پرسش :
چرا برخي آيات و سوره هاي قرآن از برخي ديگر برتر شمرده شده اند؟
پاسخ :
قرآن كريم كتاب هدايت و راهنمايي و تعليم و تعلم بشر به سوي كمال است و تمام آيات آن كلام الهي و نوراني هستند، هر كدام از سوره ها و آيات آن داراي فايده و ويژگي بوده، در اين ميان چون در برخي از سوره ها و آيات معارف بلند و عميقي مطرح شده و در بر دارندة توصيه و معرفت به خداوند متعال است از اهميت ويژه اي برخوردار است و اين بي احترامي به ديگر سوره ها و آيات نيست، و خود خداوند متعال اعلان کرده كه برخي از سوره ها و آيات داراي اهميت و جايگاه ويژه اي هستند و در روايات اسلامي و سخنان پيشوايان معصوم ـ عليهم السّلام ـ نيز به اهميت و جايگاه ويژة آنها تأكيد و سفارش شده است.
اصولاً وقتي كه متكلم دربارة موضوعي سخن مي گويد، به طور طبيعي بخشي از سخنانش داراي اهميت ويژه و مطالب مهم است و اين به معناي بي اهميتي و بي احترامي به ساير سخنان او نيست، بلكه تمام سخنان او احترام خود را دارند، تنها بخشي از مطالب او اهميت ويژه اي داشته اند.
«آية الكرسي» و سوره بقره نيز به جهت در برداشتن معارف بلندي مانند: مجموعه اي از معارف اسلامي، اوصاف خداوند، كه هر كدام مي تواند به يكي از مسائل تربيتي اشاره داشته باشد، از اهميت ويژه اي برخوردار شده است.
آيه شريف ياد شده در نزد پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و پيشوايان معصوم ـ عليهم السّلام ـ داراي اهميت ويژه اي است. حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «باور نمي كنم كسي اسلام را فهميده باشد يا در اسلام استوار شده باشد و اين آيه را نخواند» آنگاه فرمود: «اگر بدانيد كه اين آيه چيست يا اگر بدانيد در اين آيه چيست در هيچ حالي آن را ترك نخواهيد كرد»[1].
پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايد: «برترين، بزرگترين و با فضيلت ترين آيه قرآن « آية الكرسي» است».
ابوذر به آن حضرت عرض كرد: برترين آيات كه بر شما نازل شده كدام است؟ فرمود: « آية الكرسي».[2]
حضرت علي ـ عليه السّلام ـ از پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل مي كند: «برگزيده قرآن، سوره بقره و برگزيدة بقره « آية الكرسي» است. در آن پنجاه كلمه و در هر كلمه پنجاه بركت است.[3]
دربارة سوره حمد هم در روايات اسلامي بر اهميت آن تأكيد فراوان شده است. چنان كه پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايد: «سوره حمد اساس قرآن است».[4]
آن حضرت باز مي فرمايد: «و الذي نفسي بيده ما انزل الله في التوراة و لا في الزبور، و لا في القرآن مثلها، هي ام الكتاب» قسم به كسي كه جان من به دست او است خداوند نه در تورات و نه در انجيل و نه در زبور و نه حتي در قرآن مثل اين سوره را نازل نكرده است و اين ام الكتاب است.»[5]
بنابراين، پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ خود نامها و فضيلت هاي ياد شده را براي آيات و سوره هاي قرآن ذكر كرده اند، اساساً قرآن كريم بسان داروخانه اي است كه تمام داروهاي انواع دردها به ويژه دردهاي روحي در آن وجود دارد و هر كدام از سوره هاي آن داراي فضيلت و ثواب و خاصيت است، و دربارة فضائل آيات و سوره هاي ديگر قرآن نيز رواياتي وارد شده است.[6]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ناصر مكارم شيرازي و همكاران، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الاسلاميه، چاپ چهارم، 1367 ش، ج 1.
2. علي بن ابراهيم قمي، تفسير القمي، قم، مؤسسه دار الكتاب، الطبعه الثالثه، 1404 ق، ج 1، ص 96.
3. علامه سيد محمد حسين طباطبائي، الميزان في التفسير القرآن، قم، انتشارات اسلامي، بي تا، ج 2، ص 333 ـ.340.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج 2، ص 625.
[2] . مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، بيروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، 1403 ق، ج 76، ص 231.
[3] . بحار الانوار، همان، ج 86، ص 147.
[4] . جلال الدين سيوطي، الدر المنثور، بيروت، دار المعرفه، الطبعه الاولي، 1365 ق، ج 1، ص 3.
[5] . محدث نوري، مستدرك الوسائل، قم، مؤسسه آل البيت، چاپ دوم، 1408 ق، ج 4، ص 331.
[6] . براي آگاهي بيشتر ر. ك: طبرسي، مجمع البيان، بيروت، مؤسسه اعلمي، آغاز سوره هاي قرآن.
قرآن كريم كتاب هدايت و راهنمايي و تعليم و تعلم بشر به سوي كمال است و تمام آيات آن كلام الهي و نوراني هستند، هر كدام از سوره ها و آيات آن داراي فايده و ويژگي بوده، در اين ميان چون در برخي از سوره ها و آيات معارف بلند و عميقي مطرح شده و در بر دارندة توصيه و معرفت به خداوند متعال است از اهميت ويژه اي برخوردار است و اين بي احترامي به ديگر سوره ها و آيات نيست، و خود خداوند متعال اعلان کرده كه برخي از سوره ها و آيات داراي اهميت و جايگاه ويژه اي هستند و در روايات اسلامي و سخنان پيشوايان معصوم ـ عليهم السّلام ـ نيز به اهميت و جايگاه ويژة آنها تأكيد و سفارش شده است.
اصولاً وقتي كه متكلم دربارة موضوعي سخن مي گويد، به طور طبيعي بخشي از سخنانش داراي اهميت ويژه و مطالب مهم است و اين به معناي بي اهميتي و بي احترامي به ساير سخنان او نيست، بلكه تمام سخنان او احترام خود را دارند، تنها بخشي از مطالب او اهميت ويژه اي داشته اند.
«آية الكرسي» و سوره بقره نيز به جهت در برداشتن معارف بلندي مانند: مجموعه اي از معارف اسلامي، اوصاف خداوند، كه هر كدام مي تواند به يكي از مسائل تربيتي اشاره داشته باشد، از اهميت ويژه اي برخوردار شده است.
آيه شريف ياد شده در نزد پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و پيشوايان معصوم ـ عليهم السّلام ـ داراي اهميت ويژه اي است. حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «باور نمي كنم كسي اسلام را فهميده باشد يا در اسلام استوار شده باشد و اين آيه را نخواند» آنگاه فرمود: «اگر بدانيد كه اين آيه چيست يا اگر بدانيد در اين آيه چيست در هيچ حالي آن را ترك نخواهيد كرد»[1].
پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايد: «برترين، بزرگترين و با فضيلت ترين آيه قرآن « آية الكرسي» است».
ابوذر به آن حضرت عرض كرد: برترين آيات كه بر شما نازل شده كدام است؟ فرمود: « آية الكرسي».[2]
حضرت علي ـ عليه السّلام ـ از پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل مي كند: «برگزيده قرآن، سوره بقره و برگزيدة بقره « آية الكرسي» است. در آن پنجاه كلمه و در هر كلمه پنجاه بركت است.[3]
دربارة سوره حمد هم در روايات اسلامي بر اهميت آن تأكيد فراوان شده است. چنان كه پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايد: «سوره حمد اساس قرآن است».[4]
آن حضرت باز مي فرمايد: «و الذي نفسي بيده ما انزل الله في التوراة و لا في الزبور، و لا في القرآن مثلها، هي ام الكتاب» قسم به كسي كه جان من به دست او است خداوند نه در تورات و نه در انجيل و نه در زبور و نه حتي در قرآن مثل اين سوره را نازل نكرده است و اين ام الكتاب است.»[5]
بنابراين، پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ خود نامها و فضيلت هاي ياد شده را براي آيات و سوره هاي قرآن ذكر كرده اند، اساساً قرآن كريم بسان داروخانه اي است كه تمام داروهاي انواع دردها به ويژه دردهاي روحي در آن وجود دارد و هر كدام از سوره هاي آن داراي فضيلت و ثواب و خاصيت است، و دربارة فضائل آيات و سوره هاي ديگر قرآن نيز رواياتي وارد شده است.[6]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ناصر مكارم شيرازي و همكاران، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الاسلاميه، چاپ چهارم، 1367 ش، ج 1.
2. علي بن ابراهيم قمي، تفسير القمي، قم، مؤسسه دار الكتاب، الطبعه الثالثه، 1404 ق، ج 1، ص 96.
3. علامه سيد محمد حسين طباطبائي، الميزان في التفسير القرآن، قم، انتشارات اسلامي، بي تا، ج 2، ص 333 ـ.340.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج 2، ص 625.
[2] . مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، بيروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، 1403 ق، ج 76، ص 231.
[3] . بحار الانوار، همان، ج 86، ص 147.
[4] . جلال الدين سيوطي، الدر المنثور، بيروت، دار المعرفه، الطبعه الاولي، 1365 ق، ج 1، ص 3.
[5] . محدث نوري، مستدرك الوسائل، قم، مؤسسه آل البيت، چاپ دوم، 1408 ق، ج 4، ص 331.
[6] . براي آگاهي بيشتر ر. ك: طبرسي، مجمع البيان، بيروت، مؤسسه اعلمي، آغاز سوره هاي قرآن.
