پرسش :
چرا علماي ما از شبهه فرار مي‌كنند مگر نه اين كه علماي قديم از آنها استقبال مي‌كردند؟
پاسخ :
متأسفانه شما پرسش‌گر گرامي در پرسش به نمونه‌آي از روي گرداندن علما از شبهات اشاره نكرديد تا پاسخ مناسب داده شود. در پرسش تنها ادعاي كلي در پاسخ ندادن به پرسش‌ها شده است، ما نيز هر پاسخي كه بدهيم در صورت مطابق نبودن با مصداق شما، پاسخ مناسبي از نظر شما نخواهد بود، به هر حال مطالبي ارايه مي‌شود. اميدواريم پاسخ مناسب را دريافت كنيد.
پرسش‌گري از آغاز آفرينش انسان، رخ نمايي كرده؛ بر بال سبزخود، فرشتگان را نشانده، بر برگ زرد خود شيطان را افشانده و در اين ميان، مقام «آدميت» را نشان داده است.
مولود كعبه چه زيبا فرموده است:
«من احسن السؤال عَلِم، من عَلِمَ اَحْسَنَ السؤال[1]؛ هركسي نيكو سؤال كند خواهد دانست و هر كسي عالم باشد نيكو سؤال مي‌كند.
هم سؤال از علم خيزد هم جواب هم‌چنان كه خار و گل از خاك و آب
آري! هر كه پرسش‌هايش آسماني است، دانش و بينش، پاسخش خواهد بود، پويايي و پايايي «جامعه» و «فرهنگ» در گرو پرسش‌هاي حقيقت‌طلبانه و پاسخ‌هاي خردورزانه است.
از افتخارات جهان اسلام، آن است كه از سويي، سرشار از جوانان پاك‌دل، كمال‌خواه و پرسش‌گر است و از ديگر سوي، از منبعي غني برخوردار است كه معارف بلند آن، گوارا نوش دل‌هاي عطشناك پرسش‌گر و دانشجو است.
پيشوايان معصوم و به تبع آنان علماي گذشته با آگاهي از غناي فرهنگي اسلام به استقبال پرسش‌ها و شبهات مي‌رفتند و حتي از مردم مي‌خواستند پرسش‌هايشان را مطرح كنند. فرمايش حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مناظره‌هاي حضرت صادق ـ عليه السّلام ـ با دهريون و مناظره‌هاي حضرت امام رضا ـ عليه السّلام ـ با پيروان اديان ديگر، نمونه‌هايي از اين قبيل است.
پيش از پيروزي انقلاب اسلامي علماي حوزه علميه از جمله شهيد مطهري، اعضاي مؤسسه در راه حق، نويسندگان مجلة مكتب اسلام و... پاسخ‌دهي به پرسش‌ها و شبهات مخاطبان را به عهده داشتند. پس از پيروزي انقلاب فرهنگ جمهوري اسلامي نيز، علماي حوزه نه تنها از شبهه‌ها روي برنگرداندند، بلكه با ترتيب دادن مناظره‌ها در رسانه‌هاي عمومي به پاسخ‌دهي حضوري و زنده به پرسش‌ها پرداختند. افزون بر اين نگاهي به مراكز متعدد تأسيس شده براي پاسخ‌دهي به پرسش‌ها از ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي و به ويژه پس از تأكيد مقام معظم رهبري بر نهضت پاسخ‌دهي به شبهات، ما را با اين واقعيت بيشتر آشنا مي‌سازد. اين مراكز با كار گذاشتن صندوق‌هاي مخصوص دريافت پرسش در دانشگاه‌ها، تكثير و توزيع رايگان برگه‌هاي پرسش، تأسيس سايت‌هاي پاسخ‌دهي به شبهات، با بهره‌گيري از برخي فرهيختگان حوزه و دانشگاه زمينه مناسبي را فراهم ساخته‌اند تا علاقه‌مندان بتوانند با اعتماد و بدون دغدغه، مسايل سياسي، اخلاقي، فقهي، اعتقادي، عرفاني و... خود را مطرح كنند و جواب‌هاي مناسب را دريافت كنند.
همچنين در هر زماني كه نياز بوده و عده‌اي ادعاي مناظره داشته‌اند، فرهيختگان حوزة علميه جواب مثبت داده، آمادگي خود را براي مناظره اعلام كردند. همچنين گفتني است: هر چند شايد برخي از بزرگان و مراجع مستقيم به پاسخ دادن به شبهات اقدام نكرده‌اند، اما با تأليف كتاب، تربيت شاگردان و... زمينه را براي پاسخ‌گويي به شبهات فراهم كرده‌اند به همين جهت است كه مطالعة كتاب‌هاي دين، بسياري از شبهه‌هاي روز را دفع مي‌كند.
براي نمونه كتاب‌هاي زير را مي‌توان نام برد:
1 . پاسخ به پرسش‌هاي ديني، 3 جلد، موسوي همداني، دفتر انتشارات اسلامي.
2 . پاسخ استاد به پرسش‌گران جوان، آيت الله مصباح يزدي، مؤسسه پژوهشي و آموزشي امام خميني(ره).
3 . ولايت فقاهت و عدالت، آيت الله جوادي آملي، نشر اسراء.
قرآن كريم:
و ما ارسلنا من قبلك الّا رجالا نوحي اليهم فاسألوا اهل الذكر ان كنتم لاتعلمون
و پيش از تو نفرستاديم مگر مرداني را كه به آنان وحي مي‌كنيم؛ پس از اهل ذكر بپرسيد اگر نمي‌دانيد.
سورة نحل، آيه 43
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . ميزان الحكمه، ري‌شهري، حديث شماره 8047، انتشارات دارالحديث.
متأسفانه شما پرسش‌گر گرامي در پرسش به نمونه‌آي از روي گرداندن علما از شبهات اشاره نكرديد تا پاسخ مناسب داده شود. در پرسش تنها ادعاي كلي در پاسخ ندادن به پرسش‌ها شده است، ما نيز هر پاسخي كه بدهيم در صورت مطابق نبودن با مصداق شما، پاسخ مناسبي از نظر شما نخواهد بود، به هر حال مطالبي ارايه مي‌شود. اميدواريم پاسخ مناسب را دريافت كنيد.
پرسش‌گري از آغاز آفرينش انسان، رخ نمايي كرده؛ بر بال سبزخود، فرشتگان را نشانده، بر برگ زرد خود شيطان را افشانده و در اين ميان، مقام «آدميت» را نشان داده است.
مولود كعبه چه زيبا فرموده است:
«من احسن السؤال عَلِم، من عَلِمَ اَحْسَنَ السؤال[1]؛ هركسي نيكو سؤال كند خواهد دانست و هر كسي عالم باشد نيكو سؤال مي‌كند.
هم سؤال از علم خيزد هم جواب هم‌چنان كه خار و گل از خاك و آب
آري! هر كه پرسش‌هايش آسماني است، دانش و بينش، پاسخش خواهد بود، پويايي و پايايي «جامعه» و «فرهنگ» در گرو پرسش‌هاي حقيقت‌طلبانه و پاسخ‌هاي خردورزانه است.
از افتخارات جهان اسلام، آن است كه از سويي، سرشار از جوانان پاك‌دل، كمال‌خواه و پرسش‌گر است و از ديگر سوي، از منبعي غني برخوردار است كه معارف بلند آن، گوارا نوش دل‌هاي عطشناك پرسش‌گر و دانشجو است.
پيشوايان معصوم و به تبع آنان علماي گذشته با آگاهي از غناي فرهنگي اسلام به استقبال پرسش‌ها و شبهات مي‌رفتند و حتي از مردم مي‌خواستند پرسش‌هايشان را مطرح كنند. فرمايش حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مناظره‌هاي حضرت صادق ـ عليه السّلام ـ با دهريون و مناظره‌هاي حضرت امام رضا ـ عليه السّلام ـ با پيروان اديان ديگر، نمونه‌هايي از اين قبيل است.
پيش از پيروزي انقلاب اسلامي علماي حوزه علميه از جمله شهيد مطهري، اعضاي مؤسسه در راه حق، نويسندگان مجلة مكتب اسلام و... پاسخ‌دهي به پرسش‌ها و شبهات مخاطبان را به عهده داشتند. پس از پيروزي انقلاب فرهنگ جمهوري اسلامي نيز، علماي حوزه نه تنها از شبهه‌ها روي برنگرداندند، بلكه با ترتيب دادن مناظره‌ها در رسانه‌هاي عمومي به پاسخ‌دهي حضوري و زنده به پرسش‌ها پرداختند. افزون بر اين نگاهي به مراكز متعدد تأسيس شده براي پاسخ‌دهي به پرسش‌ها از ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي و به ويژه پس از تأكيد مقام معظم رهبري بر نهضت پاسخ‌دهي به شبهات، ما را با اين واقعيت بيشتر آشنا مي‌سازد. اين مراكز با كار گذاشتن صندوق‌هاي مخصوص دريافت پرسش در دانشگاه‌ها، تكثير و توزيع رايگان برگه‌هاي پرسش، تأسيس سايت‌هاي پاسخ‌دهي به شبهات، با بهره‌گيري از برخي فرهيختگان حوزه و دانشگاه زمينه مناسبي را فراهم ساخته‌اند تا علاقه‌مندان بتوانند با اعتماد و بدون دغدغه، مسايل سياسي، اخلاقي، فقهي، اعتقادي، عرفاني و... خود را مطرح كنند و جواب‌هاي مناسب را دريافت كنند.
همچنين در هر زماني كه نياز بوده و عده‌اي ادعاي مناظره داشته‌اند، فرهيختگان حوزة علميه جواب مثبت داده، آمادگي خود را براي مناظره اعلام كردند. همچنين گفتني است: هر چند شايد برخي از بزرگان و مراجع مستقيم به پاسخ دادن به شبهات اقدام نكرده‌اند، اما با تأليف كتاب، تربيت شاگردان و... زمينه را براي پاسخ‌گويي به شبهات فراهم كرده‌اند به همين جهت است كه مطالعة كتاب‌هاي دين، بسياري از شبهه‌هاي روز را دفع مي‌كند.
براي نمونه كتاب‌هاي زير را مي‌توان نام برد:
1 . پاسخ به پرسش‌هاي ديني، 3 جلد، موسوي همداني، دفتر انتشارات اسلامي.
2 . پاسخ استاد به پرسش‌گران جوان، آيت الله مصباح يزدي، مؤسسه پژوهشي و آموزشي امام خميني(ره).
3 . ولايت فقاهت و عدالت، آيت الله جوادي آملي، نشر اسراء.
قرآن كريم:
و ما ارسلنا من قبلك الّا رجالا نوحي اليهم فاسألوا اهل الذكر ان كنتم لاتعلمون
و پيش از تو نفرستاديم مگر مرداني را كه به آنان وحي مي‌كنيم؛ پس از اهل ذكر بپرسيد اگر نمي‌دانيد.
سورة نحل، آيه 43
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . ميزان الحكمه، ري‌شهري، حديث شماره 8047، انتشارات دارالحديث.
