پرسش :
حكمت سلام پايان نماز در چيست؟
پاسخ :
آخرين مرحله نماز، سلام و درود فرستادن بر پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله ، بندگان صالح و همه نمازگزاران است.
«تكبيرة الاحرام» اجازه ورود به نماز و «سلام» اجازه خروج از آن است.
درباره حكمت و فلسفه «سلام» مي توان به موردهاي زير اشاره كرد:
1. احساس يگانگي و همدلي مسلمانان
نمازگزار وقتي در سلام نماز به همه مؤمنان و بندگان صالح و بر خودش سلام مي دهد، احساس مي كند كه تنها نيست. او خود را از افراد امت بزرگ اسلام مي داند و با مردان خدا، در هر جاي زمين احساس هم بستگي مي كند.
2. امان خواستن از خدا
واژه سلام در ميان دو معنا مشترك است: درود و تحيت، نام مقدس خداوند.
بر اساس معناي نخست، معناي سلام هاي نماز روشن است، ولي بر اساس معناي دوم، اشاره و كنايه از اين است كه نمازگزار به اذن پروردگار، سلامتي و امن از عذاب را براي مؤمنان تفأل مي زند.
چنان كه امام صادق عليه السلام مي فرمايد: «معني السلام في دُبُرِ كُل ِّ صَلاهٍ الْاَمانُ؛ معني سلام در آخر هر نمازي، امان است»؛ يعني اگر نماز را در حالي كه قلبش خاضع است به جاي آورد، از بلاهاي آخرت در امان خواهد بود.(1)
3. جلب رحمت الهي
امام علي عليه السلام مي فرمايد: «در معناي السلام عليكم ورحمة الله و بركاته، از خدا ترحم خواستن براي خود و همه بندگان است كه اين خود، ايمن شدن از عذاب قيامت را سبب مي شود».(2)
4. يادآوري نام الهي
امام صادق عليه السلام فرموده است:
سلام، يكي از اسم هاي خداست و اگر مي خواهي سلام نماز را به خوبي انجام دهي و معنايش را ادا كني، پس بايد از خدا بترسي و دين و قلب و عقلت را سالم نگه داري و آنها را به ظلمت گناه آلوده نكني.(3)
5. تلقين نيكي ها و شايستگي ها
يكي از درس ها و آثار نماز اين است كه هر نمازگزاري، در هر شبانه روز پنج بار به خود تلقين مي كند كه از بندگان نيكوكار و شايسته خداوند است: «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين.» كسي كه نماز مي خواند، اگر به معناي اين جمله توجه كند، مي كوشد با پيام آن تلقين مخالفت نكند، اعمال خلاف مرتكب نشود و خود را هرچه بيشتر به نيكوكاران الگو نزديك سازد.(4)
6. ارتباط با فرشتگان
سلام، نوعي ارتباط با فرشتگان و اظهار دوستي با آنان است. در روايتي از امام صادق عليه السلام پرسيدند: «چرا در وقت سلام، نمازگزار رو به سمت راست برمي گرداند، نه به چپ؟» فرمود: «ملكي كه كارهاي خوب را مي نويسد، در طرف راست است. و چون نماز همه اش خوب است و بدي در آن نيست، به طرف راست سلام داده مي شود، نه طرف چپ».(5)
7. پيوند دوستي و محبت با ديگران
سلام، خواستن سلامتي، امنيت، خير و بركت و سعادت است. نمازگزار با سلام دادن، نشان مي دهد كه دوست دار و خيرخواه همه خوبان و نيكوكاران است و همواره آرزو مي كند آنان سلامت باشند. اين مسئله باعث نزديكي قلب ها به هم و مستحكم تر شدن دوستي ها و برادري هاست.
پی نوشتها:
1. مصباح الشريعة، ص 90؛ اسرار نماز، ص 162.
2. ابن شهر آشوب، المناقب، ج 4، ص 259.
3. رموز نماز، ص 83.
4. سيد روح‌الله موسوي خميني، آداب الصلوه (آداب نماز)، ص 399.
5. ميزان الحکمة، ج 5، ص 395.
منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، نشر: قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما (1389)
آخرين مرحله نماز، سلام و درود فرستادن بر پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله ، بندگان صالح و همه نمازگزاران است.
«تكبيرة الاحرام» اجازه ورود به نماز و «سلام» اجازه خروج از آن است.
درباره حكمت و فلسفه «سلام» مي توان به موردهاي زير اشاره كرد:
1. احساس يگانگي و همدلي مسلمانان
نمازگزار وقتي در سلام نماز به همه مؤمنان و بندگان صالح و بر خودش سلام مي دهد، احساس مي كند كه تنها نيست. او خود را از افراد امت بزرگ اسلام مي داند و با مردان خدا، در هر جاي زمين احساس هم بستگي مي كند.
2. امان خواستن از خدا
واژه سلام در ميان دو معنا مشترك است: درود و تحيت، نام مقدس خداوند.
بر اساس معناي نخست، معناي سلام هاي نماز روشن است، ولي بر اساس معناي دوم، اشاره و كنايه از اين است كه نمازگزار به اذن پروردگار، سلامتي و امن از عذاب را براي مؤمنان تفأل مي زند.
چنان كه امام صادق عليه السلام مي فرمايد: «معني السلام في دُبُرِ كُل ِّ صَلاهٍ الْاَمانُ؛ معني سلام در آخر هر نمازي، امان است»؛ يعني اگر نماز را در حالي كه قلبش خاضع است به جاي آورد، از بلاهاي آخرت در امان خواهد بود.(1)
3. جلب رحمت الهي
امام علي عليه السلام مي فرمايد: «در معناي السلام عليكم ورحمة الله و بركاته، از خدا ترحم خواستن براي خود و همه بندگان است كه اين خود، ايمن شدن از عذاب قيامت را سبب مي شود».(2)
4. يادآوري نام الهي
امام صادق عليه السلام فرموده است:
سلام، يكي از اسم هاي خداست و اگر مي خواهي سلام نماز را به خوبي انجام دهي و معنايش را ادا كني، پس بايد از خدا بترسي و دين و قلب و عقلت را سالم نگه داري و آنها را به ظلمت گناه آلوده نكني.(3)
5. تلقين نيكي ها و شايستگي ها
يكي از درس ها و آثار نماز اين است كه هر نمازگزاري، در هر شبانه روز پنج بار به خود تلقين مي كند كه از بندگان نيكوكار و شايسته خداوند است: «السلام علينا و علي عباد الله الصالحين.» كسي كه نماز مي خواند، اگر به معناي اين جمله توجه كند، مي كوشد با پيام آن تلقين مخالفت نكند، اعمال خلاف مرتكب نشود و خود را هرچه بيشتر به نيكوكاران الگو نزديك سازد.(4)
6. ارتباط با فرشتگان
سلام، نوعي ارتباط با فرشتگان و اظهار دوستي با آنان است. در روايتي از امام صادق عليه السلام پرسيدند: «چرا در وقت سلام، نمازگزار رو به سمت راست برمي گرداند، نه به چپ؟» فرمود: «ملكي كه كارهاي خوب را مي نويسد، در طرف راست است. و چون نماز همه اش خوب است و بدي در آن نيست، به طرف راست سلام داده مي شود، نه طرف چپ».(5)
7. پيوند دوستي و محبت با ديگران
سلام، خواستن سلامتي، امنيت، خير و بركت و سعادت است. نمازگزار با سلام دادن، نشان مي دهد كه دوست دار و خيرخواه همه خوبان و نيكوكاران است و همواره آرزو مي كند آنان سلامت باشند. اين مسئله باعث نزديكي قلب ها به هم و مستحكم تر شدن دوستي ها و برادري هاست.
پی نوشتها:
1. مصباح الشريعة، ص 90؛ اسرار نماز، ص 162.
2. ابن شهر آشوب، المناقب، ج 4، ص 259.
3. رموز نماز، ص 83.
4. سيد روح‌الله موسوي خميني، آداب الصلوه (آداب نماز)، ص 399.
5. ميزان الحکمة، ج 5، ص 395.
منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، نشر: قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما (1389)
