پرسش :
قضاوت و داورى امام مهدى علیه السلام در دوران ظهور چگونه خواهد بود؟
پاسخ :
در روایات شیعه(1) آمده است که قضاوت و داورى امام مهدى علیه السلام همانند قضاوت و داورى پیامبر خدا داوود علیه السلام است، حال به شرح این موضوع مى‌پردازیم:
در حدیثى آمده رسول خدا صلى الله علیه و آله مى فرمایند:
«إنّما أقضى بینکم بالبیّنات والأیمان، وبعضکم ألحن بحجّته من بعض، وأیّما رجل قطعت له قطعةً فإنّما أقطع له قطعة من نار(2)؛ من در میان شما تنها از روى بیّنه و سوگند، قضاوت مى‌کنم. برخى از شما در آوردن بینه و حجّت ظاهرى از دیگران تواناتر و چیره دست‌تر هستند و هر کدام از شما که بدین وسیله چیزى از مال دیگرى را براى او جدا سازم در واقع پاره‌اى از آتش را برایش جدا نموده‌ام.»
در شرح این روایت باید گفت:
هر گاه دو نفر بر سر مالکیت یک چیزى با هم اختلاف مى‌کردند به نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‌رفتند و ایشان از شاکى درخواست دلیل و بینه مى کرد؛ حال اگر شاکى، بینه اى اقامه مى کرد، رسول خدا صلى الله علیه وآله آن چیز را از طرف مقابل مى گرفت و به شاکى مى داد.
به عبارت دیگر، مبناى قضاوت ایشان بر اساس بینه و دلیل ظاهرى، استوار بود. رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‌فرماید: «من تنها از روى دلیل و بینه میان شما قضاوت مى کنم، امّا اگر بینه شاکى، کذب باشد و از این طریق، چیزى را تصاحب نماید، باید بداند که پاره‌اى از آتش جهنم را از آنِ خود کرده است».
معناى سخن رسول خدا صلى الله علیه و آله این است: وظیفه‌ی من قضاوت بر اساس بینه و دلیل ظاهرى است، اما اگر شاکى بداند که چیز مورد اختلاف از آنِ او نیست، نباید آن را بگیرد.
بنابراین، داورى و قضاوت اسلامى در مورد اختلافات مردم چه در زمان پیامبر و چه بعد از ایشان، بر پایه‌ی قواعد و اصول مورد اتّفاق، صورت مى‌گیرد و این قواعد از حدّ ادلّه‌ی عادى و مرسوم ظاهرى، فراتر نمى‌رود.
در حالى که امام مهدى علیه السلام پس از ظهور، بر طبق این قواعد و احکام ظاهرى حکم نمى‌کند و تنها بر اساس واقعیت بیرونى در میان مردم، قضاوت مى‌کند.
براى مثال، اگر ایشان ملاحظه نماید که فلان کتاب از آنِ «زید» است و شخص دیگرى به نام «عَمْرو» آن را تصاحب کرده، کتاب مذکور را مى‌گیرد و به وى بازمى‌گرداند و هر گاه مشاهده نماید که شخصى در خانه‌ی فردى دیگر، منزل گزیده است، آن را از او مى‌گیرد و به صاحب اصلى خانه، بازمى‌گرداند، گرچه این غاصب، ادله‌ی محکمه پسند ظاهرى نیز در اختیار داشته باشد.
بنابراین، در پرتو حکومت امام زمان علیه السلام بر اساس واقعیت امر، عمل مى‌شود و کلیه‌ی حقوق به صاحبان آن بازمى‌گردد.
پی‌نوشت‌ها:
1- بصائر الدرجات: 259، کتاب الغیبة، نعمانى: 314، بحار الأنوار: 52 / 319.
2- الکافى: 7 / 414، حدیث 1، با اندکى اختلاف در الفاظ.
منبع: موعود آسمانی (پژوهشی در امامت حضرت امام مهدی علیه السلام از دیدگاه مسلمانان)، آیت الله سیّدعلی حسینی میلانی، قم: الحقایق، چاپ اول (1390)
در روایات شیعه(1) آمده است که قضاوت و داورى امام مهدى علیه السلام همانند قضاوت و داورى پیامبر خدا داوود علیه السلام است، حال به شرح این موضوع مى‌پردازیم:
در حدیثى آمده رسول خدا صلى الله علیه و آله مى فرمایند:
«إنّما أقضى بینکم بالبیّنات والأیمان، وبعضکم ألحن بحجّته من بعض، وأیّما رجل قطعت له قطعةً فإنّما أقطع له قطعة من نار(2)؛ من در میان شما تنها از روى بیّنه و سوگند، قضاوت مى‌کنم. برخى از شما در آوردن بینه و حجّت ظاهرى از دیگران تواناتر و چیره دست‌تر هستند و هر کدام از شما که بدین وسیله چیزى از مال دیگرى را براى او جدا سازم در واقع پاره‌اى از آتش را برایش جدا نموده‌ام.»
در شرح این روایت باید گفت:
هر گاه دو نفر بر سر مالکیت یک چیزى با هم اختلاف مى‌کردند به نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‌رفتند و ایشان از شاکى درخواست دلیل و بینه مى کرد؛ حال اگر شاکى، بینه اى اقامه مى کرد، رسول خدا صلى الله علیه وآله آن چیز را از طرف مقابل مى گرفت و به شاکى مى داد.
به عبارت دیگر، مبناى قضاوت ایشان بر اساس بینه و دلیل ظاهرى، استوار بود. رسول خدا صلى الله علیه و آله مى‌فرماید: «من تنها از روى دلیل و بینه میان شما قضاوت مى کنم، امّا اگر بینه شاکى، کذب باشد و از این طریق، چیزى را تصاحب نماید، باید بداند که پاره‌اى از آتش جهنم را از آنِ خود کرده است».
معناى سخن رسول خدا صلى الله علیه و آله این است: وظیفه‌ی من قضاوت بر اساس بینه و دلیل ظاهرى است، اما اگر شاکى بداند که چیز مورد اختلاف از آنِ او نیست، نباید آن را بگیرد.
بنابراین، داورى و قضاوت اسلامى در مورد اختلافات مردم چه در زمان پیامبر و چه بعد از ایشان، بر پایه‌ی قواعد و اصول مورد اتّفاق، صورت مى‌گیرد و این قواعد از حدّ ادلّه‌ی عادى و مرسوم ظاهرى، فراتر نمى‌رود.
در حالى که امام مهدى علیه السلام پس از ظهور، بر طبق این قواعد و احکام ظاهرى حکم نمى‌کند و تنها بر اساس واقعیت بیرونى در میان مردم، قضاوت مى‌کند.
براى مثال، اگر ایشان ملاحظه نماید که فلان کتاب از آنِ «زید» است و شخص دیگرى به نام «عَمْرو» آن را تصاحب کرده، کتاب مذکور را مى‌گیرد و به وى بازمى‌گرداند و هر گاه مشاهده نماید که شخصى در خانه‌ی فردى دیگر، منزل گزیده است، آن را از او مى‌گیرد و به صاحب اصلى خانه، بازمى‌گرداند، گرچه این غاصب، ادله‌ی محکمه پسند ظاهرى نیز در اختیار داشته باشد.
بنابراین، در پرتو حکومت امام زمان علیه السلام بر اساس واقعیت امر، عمل مى‌شود و کلیه‌ی حقوق به صاحبان آن بازمى‌گردد.
پی‌نوشت‌ها:
1- بصائر الدرجات: 259، کتاب الغیبة، نعمانى: 314، بحار الأنوار: 52 / 319.
2- الکافى: 7 / 414، حدیث 1، با اندکى اختلاف در الفاظ.
منبع: موعود آسمانی (پژوهشی در امامت حضرت امام مهدی علیه السلام از دیدگاه مسلمانان)، آیت الله سیّدعلی حسینی میلانی، قم: الحقایق، چاپ اول (1390)
