پرسش :
آیا شيعيان فقط احاديث دوازده امام خود را معتبر مي‌دانند و روايات صحابه را قبول ندارند؟
پاسخ :
از نظر شيعيان اهميت و ارزش روايات در دو چيز است، يكي وثاقت راوي و ديگري استناد روايت به معصوم ـ عليه السّلام ـ . و ما در دو محور ذكر شده بحث مي‌كنيم:
الف. وثاقت راوي: از نظر مشهور علماي شيعه، روايت ثقه حجت مي‌باشد و در اين ميان صحابه گرامي رسول الله، اگر واجد وثاقت باشند، روايت‌شان مقبول و داراي حجيت شرعي است.[1] و فرد موثق كسي است كه مسلمان و توسط افراد خبره و معتبر مورد اعتماد، وثاقت وي تأييد شده باشد.[2] مراد از وثاقت اجتناب از دروغ و جعل احاديث مي‌باشد ولو از نظر انديشه، مخالف با عقيده حقة اماميه باشد.[3] بنابراين آن دسته از صحابة پيامبر اسلام كه عادل يا موثق مي‌باشند، اگر خبرشان مستند به قول يا عمل پيامبر اسلام و يا يكي از ائمه اهل بيت عصمت باشد، مورد قبول است و نمونة آن در كتابهاي روايي شيعه زياد است كه از جمله عمار ياسر، جابر بن عبدالله انصاري، ابوذر غفاري و سلمان فارسي و... نمونه‌هاي روشن اين مطلب است. پس اگر گفته شود كه شيعيان روايات صحابه را قبول ندارند، سخن نادرستي است.
ب. استناد خبر به معصوم: درباره استناد خبر به قول يا عمل معصوم لازم است كه مستند به معصوم باشد، پيامبر اسلام به استناد آيات زيادي از قرآن گفتار و رفتارش، براي همه مسلمين حجت است. هيچ سخني از او صادر نمي‌شود، مگر اين كه بيانگر حكم الهي باشد.[4] و نيز رفتار آن حضرت در تمام امور اجتماعي و فردي، عبادي و ... مطابق حكم خداوند و مورد رضايت الهي است.[5] زيرا پيامبر علاوه بر اين كه از گناه و معصيت مصون است از خطا و اشتباه نيز مصون و معصوم است.[6] به همين دليل اگر روايتي از حيث سند صحيح باشد و به پيامبر منتهي شود، مطلقا حجت است. و اهل بيت او به شهادت قرآن از تمام آلودگي‌هاي رفتاري و فكري پاك و پاكيزه است.[7] و به استناد سخنان پيامبر اسلام مثل حديث ثقلين و امثال ائمه اهل البيت همگي از عصمت الهي برخوردارند.[8] لذا اگر روايتي منتهي به ائمه اهل بيت شود، چون به اعتقاد شيعه آنها داراي عصمت هستند و علوم آنها از منبع وحي سرچشمه مي‌گيرد، گفتار و رفتار آنان حجت شرعي براي همه مسلمانان است.
حاصل سخن اين كه اگر روايت صحابي به معصوم منتهي شود و راويان آن موثق باشند، مشهور شيعه آن را مي‌پذيرد و اگر به معصوم منتهي نشود، هيچ گونه حجيتي ندارد. و اگر شيعه احاديث امامان خود را مي‌پذيرد به دليل اعتقاد آنها به عصمت ائمه اهل بيت است و علوم آنها از منبع وحي سرچشمه مي‌گيرد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. آيت الله العظمي خويي، سيد ابوالقاسم، معجم الرجال الحديث، ج 1.
2. الخراساني الآخوند، محمد كاظم، كفاية الاصول، ص 303 به بعد.
3. سبحاني، شيخ جعفر، كليات في علم الرجال، ج اوّل، ص 22 به بعد.
4. واعظ، سيد محمد سرور، مصباح الاصول، ج 2، از ص 199 به بعد.
[1] . العاملي، زين الدين بن علي، الرعايه في علم الدراية، نشر كتابخانه آيت الله مرعشي، چاپ اوّل، 1408 هـ .ق، ص84.
[2] . الطوسي، الشيخ ابوجعفر محمد بن الحسن، عدة الاصول، نشر موسسه آل البيت، چاپ اوّل، 1403 هـ .ق، ج1، ص350.
[3] . همان.
[4] . النجم/2 ـ 4.
[5] . احزاب/21.
[6] . جن/28.
[7] . احزاب/33.
[8] . مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، كتاب فضائل الصحابه، فضائل علي، ج 15 ـ 16، ص 179 تا 181، حديث زيد بن راقم.
( اندیشه قم )
از نظر شيعيان اهميت و ارزش روايات در دو چيز است، يكي وثاقت راوي و ديگري استناد روايت به معصوم ـ عليه السّلام ـ . و ما در دو محور ذكر شده بحث مي‌كنيم:
الف. وثاقت راوي: از نظر مشهور علماي شيعه، روايت ثقه حجت مي‌باشد و در اين ميان صحابه گرامي رسول الله، اگر واجد وثاقت باشند، روايت‌شان مقبول و داراي حجيت شرعي است.[1] و فرد موثق كسي است كه مسلمان و توسط افراد خبره و معتبر مورد اعتماد، وثاقت وي تأييد شده باشد.[2] مراد از وثاقت اجتناب از دروغ و جعل احاديث مي‌باشد ولو از نظر انديشه، مخالف با عقيده حقة اماميه باشد.[3] بنابراين آن دسته از صحابة پيامبر اسلام كه عادل يا موثق مي‌باشند، اگر خبرشان مستند به قول يا عمل پيامبر اسلام و يا يكي از ائمه اهل بيت عصمت باشد، مورد قبول است و نمونة آن در كتابهاي روايي شيعه زياد است كه از جمله عمار ياسر، جابر بن عبدالله انصاري، ابوذر غفاري و سلمان فارسي و... نمونه‌هاي روشن اين مطلب است. پس اگر گفته شود كه شيعيان روايات صحابه را قبول ندارند، سخن نادرستي است.
ب. استناد خبر به معصوم: درباره استناد خبر به قول يا عمل معصوم لازم است كه مستند به معصوم باشد، پيامبر اسلام به استناد آيات زيادي از قرآن گفتار و رفتارش، براي همه مسلمين حجت است. هيچ سخني از او صادر نمي‌شود، مگر اين كه بيانگر حكم الهي باشد.[4] و نيز رفتار آن حضرت در تمام امور اجتماعي و فردي، عبادي و ... مطابق حكم خداوند و مورد رضايت الهي است.[5] زيرا پيامبر علاوه بر اين كه از گناه و معصيت مصون است از خطا و اشتباه نيز مصون و معصوم است.[6] به همين دليل اگر روايتي از حيث سند صحيح باشد و به پيامبر منتهي شود، مطلقا حجت است. و اهل بيت او به شهادت قرآن از تمام آلودگي‌هاي رفتاري و فكري پاك و پاكيزه است.[7] و به استناد سخنان پيامبر اسلام مثل حديث ثقلين و امثال ائمه اهل البيت همگي از عصمت الهي برخوردارند.[8] لذا اگر روايتي منتهي به ائمه اهل بيت شود، چون به اعتقاد شيعه آنها داراي عصمت هستند و علوم آنها از منبع وحي سرچشمه مي‌گيرد، گفتار و رفتار آنان حجت شرعي براي همه مسلمانان است.
حاصل سخن اين كه اگر روايت صحابي به معصوم منتهي شود و راويان آن موثق باشند، مشهور شيعه آن را مي‌پذيرد و اگر به معصوم منتهي نشود، هيچ گونه حجيتي ندارد. و اگر شيعه احاديث امامان خود را مي‌پذيرد به دليل اعتقاد آنها به عصمت ائمه اهل بيت است و علوم آنها از منبع وحي سرچشمه مي‌گيرد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. آيت الله العظمي خويي، سيد ابوالقاسم، معجم الرجال الحديث، ج 1.
2. الخراساني الآخوند، محمد كاظم، كفاية الاصول، ص 303 به بعد.
3. سبحاني، شيخ جعفر، كليات في علم الرجال، ج اوّل، ص 22 به بعد.
4. واعظ، سيد محمد سرور، مصباح الاصول، ج 2، از ص 199 به بعد.
[1] . العاملي، زين الدين بن علي، الرعايه في علم الدراية، نشر كتابخانه آيت الله مرعشي، چاپ اوّل، 1408 هـ .ق، ص84.
[2] . الطوسي، الشيخ ابوجعفر محمد بن الحسن، عدة الاصول، نشر موسسه آل البيت، چاپ اوّل، 1403 هـ .ق، ج1، ص350.
[3] . همان.
[4] . النجم/2 ـ 4.
[5] . احزاب/21.
[6] . جن/28.
[7] . احزاب/33.
[8] . مسلم بن حجاج، صحيح مسلم، كتاب فضائل الصحابه، فضائل علي، ج 15 ـ 16، ص 179 تا 181، حديث زيد بن راقم.
( اندیشه قم )
