پرسش :

چرا سوره هائي نظير اسراء، حديد، صف، اعلي، و تغابن را مسبحات مي گويند؟

پاسخ :
«مسبحات» از ماده ي «سبح» است و «سبح» در لغت به معناي حمد، ستايش، تقديس، پاك و منزه دانستن است. [1] اين سوره ها با الفاظ «سبحانَ» در آغاز سوره ي اسراء، «سَبَّحَ» در آغاز سوره هاي الحديد و حشر و الصّف، يُسَبِّحُ در آغاز سوره هاي الجمعه و التغابن و «سَبِّحْ» در آغاز سوره ي الأَعلي شروع شده اند و عده اي از مفسران علوم قرآني در تقسيم بندي نام ها و عناوين سوره هاي قرآن بر اين مبنا كه سوره با چه الفاظي آغاز گشته تكيه كرده اند. براي مثال; به سوره هائي نظير شعراء، نمل و قصص كه با «طس» آغاز شده اند طواسين نام نهاده اند و سوره هائي كه با حمد خدا آغاز شده اند «حامدات» نام نهاده اند. نظير «فاتحه، انعام، كهف، سباء و فاطر» و نام گذاري «مسبحات» بر سوره هاي اسراء، الحديد، حشر، الصف و... بدين خاطر است كه اين سوره ها با كلمه اي كه از ماده ي «سبح» مي باشد آغاز شده اند.[2] البته ذکر اين نکته نيز لازم است که: تمام اين نامگذاري ها از طرف مفسرين نمي باشد بلکه بعضي همچون «مسبحات» توسط خود پيامبر اعظم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ صورت گرفته است.[3]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، ج23.
2. طباطبايي، علامه محمد حسين، ترجمه تفسير الميزان، مترجم، سيد محمد باقر همداني، ج6.
3. قرشي، سيد علي اکبر، تفسير احسن الحديث، ج11.
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. سياح، احمد، فرهنگ بزرگ جامع نوين (فرهنگ سياح)، تهران، انتشارات اسلام،1371، ماده سبح.
[2]. حجتي، سيد محمد باقر، پژوهشي در تاريخ قرآن كريم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1378 هـ ش، ص 105.
[3]. رازي، ابوالفتوح، تفسير روض الجنان و روح الجنان، ج19، ص 1.