عادي ياراي وصول بدان را نداريم.(4)
ماهاتما گاندي، رهبر بزرگ هند، در تبيين استقامت روحي اش مي گويد:
اگر نماز نبود و با خدا ارتباط برقرار نمي كردم، بي شك سال ها بود كه ديوانه شده بودم.(5)
نورمن ويزنت گريسي مي گويد:
دعا و نماز، بزرگ ترين نيرويي است كه براي مبارزه با دشواري هاي زندگي روزانه و به دست آوردن آرامش روحي، شناخته شده است.(6)
انديشمندان غربي به اثر نماز در بهبود بيماري هاي جسمي نيز اشاره كرده اند. دكتر اِدوين فردريك پاورس، يكي از متخصصان درمان بيماري هاي عصبي در ايالات متحده امريكا، مي گويد:
ما مي بينيم هزاران حالت براي مريض پيش آمده كه مشهورترين پزشكان و باهوش ترين طبيبان كمترين اميدي براي بهبودي آن نداشته اند، ولي چيزي كه در بهبود او اثر گذاشته، معجزه هايي مانند معجزه هاي نماز و ارتباط با خدا بوده است.(7)
درباره آثار اجتماعي نماز نيز ديدگاه هاي انديشمندان غربي تأمل برانگيز است. ويل دورانت اوصاف و زيبايي هاي نماز جماعت مسلمانان را به تصوير مي كشد.(8) لورا، اسقف مسيحي، نماز مسلمانان را عامل جذب ديگران مي داند.(9) دكتر محمد عثمان، نقش نماز جمعه را در درمان بيماري هاي اجتماعي بازگو مي كند.(10) هراس ليو مي گويد: «نماز جماعت مسلمانان، كامل ترين درجه مساوات ميان مردم است».(11)
گفتيم كه انديشمندان غربي بيش از انديشمندان مسلمان درباره آثار اجتماعي و روان شناسي نماز بحث كرده اند، ولي در سخنان برخي انديشمندان، نكات ظريفي درباره ويژگي هاي باطني نماز به چشم مي خورد. دكتر روژه گارودي،(12) توشي هيكوايزوتسو،(13) مارسل بوازار ـ(14) دانشمند و اسلام شناس معاصر سوئيسي ـ و ويكتور هوگو(15) به معاني باطني و انس قلبي با نماز نگاهي تازه داشته اند.
پی نوشتها:
1. آلكسيس كارل، انسان موجود ناشناخته، ص 275.
2. آلكسيس كارل، راه و رسم زندگي، ص 137.
3. ديل كارنگي، آيين زندگي، ص 249.
4. رحيم كارگر محمدياري، نماز از ديدگاه دانشمندان و متفكران، ص 31، به نقل از: قرآن و روان شناسي، ص 362.
5. ماهاتما گاندي، همه مردم برادرند، ص 107؛ مهدي حسينمردي، مرواريدهاي پراكنده، ص 135.
6. كليدهاي خوشبختي، گردآورنده و مترجم: احمد آرام، صص 386 - 388.
7. نماز از ديدگاه دانشمندان و متفكران، ص 29.
8. تاريخ تمدن، عصر ايمان، ج 4، ص 273.
9. فضل‌الله كمپاني، نتايج و فوائد دين، صص 21 و 22؛ عبدالرزاق نوفل، اسلام و علم جديد، صص 359 و 360.
10. نماز از ديدگاه دانشمندان و متفكران، ص 64، به نقل از: قرآن و روان شناسي، ص 363.
11. اسلام و علم جديد، صص 357 و 358؛ احمد امين، راه تكامل، ج 7، صص 210 و 211.
12. روژه گارودي، هشدار به زندگان، ترجمه: علي‌اکبر كسمايي، ص 259.
13. توشي هيكو ايزوتسو، خدا و انسان در قرآن، صص 187، 188 و 250.
14. مارسل بوازار، اسلام و حقوق بشر، ترجمه: محسن مؤيدي، ص 94.
15. ويكتور هوگو، بينوايان، ج 2، ص 672.
منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، نشر: قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما (1389)
