پرسش :

مگر در قيامت به اعمال جزا داده نمی‌شود که امام زمان در اين جهان از ظالمان انتقام می‌گيرد؟

پاسخ :
شرح پرسش:
امام علی علیه السلام می‌فرمایند: «روز انتقام گرفتن از ظالم، سخت‌تر از روز ستم بر مظلوم است»، مگر انتقام از ظالم در قیامت نیست که حضرت مهدی علیه السلام می‌آید تا انتقام سیلی مادرشان را بگیرد؟

پاسخ:
آنچه از قرآن و روایات، برمی‌آید، این است که ظلم و ستم، برای انسان پشیمانی به بار می‌آورد و روز قیامت برای ظالم، سخت‌تر است تا روز ستم بر مظلوم، چرا که موقع مجازات و انتقام می‌باشد.
ابن ابی الحدید، شارح نهج البلاغه در شرح این روایت، این طور می‌گوید: «چون آن روز، روز جزای کلّی و انتقام بزرگ است. نهایت کاری که ظالم در دنیا می‌تواند انجام دهد، کشتن دیگری است آن هم یک بار، و بعد از کشتن، دیگر نمی‌تواند ألم و آزار دیگری به او برساند، امّا در روز جزا، ‌ظالم نمی‌میرد تا راحت شود، بلکه عذاب او دائم و پی در پی است».[1]
ابن میثم از دیگر شارحان نهج البلاغه می‌گوید: «یوم المظلوم، روز قیامت است، ‌چرا که روز انصاف و گرفتن حق مظلوم از ظالم است».[2]
و علامه مغنیه نیز می‌گوید: «راه گریزی برای ظالم از ظلمی که کرده، نیست، یا به‌دست مظلوم، یا توسط ظالمی مثل خود این ظالم، و یا به‌‍دست خالق که مجازاتش سخت‌تر است».[3]
از این سؤال، برداشت‌های مختلفی می‌توان داشت. یکی از برداشت‌ها این است که: در قیامت، به اعمال، جزا داده می‌شود. پس چرا حضرت بقیه الله ارواحنا فداه، در این جهان انتقام می‌گیرد؟ در جواب باید ذکر کرد که نوع مجازات در آخرت، با نوع مجازات در دنیا، متفاوت است. اصولاً مجازات بر سه گونه است:
1. مجازات قراردادی (تنبیه و عبرت).
2. مجازاتی که اثر وضعی گناه است (مکافات دنیوی).
3. مجازاتی که تجسّم خود جرم است (عذاب اخروی).
نوع اول مجازات، همان کیفرها و مقرّرات جزایی است که در جوامع بشری، به وسیله مقنّنین الهی یا غیرالهی، وضع گردیده است. فایده ‌این گونه مجازات‌ها دو چیز است؛ یکی جلوگیری از تکرار جرم، به‌وسیله خود مجرم، یا دیگران، از طریق رعبی که کیفر دادن ایجاد می‌کند. و به همین جهت می‌توان این نوع از مجازات را «تنبیه» نامید. فایده دیگر، تشفّی و تسلّی خاطر ستمدیده است و این در مواردی است که از نوع جنایت و تجاوز به دیگران باشد.[4] ظلم به حضرت زهرا سلام الله علیها، ظلم به همه بشریت است.
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله که اجر رسالتش را مودّت به خاندان خویش می‌داند، نه این اجر را نمی‌پردازد، بلکه آن می‌کنند که کردند. مسیر خلافت الهی را عوض کردند و تا ظهور حضرت مهدی علیه السلام این آب، نه این که به دریا نمی‌رود، بلکه به بیابان می‌رود و بشریت، در سرگردانی و جهالت قرار می‌گیرند.
چه جنایتی بالاتر از غصب خلافت الهی، ظلم به دختر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، غصب حق ایشان و تعرّض به خانه ناموس خداوند، می‌تواند باشد. این جنایت، جزا داده نشده، لذا یکی از برنامه‌های حضرت بقیه الله اروحنا فداه، به مجازات رساندن ظلم کنندگان به اهل‌بیت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله می‌باشد.
امام صادق علیه السّلام می فرمایند: «هرگاه قائم علیه السّلام خروج کند، ذراری قتله حسین را بکشد به سبب رضایت به افعال پدران خود».
در بیان دیگری امام صادق علیه السلام فرمودند:
«هرگاه قائم، قیام کند، خداوند برگرداند هر کس که مؤمنین را اذیت کرده، در زمان خود، به همان صورتی که بوده‌اند، تا از ایشان دادستانی و مؤاخذه حق کند.[5]
امّا مجازاتی که در آخرت می‌شوند، تجسم اعمال ایشان است. قرآن کریم می‌فرماید: «وَ وَجَدُوا ما عَمِلُوا حاضِراً وَ لا یظْلِمُ رَبُّک أَحَداً». یعنی «آنچه را که انجام داده اند، حاضر می‌یابند و پروردگار تو به احدی ستم نمی‌کند».[6] عملی را که در این دنیا انجام داده‌اند، در آخرت، آن را مشاهده می‌کنند و در برابر آن پاداش یا عقاب داده می‌شوند. پس جزا در آخرت، منافاتی با جزای در دنیا ندارد.
اگر نگاهی اجمالی به جایگاه حضرت زهرا سلام الله علیها داشته باشیم، می‌بینیم خداوند متعال در عالم، جایگاهی ممتاز به ایشان عطا کرده است. حضرت صدیقه، افتخار خاندان وحی است. مقامات معنوی ائمه علیهم السّلام را، ‌حضرت زهرا علیها السّلام نیز داراست. چنان که امام خمینی رحمت الله علیه می‌فرمایند:
«به حسب روایات، این مقامات معنوی برای حضرت زهرا هم هست».[7]
و باز در جای دیگر می فرمایند:
«حضرت زهرا علیها السّلام، حقیقت انسان کامل است. تمام جلوه‌های ملکوتی، جبروتی، ملکی و ناسوتی، در ایشان جمع است».[8]
حتی جبرئیل، این فرشته مقرّب الهی، بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بر حضرت صدیقه طاهره علیها السّلام ، نازل می‌شود.[9] بار دیگر امام خمینی رحمت الله علیه ، این ‌بزرگ مرد تاریخ می‌فرماید: «مسأله آمدن جبرئیل، برای کسی یک مسئله ساده نیست، خیال نشود که جبرئیل برای هر کسی می‌آید و امکان دارد بیاید. این یک تناسب لازم است بین روح آن کسی که جبرئیل می‌خواهد بیاید و مقام جبرئیل که روح اعظم است».[10]
حضرت زهرا سلام الله علیها تا آنجا پیش می‌رود که غضب او، غضب خداوند متعال و رضایت او، رضایت خداوند متعال می‌باشد[11] و این جز با مقام عصمت نمی‌سازد. با این حال مسئله ولایت و امامت، آن قدر مهم است که حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها وقتی می بیند که آن را از مسیر اصلی خود، منحرف کرده‌اند، به دفاع از ولایت برمی‌خیزد، هرچند در این راه به خانه ناموس خدا، تعرّض می‌کنند، درب خانه را می‌سوزانند، به ایشان سیلی می‌زنند و... و ایشان نیز آن گونه که در تاریخ ثبت شده، غاصبین خلافت را رسوا می‌کنند و با این رفتار خویش به مردم آزاداندیش جهان، می‌فهمانند که چه ظلم عظیمی به خاندان رسالت صورت گرفته است.

برای مطالعه بیشتر می‌توانید به این کتاب‌ها مراجعه کنید:
1. شرح خطبه حضرت زهرا علیها السّلام، عزّالدین حسینی زنجانی.
2. بیت الاحزان (رنج‌ها و فریادهای فاطمه علیها السّلام)، شیخ عباس قمی.
3. زندگانی حضرت زهرا علیها السّلام، هاشم رسولی محلاتی.

امام زمان علیه السّلام در یکی از نامه‌هایشان می‌فرمایند:
«و فی إبنه رسول الله صلی الله علیه و آله لی إسوه حسنه...؛ دختر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله برای من، الگوی نمونه‌ای است».[12]

پی‌نوشت‌ها:
[1]. ابن ابی الحدید، ج 19، ص 74، قاهره، داراحیاء التراث العربی، چ 2، 1385ه.ق.
[2]. شرح الوسیط، ابن میثم بحرانی، ج 1، ص 634، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیه، ط 1، 1366.
[3]. فی ظلال نهج البلاغه، محمدجواد مغنیه، ج 4، ص 361، بیروت، دارالعلم للملایین، ط 1، 1972م.
[4]. عدل الهی، ص 201، شهید مطهری، انتشارات صدرا، چ 8، 1374.
[5]. مهدی منتظر، ص 9ـ408، محمد جواد خراسانی، بنیاد پژوهشهای علمی فرهنگی نور الاصفیاء، چ 1، 1379.
[6]. کهف، 49.
[7]. حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ در کلام ولایت، ص 11، ‌تدوین: شیخ الاسلامی، فیلی، سازمان تحقیقات خودکفایی، بسیج، چ 1، 1376.
[8]. همان، ص 12، با تلخیص و تصرّف.
[9]. کافی، ج 2، ص 355، مرحوم کلینی، دفتر نشر فرهنگ اهل بیت، انتشارات مسجد، تهران.
[10]. حضرت زهرا در کلام ولایت، ص 14.
[11]. کتاب فاطمه علیها السّلام برترین بانو، ص 149، مرحوم شرف الدین، دارالفکر، قم، چ 5، 1372.
[12]. بحار الانوار، ج 53، ص 180، به نقل از فاطمه زهرا سلام الله علیها، یاس عصمت، ص 36.