پرسش :

در سوره توبه آيه 62 آمده است «و الله و رسوله احق ان يرضوه» ضمير مفرد در (يرضوه) به مثني عودت دارد در حالي كه بايد «ان يرضوهما» مي‎گفت؟

پاسخ :
در ترجمه آيه فوق آمده است: براي شما، سوگند به خدا ياد مي‎كنند تا شما را راضي كنند، در حالي كه شايسته‎تر اين است كه خدا و رسولش را راضي سازند اگر ايمان دارند.
در باره ضمير مفرد «يرضوه» بايد گفت: اين تعبير در حقيقت اشاره به اين است كه رضايت پيامبر(ص) از رضايت خدا جدا نيست، و او همان مي‎پسندد كه خدا مي‎پسندد، و به تعبير ديگر: اين اشاره به حقيقت «توحيد افعالي» دارد؛ چرا كه پيامبر(ص) در مقابل خدا از خود استقلالي ندارد، رضا و غضب او همه به خدا منتهي مي‎شود، همه براي او و در راه او است.[1]
در عصر پيامبر مردي ضمن سخنان خود چنين گفت: من اطاع الله و رسوله فقد فاز، و مَنْ عصا هما فقد غوي؛ كسي كه خدا و پيامبرش را اطاعت كند، رستگار است، و كسي كه اين دو را مخالفت كند، گمراه است، هنگامي كه پيامبر(ص) اين تعبير را شنيد كه او خدا و پيامبر را در يك رديف قرار داده و با ضمير «تثنيه» ذكر كرده، ناراحت شد و فرمود: «بئس الخطيب انت، هذا قلت و مَن عصي الله و رسوله؟؛ تو سخنگوي بدي هستي، چرا گفتي هر كس نافرماني خدا و پيامبرش را كند..؟[2] يعني اينكه هر كه نافرماني خدا را نمايد، نافرماني رسول الله(ص) را نيز نموده و همچنين بالعكس.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ذيل آيه مورد سئوال.
2. تفسير نمونه، مکارم شيرازي، ج8، ص 20.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج8، ص 20، طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، قم، انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه، ذيل آيه فوق.
[2] . تفسير نمونه، همان، به نقل از تفسير ابوالفتوح رازي، ذيل آيه فوق.