مسلمانان و حکومت دینى
آیا ضرورت حکومت دینى مورد قبول تمام مسلمانان است؟ نظر اهل سنت و شیعه را بیان دارید.
اصل «ضرورت حکومت دینى» مورد اتفاق قاطبه مسلمانان ـ اعم از شیعه و سنى ـ است. اهل تسنن نیز مانند شیعه، براین مسئله اتفاق دارند که:
الف. دین اسلام، صرفا مشتمل بر احکام فردى و عبادى (به معناى اخص) نیست؛ بلکه داراى قوانینى مربوط به همه اَبعاد حیات فردى و اجتماعى ـ اعم از سیاسى، نظامى، قضایى و اقتصادى ـ است.
ب. همگى اتفاق دارند که احکام الهى، منحصر به زمان خاصى؛ مانند زمان رسول اللّه صلى الله علیه و آله و یا حضور ائمه اهل بیت علیهم السلام نیست. بر این مسئله کتاب و سنت، در سطح وسیع دلالت دارد؛ چنان که در روایت مورد قبول شیعه و سنى آمده است: «حلال محمد حلالٌ ابدا الى یوم القیامة و حرامه حرامٌ ابدا الى یوم القیامة ...»؛1 یعنى، همه این احکام تا ابد باقى و اجراى آنها لازم است.
ج. بر همگان روشن است، اجراى احکام سیاسى و اجتماعى دین، جز از راه حکومت دینى مقدور نیست.
بنابراین در اصل لزوم وجود حکومت دینى و عدم امکان جدایى دین از سیاست، میان غالب فقیهان و عالمان شیعه و سنى، اختلافى نیست و اگر اختلافى هست، در چگونگى آن است.
آنچه در میان اهل تسنن رخ نمود، جدایى عملى (نه اعتقادى) دین از سیاست بود. این مسئله، ناشى از دو نکته است:
یکم. انکار نصب امام از سوى خدا و پیامبر براى دوران پس از رحلت پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله؛ این مسئله از مهم ترین موارد اختلاف بین مکتب اهل بیت علیهم السلام و اندیشه خلافت است.
دوّم. قرار گرفتن کسانى در مسند حکومت که فاقد شرایط تعیین شده در اسلام براى زمامدارى بودند؛ یعنى، نه آشنایى کافى با معیارها و هنجارهاى اسلامى داشتند و نه التزام و پاى بندى و سلوک دینى.
«ویلیام گوئیس» مى نویسد: «در عمل اغلب قدرت سیاسى، غصب مى شد و نوعى جدایى غیر رسمى بین قدرت معنوى و قدرت مادى برقرار بود و حتى غالبا این دو با هم درگیر بودند. اما از نظر اعتقادى، حتى حاکمانى که قوانین شرع را زیر پا مى نهادند، عمومیت و حاکمیت دین فراگیر را در همه مسائل قبول داشتند».2
پی‌نوشت‌ها:
1ـ کافى، ج 1، ص 58، ح 9.
2ـ زبان سیاسى اسلام، ترجمه غلام رضا بهروزلک ، مجله علوم سیاسى، ش 11؛ به نقل از: مصباح یزدى، محمدتقى، فلسفه سیاست، ص 100 چاپ نشده.
منبع: حکومت دینى، حمیدرضا شاکرین؛ نشر: قم: نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه ها، دفتر نشر معارف، چاپ دهم، پاییز 1389.
در این زمینه حتما بخوانید:
