پرسش :
آيا قبل از انقلاب اسلامي در دوران شاهنشاهي ولي فقيه بوده؟ اگر بوده اين مقام را چه كسي دارا بوده است
پاسخ :
فقدان وليفقيه در جامعه به دو صورت زير قابل تصور است:
1.اصلاً در ميان افراد جامعه فقيه نباشد، يعني؛ كساني حاضر نشوند عمر خود را صرف تعليم و تعلّم در زمينه فقه بكنند.
2. فقيه باشد ولي بسطيد نداشته باشد يعني به واسطه سلطهي ستمگران و ظالمين دست فقيه باز نباشد. وضع جامعه اسلامي از زمان معصومين تا حال نوعاًَ اين گونه بوده است كه فقهاء بزرگي در هر عصري بودهاند ولي دستشان باز نبوده است، تا اعمال ولايت بكنند، و عمده علت باز نبودن دست فقهاء در طول تاريخ هم آماده نبودن جامعه و ناآگاهي ملت مسلمان بوده است.
و اين مسئله باز نبودن دست فقها، مخصوص فقط فقها نبوده بلكه اكثر معصومين هم اينگونه بودهاند از بعثت پيامبر اكرم-صلي الله عليه و آله- تا وفات امام حسن عسگري ـ عليه السّلام ـ 273 سال معصوم در ميان مردم بوده ولي فقط 15 سال (10 سال پيامبر در مدينه، نزديك 5 سال امام علي ـ عليه السّلام ـ و چند ماه امام حسن مجتبي ـ عليه السّلام ـ حكومت داشتهاند بقيه به خاطر خيانت و ستمگري از جانب غاصبين و عدم حمايت مردم از معصومين، اين جانشينان الهي خانهنشين بوده و يا در زندان بسر بردهاند.
با همة اين مشكلات و خانهنشين بودن معصومين و فقهاء مسلمانان بخصوص شيعه در طول تاريخ، بوسيلهي تقليد با مراجع و فقهاء هر عصري مرتبط بودهاند و در حد امكان به اعمال ولايت از سوي آنان كمك كردهاند و فقهاء هم هرگاه اساس اسلام را در خطر ديدهاند اقدام كردهاند و حتي در موارد لزوم، حكم جهاد نيز صادر كردهاند، نمونه بارز اين اقدامات تحريم توتون و تنباكو توسط ميرزاي شيرازي و قيام امام امت در قبال لايحة ننگين انجمنهاي ايالتي و ولايتي (مصونيّت قضائي اتباع امريكا در ايران) بود كه به سرنگوني سلطنت پهلوي و استقرار نظام جمهوري اسلامي انجاميد.
بنابراين، در همة زمانها از جمله زمان شاهنشاهي فقيه جامعالشرائط وجود داشته است ولي تا پيروزي انقلاب اسلامي دست فقهاء باز نبوده است و بطور مشخص قبل از قيام 15 خرداد 42 كه رهبري امت بوسيله امام امت بود و بلكه كمي قبل از آن مرجعيت و زعامت شيعه به عهدهي مراجع معظم شيعه بود كه از بزرگترين آنها ميتوان آيتالله العظمي بروجردي(ره) را نام برد و قبل از ايشان فقهاء ديگر، كه هر كدام در زمان خودشان به قدر وسعشان از اسلام و احكام اسلامي دفاع كردهاند، و زحمتهاي فراواني را متحمل شده‌اند.
منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ولايت فقيه ولايت فقاهت و عدالت، آيتالله جوادي آملي، مؤسسه اسراء .
2. شئون و اختيارات ولي فقيه، امام خميني (ره) .
3.فقه سياسي، عباسعلي عميد زنجاني .
فقدان وليفقيه در جامعه به دو صورت زير قابل تصور است:
1.اصلاً در ميان افراد جامعه فقيه نباشد، يعني؛ كساني حاضر نشوند عمر خود را صرف تعليم و تعلّم در زمينه فقه بكنند.
2. فقيه باشد ولي بسطيد نداشته باشد يعني به واسطه سلطهي ستمگران و ظالمين دست فقيه باز نباشد. وضع جامعه اسلامي از زمان معصومين تا حال نوعاًَ اين گونه بوده است كه فقهاء بزرگي در هر عصري بودهاند ولي دستشان باز نبوده است، تا اعمال ولايت بكنند، و عمده علت باز نبودن دست فقهاء در طول تاريخ هم آماده نبودن جامعه و ناآگاهي ملت مسلمان بوده است.
و اين مسئله باز نبودن دست فقها، مخصوص فقط فقها نبوده بلكه اكثر معصومين هم اينگونه بودهاند از بعثت پيامبر اكرم-صلي الله عليه و آله- تا وفات امام حسن عسگري ـ عليه السّلام ـ 273 سال معصوم در ميان مردم بوده ولي فقط 15 سال (10 سال پيامبر در مدينه، نزديك 5 سال امام علي ـ عليه السّلام ـ و چند ماه امام حسن مجتبي ـ عليه السّلام ـ حكومت داشتهاند بقيه به خاطر خيانت و ستمگري از جانب غاصبين و عدم حمايت مردم از معصومين، اين جانشينان الهي خانهنشين بوده و يا در زندان بسر بردهاند.
با همة اين مشكلات و خانهنشين بودن معصومين و فقهاء مسلمانان بخصوص شيعه در طول تاريخ، بوسيلهي تقليد با مراجع و فقهاء هر عصري مرتبط بودهاند و در حد امكان به اعمال ولايت از سوي آنان كمك كردهاند و فقهاء هم هرگاه اساس اسلام را در خطر ديدهاند اقدام كردهاند و حتي در موارد لزوم، حكم جهاد نيز صادر كردهاند، نمونه بارز اين اقدامات تحريم توتون و تنباكو توسط ميرزاي شيرازي و قيام امام امت در قبال لايحة ننگين انجمنهاي ايالتي و ولايتي (مصونيّت قضائي اتباع امريكا در ايران) بود كه به سرنگوني سلطنت پهلوي و استقرار نظام جمهوري اسلامي انجاميد.
بنابراين، در همة زمانها از جمله زمان شاهنشاهي فقيه جامعالشرائط وجود داشته است ولي تا پيروزي انقلاب اسلامي دست فقهاء باز نبوده است و بطور مشخص قبل از قيام 15 خرداد 42 كه رهبري امت بوسيله امام امت بود و بلكه كمي قبل از آن مرجعيت و زعامت شيعه به عهدهي مراجع معظم شيعه بود كه از بزرگترين آنها ميتوان آيتالله العظمي بروجردي(ره) را نام برد و قبل از ايشان فقهاء ديگر، كه هر كدام در زمان خودشان به قدر وسعشان از اسلام و احكام اسلامي دفاع كردهاند، و زحمتهاي فراواني را متحمل شده‌اند.
منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ولايت فقيه ولايت فقاهت و عدالت، آيتالله جوادي آملي، مؤسسه اسراء .
2. شئون و اختيارات ولي فقيه، امام خميني (ره) .
3.فقه سياسي، عباسعلي عميد زنجاني .
