پرسش :
آئين شينتو داراي چه احكام فقهي است و برنامه هايي كه در رابطه با ارواح نياكان در آئين شينتو انجام مي شود چگونه اند؟
پاسخ :
شينتو قديمي ترين آئين در كشور ژاپن است كه تا امروز پا برجا مانده و رفتار آنها عمدتاً بر حول سه محور است: 1. پرستش امپراتور (خدايان ژاپني ها). 2. پرستش نياكان عشيره. 3. پرستش اجداد خانواده. آئين شينتو از بهشت يا جهنم و نيز مسائل عقلي و استدلالي صحبت نمي كند بلكه فقط مومنان را موظف مي كند كه گه گاهي به زيارت جاهاي متبرك بشتابند و با زهد و تقوي به گذشته و نياكان و امپراتور حرمت گذارند. اين آئين كتاب آسماني ندارد چرا كه يك آئين بشري است و فرهنگ ابتدائي ژاپني هاي اوليه بود كه بر اثر گذشت زمان به تدريج قدرت گرفت و به شكل آئين در آمد. با اين حال چند كتاب در آئين شينتو مقدس است:
1ـ كوجيكي: آفرينش جهان و انسان و تاريخ باستان 2ـ نيهونگي: تاريخ ژاپن 3ـ نيكي شيكي: سروده هاي مذاهب محلي.[1]
احكام عملي آيين شينتو
1. عبادت در منزل: با توجه به پرستش اجداد و نياكان و بزرگان قوم و قبيله، در هر خانه صندوقچه و مكان معيني كه نقش معبد را دارد قرار مي دهند كه آن را «كامي دانا» مي نامند و الواح و يادگاري از چوپ يا كاغذ كه بر روي آن اسامي اجداد و نياكان صاحب خانه و نام خدايان آن محل را نوشته اند نصب مي كنند و هر بامداد و شامگاه بايد هدايايي را تقديم اين معبد خانگي و ارواح نياكان كنند و پس از وضو گرفتن ( شستن دست و دهان ) در برابر اين معبد تعظيم مي كنند سپس دو بار دست زده (كف مي زنند) و بار ديگر تعظيم كرده و براي مدت يك دقيقه سكوت مي‌كنند.[2]
2. عبادت در معبد: براي رفتن به معبد به نظر مي رسد هر وقت كه بتوانند مي روند و در ايام عيدهاي محلي نيز مي روند و عبادت در معبد چهار بخش دارد:
اول: هارايي: تطهير: پس از عبور از دروازه اوليه معبد، دست و دهان خود را با آب چشمه طبيعي يا آب موجود در حوض سنگي داخل معبد مي شويند و علاوه بر اين، با ريختن آب بر سر و تمامي بدن را غسل مي دهند. سپس كاهن معبد با ماليدن شاخه‌ي برگي از درخت ساكاكي (كه در معبد كاشته مي شود) بر روي زيارت كننده، او را پاك مي كند، پس از اين بايد دست زده (كف زند) و سر خود را به نشانة احترام فرود آورند و نيازهاي خود را زير لب زمزمه مي كنند.
دوم: شين سن: تقديم هدايا: هر كس به مقدار بنيه خويش از حبوبات و شراب و پول نقد به معابد مي دهند.
سوم: نوريتو (norito): نماز: با توجه به اين كه آئين شينتو مادي گراست نمازش نيز خواسته هاي دنيوي مردم است و لذا هر كاهن به فراخور شغل آن محله ذكري را تنظيم مي كنند تا پيروانش آنرا در معبد به عنوان نماز بخوانند. مهماني سمبليك: در اين مهماني، يكي از كاهنان مقداري نوشيدني و معمولاً عرق برنج به زوار مي دهد و با خوردن چند قطره از آن به كارهاي خود پايان مي دهند (با توجه به اينكه در اين مهماني فقط چند قطره نوشيدني است لذا آن را مهماني سمبليك مي گويند).[3]
3. رقص: در اعياد و مراسم شادماني در معابد و نيز ازدواج، دختران با رقص و سرودهاي جذاب و با هماهنگي كاهن معبد تماشاگران را بايد شاد كنند.
4. خواندن اوراد و ذكرهاي سِحري و جادوئي
5. نظافت و پاكيزگي جسماني: يعني علاوه بر مراسم « هارايي » بايد همه بدن و لباس و محيط را پاك نگه دارند.[4]
6. قانون بوشيدو: خودكشي: از جمله احكامي كه در آئين شينتو وجود دارد اينكه اگر كسي خيانتي كرد يا شكستي خورد و يا مافوق خود را از دست داد و اين باعث شكست روحيه ديگران شد بخصوص در مراكز نظامي، اين شخص بايد خنجر را به شكم خود فرو كرده و به راست و چپ بغلطاند و شخصي ديگر با شمشير پشت سرش مي ايستد كه اگر كوتاهي كرد گردنش را بزند.[5]
7. زيارت معبد امپراتور ايزه: در آئين شينتو «آماترا سو» خداي آفتاب است كه در معبد ايزه قرار دارد بنابراين بر هر فرد شينتويي واجب است حداقل يك بار در عمرش به زيارت اين معبد برود.[6]
8. تسليم حكومت: در آئين شينتو بي اعتنايي به ارواح سبب شر و دشمني آنها ميگردد و رضايت ارواح در اين است كه تابع محض دستورات امپراتوري و قانون حكومت باشند و اين به عنوان احترام به ارواح است كه بر همه واجب است.[7]
9. وظايف اخلاقي:
الف: خانواده: خانواده همانند يك مذهب است و عمل به وظائف خانوادگي عبادت كردن و پيروي از شينتو مي باشد.
ب: پاكدامني و رعايت عفت.
ج: راستگويي: در خانه و جامعه بايد صداقت حكم فرما باشد.
د: درستكاري: خيانت نكردن به امانت، كم كاري نكردن، دقت در ساخت لوازم مورد نياز جامعه و...[8]
10. مراسم ارواح نياكان: نياكان همان خدايان مردم هستند و مراسم شان همان عبادت در منزل و معبد است كه توضيح داده شد.[9]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ جان ژاپني (بنيادهاي فلسفه و فرهنگ ژاپني)؛ چارلز. اُ. مور، ترجمه:، ع. پاشائي، تهران، نشر نگاه معاصر.
2ـ دين شين تو؛ ماساهاروآنِه ساكي، ترجمه: پاشائي مجله هفت آسمان، شمارة 5 ، بهار 1379 هـ.ش.
3ـ جهان مذهبي: اديان در جوامع امروز؛ ريچارد بوش و ديگران، ترجمه: عبدالرحيم گواهي، تهران، نشر فرهنگ اسلامي.
[1] . كوجيكي (كتاب مقدس شينتو)، ترجمه احسان مقدس، تهران، نيروانا، چاپ اول، 1380ش، ص16؛ ويل دورانت، تاريخ تمدن، گروه مترجمان، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، چاپ اول، 1365ش، ج1.
[2] . كوجيكي (كتاب مقدس شينتو)، همان، ص26؛ جان بي (باي). ناس؛ تاريخ جامع اديان، ترجمه علي اصغر حكمت، تهران، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، چاپ نهم، 1377ش.
[3] . كوجيكي (كتاب مقدس شين تو)، همان، ص24.
[4] . آل اسحاق؛ بررسي مذاهب و اديان، قم، بي نا، بي تا، ص139.
[5] . همان، ص141.
[6] . جان بي، ناس؛ تاريخ جامع اديان، ترجمه علي اصغر حكمت، تهران، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، چاپ نهم، 1377ش، ص437.
[7] . بررسي مذاهب و اديان، همان، ص139.
[8] . همان.
[9] . تاريخ جامعه اديان، همان، ص435.
( اندیشه قم )
شينتو قديمي ترين آئين در كشور ژاپن است كه تا امروز پا برجا مانده و رفتار آنها عمدتاً بر حول سه محور است: 1. پرستش امپراتور (خدايان ژاپني ها). 2. پرستش نياكان عشيره. 3. پرستش اجداد خانواده. آئين شينتو از بهشت يا جهنم و نيز مسائل عقلي و استدلالي صحبت نمي كند بلكه فقط مومنان را موظف مي كند كه گه گاهي به زيارت جاهاي متبرك بشتابند و با زهد و تقوي به گذشته و نياكان و امپراتور حرمت گذارند. اين آئين كتاب آسماني ندارد چرا كه يك آئين بشري است و فرهنگ ابتدائي ژاپني هاي اوليه بود كه بر اثر گذشت زمان به تدريج قدرت گرفت و به شكل آئين در آمد. با اين حال چند كتاب در آئين شينتو مقدس است:
1ـ كوجيكي: آفرينش جهان و انسان و تاريخ باستان 2ـ نيهونگي: تاريخ ژاپن 3ـ نيكي شيكي: سروده هاي مذاهب محلي.[1]
احكام عملي آيين شينتو
1. عبادت در منزل: با توجه به پرستش اجداد و نياكان و بزرگان قوم و قبيله، در هر خانه صندوقچه و مكان معيني كه نقش معبد را دارد قرار مي دهند كه آن را «كامي دانا» مي نامند و الواح و يادگاري از چوپ يا كاغذ كه بر روي آن اسامي اجداد و نياكان صاحب خانه و نام خدايان آن محل را نوشته اند نصب مي كنند و هر بامداد و شامگاه بايد هدايايي را تقديم اين معبد خانگي و ارواح نياكان كنند و پس از وضو گرفتن ( شستن دست و دهان ) در برابر اين معبد تعظيم مي كنند سپس دو بار دست زده (كف مي زنند) و بار ديگر تعظيم كرده و براي مدت يك دقيقه سكوت مي‌كنند.[2]
2. عبادت در معبد: براي رفتن به معبد به نظر مي رسد هر وقت كه بتوانند مي روند و در ايام عيدهاي محلي نيز مي روند و عبادت در معبد چهار بخش دارد:
اول: هارايي: تطهير: پس از عبور از دروازه اوليه معبد، دست و دهان خود را با آب چشمه طبيعي يا آب موجود در حوض سنگي داخل معبد مي شويند و علاوه بر اين، با ريختن آب بر سر و تمامي بدن را غسل مي دهند. سپس كاهن معبد با ماليدن شاخه‌ي برگي از درخت ساكاكي (كه در معبد كاشته مي شود) بر روي زيارت كننده، او را پاك مي كند، پس از اين بايد دست زده (كف زند) و سر خود را به نشانة احترام فرود آورند و نيازهاي خود را زير لب زمزمه مي كنند.
دوم: شين سن: تقديم هدايا: هر كس به مقدار بنيه خويش از حبوبات و شراب و پول نقد به معابد مي دهند.
سوم: نوريتو (norito): نماز: با توجه به اين كه آئين شينتو مادي گراست نمازش نيز خواسته هاي دنيوي مردم است و لذا هر كاهن به فراخور شغل آن محله ذكري را تنظيم مي كنند تا پيروانش آنرا در معبد به عنوان نماز بخوانند. مهماني سمبليك: در اين مهماني، يكي از كاهنان مقداري نوشيدني و معمولاً عرق برنج به زوار مي دهد و با خوردن چند قطره از آن به كارهاي خود پايان مي دهند (با توجه به اينكه در اين مهماني فقط چند قطره نوشيدني است لذا آن را مهماني سمبليك مي گويند).[3]
3. رقص: در اعياد و مراسم شادماني در معابد و نيز ازدواج، دختران با رقص و سرودهاي جذاب و با هماهنگي كاهن معبد تماشاگران را بايد شاد كنند.
4. خواندن اوراد و ذكرهاي سِحري و جادوئي
5. نظافت و پاكيزگي جسماني: يعني علاوه بر مراسم « هارايي » بايد همه بدن و لباس و محيط را پاك نگه دارند.[4]
6. قانون بوشيدو: خودكشي: از جمله احكامي كه در آئين شينتو وجود دارد اينكه اگر كسي خيانتي كرد يا شكستي خورد و يا مافوق خود را از دست داد و اين باعث شكست روحيه ديگران شد بخصوص در مراكز نظامي، اين شخص بايد خنجر را به شكم خود فرو كرده و به راست و چپ بغلطاند و شخصي ديگر با شمشير پشت سرش مي ايستد كه اگر كوتاهي كرد گردنش را بزند.[5]
7. زيارت معبد امپراتور ايزه: در آئين شينتو «آماترا سو» خداي آفتاب است كه در معبد ايزه قرار دارد بنابراين بر هر فرد شينتويي واجب است حداقل يك بار در عمرش به زيارت اين معبد برود.[6]
8. تسليم حكومت: در آئين شينتو بي اعتنايي به ارواح سبب شر و دشمني آنها ميگردد و رضايت ارواح در اين است كه تابع محض دستورات امپراتوري و قانون حكومت باشند و اين به عنوان احترام به ارواح است كه بر همه واجب است.[7]
9. وظايف اخلاقي:
الف: خانواده: خانواده همانند يك مذهب است و عمل به وظائف خانوادگي عبادت كردن و پيروي از شينتو مي باشد.
ب: پاكدامني و رعايت عفت.
ج: راستگويي: در خانه و جامعه بايد صداقت حكم فرما باشد.
د: درستكاري: خيانت نكردن به امانت، كم كاري نكردن، دقت در ساخت لوازم مورد نياز جامعه و...[8]
10. مراسم ارواح نياكان: نياكان همان خدايان مردم هستند و مراسم شان همان عبادت در منزل و معبد است كه توضيح داده شد.[9]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ جان ژاپني (بنيادهاي فلسفه و فرهنگ ژاپني)؛ چارلز. اُ. مور، ترجمه:، ع. پاشائي، تهران، نشر نگاه معاصر.
2ـ دين شين تو؛ ماساهاروآنِه ساكي، ترجمه: پاشائي مجله هفت آسمان، شمارة 5 ، بهار 1379 هـ.ش.
3ـ جهان مذهبي: اديان در جوامع امروز؛ ريچارد بوش و ديگران، ترجمه: عبدالرحيم گواهي، تهران، نشر فرهنگ اسلامي.
[1] . كوجيكي (كتاب مقدس شينتو)، ترجمه احسان مقدس، تهران، نيروانا، چاپ اول، 1380ش، ص16؛ ويل دورانت، تاريخ تمدن، گروه مترجمان، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، چاپ اول، 1365ش، ج1.
[2] . كوجيكي (كتاب مقدس شينتو)، همان، ص26؛ جان بي (باي). ناس؛ تاريخ جامع اديان، ترجمه علي اصغر حكمت، تهران، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، چاپ نهم، 1377ش.
[3] . كوجيكي (كتاب مقدس شين تو)، همان، ص24.
[4] . آل اسحاق؛ بررسي مذاهب و اديان، قم، بي نا، بي تا، ص139.
[5] . همان، ص141.
[6] . جان بي، ناس؛ تاريخ جامع اديان، ترجمه علي اصغر حكمت، تهران، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، چاپ نهم، 1377ش، ص437.
[7] . بررسي مذاهب و اديان، همان، ص139.
[8] . همان.
[9] . تاريخ جامعه اديان، همان، ص435.
( اندیشه قم )
