چهارشنبه، 25 اسفند 1389
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما

پرسش :

آيا در قرآن ولايت تكويني هست؟


پاسخ :
ظاهراً مراد از سؤال اين است كه آيا ولايت تكويني در قرآن مطرح شده است؟ در پاسخ بايد گفت: آري، ولي براي اين كه به آساني و روشني مطلب دريافت شود بي مناسبت نيست كه ابتدا اقسام ولايت را بر شمرده و آنها را تعريف نماييم، آن گاه به پاسخ سؤال بپردازيم.
اقسام ولايت
1 ـ ولايت تكويني:
اگر چيزي نزديك به چيز ديگر باشد مي گويند: وليه يليه؛ نزديك او بود، دو امري را كه كنار هم و مرتب هستند موالات گويند، گاهي ولايت و قرب در نظام تكوين است، در اين صورت يكي ولي تكويني، مي شود و ديگري مولّي عليه تكويني مي گردد؛ مثل ذات اقدس اله كه ولي عالم و آدم است، يا نفس انساني كه به قواي دروني خودش ولايت دارد، بر هرگونه استخدامي، استعمالي، كاربردي نسبت به قواي وهمي و خيالي و مانند آن ولايت دارد، به اعضا و جوارح سالم خود ولايت دارد، همين كه دستور ديدن داد، چشم اطاعت مي كند، دستور برداشتن داد، دست اطاعت مي كند. (اگر عضو فلج نباشد و مولّي عليه نفس باشد) اين نوع ولايت در رابطه علت و معلول هم جاري است. علت قريب يا بعيد يا مظهر علّت. اگر مظهر علت شد مظهر ولايت است، اگر خود علت شد حقيقت ولايت است. بنابراين، در ولايت تكويني تخلف ممكن نيست. نفس اگر اراده كرد كه صورتي را در ذهن ترسيم كند، اراده كردن همان و ترسيم كردن همان، نفس مظهر خدايي است، چرا كه قرآن مي فرمايد: «انما امره اذا اراد شيئاً ان يقول له كن فيكون» بنابراين مي توان گفت كه: فالله هو الولي.
2 ـ ولايت تشريعي:
ولايت تشريعي و قانون گذاري، يعني طبق قانون، كسي ولي ديگري است كه بخشي از اين ها به مسائل فقهي، بخشي به مسائل اخلاقي و اجتماعي و بخشي از آن ها به مسائل كلامي برمي گردد، ولايت تشريعي عصيان پذير است يعني يك قانون و يك حكم تكليفي است كه كاملاً قابل اطاعت و عصيان است، چون انسان آزاد آفريده شده و همين آزادي مايه ي كمال اوست، اگر با حُسن اختيار، راه صحيح را طي كرد، سعادت مند مي شود والاّ گرفتار شرار مي شود.[1]
ولايت تكويني در قرآن:
از مفاد برخي از آيات، مانند آيه 49 سوره ي آل عمران و آيه 110 سوره ي مائده استفاده مي شود كه فرستادگان و اولياي خدا به فرمان و اذن او مي توانند به هنگام لزوم، در جهان تكوين و آفرينش تصرف نمايند و برخلاف عادت و جريان طبيعي، حوادثي به وجود آورند؛ زيرا جمله هاي «اُبرِءُ» (بهبودي مي بخشم) و «اُحْي المَوْتي» (مردگان را زنده مي كنم) در آيه 49 آل عمران و مانند آن ها كه به صورت فعل متكلم ذكر شده است، دليل بر صدور اين گونه كارها از خود پيامبران است و تفسير اين عبادات به دعا كردن پيامبران.
و اين كه كار آنها تنها دعا براي تحقق اين امور بوده است نه غير آن، تفسير بي دليلي است، بلكه ظاهر اين عبارات اين است كه آنان در جهان تكوين تصرف مي كردند و اين حوادث را به وجود مي آوردند، منتهي براي اين كه كسي تصور نكند كه پيامبران و اولياي خدا استقلالي از خود دارند و در مقابل دستگاه آفرينش، دستگاهي برپا ساخته اند ونيز براي اين كه احتمال هرگونه شرك و دوگانه پرستي در خلقت و آفرينش برطرف گردد.
در چندين مورد از اين آيات روي كلمه ي «باذن الله» تكيه شده است (در آيه 49 سوره آل عمران دوبار و در آيه 110 از سوره مائده چهار بار كلمه باذن الله تكرار گرديده) و منظور از ولايت تكويني نيز چيزي جز اين نيست كه پيامبران يا امامان به هنگام لزوم و ضرورت، تصرفاتي در جهان خلقت با اذن پروردگار انجام دهند، و اين چيزي بالاتر از ولايت تشريعي يعني سرپرستي مردم از نظر حكومت و نشر قوانين و دعوت و هدايت به راه راست است.
از آنچه گفته شد پاسخ كساني كه ولايت تكويني مردان خدا را منكر مي شوند و آن را يك نوع شرك مي دانند به خوبي روشن مي گردد؛ زيرا هيچ كس براي پيامبران و امامان، دستگاه مستقلي در مقابل خداوند قائل نيست، آنها همه ي اين كارها را به فرمان و اجازه ي او انجام مي دهند، ولي منكران ولايت تكويني مي گويند: كار پيغمبران منحصراً تبليغ احكام و دعوت به سوي خدا است، و احياناً براي انجام گرفتن پاره اي از امور تكويني از دعا استفاده مي كنند و بيش از اين كاري از آنها ساخته نيست، در حالي كه آيات مورد اشاره در اين نوشتار و آيات متشابه ديگر، غير از اين را مي گويد.
ضمناً از آيات بالا استفاده مي شود كه لا اقل بسياري از معجزات پيغمبران، اعمالي است كه به وسيله ي خود آنها انجام مي شود گرچه به فرمان خدا و استمداد از نيروي الهي است، در واقع مي توان گفت: معجزه هم كار پيامبران است؛ زيرا به وسيله آنها انجام مي شود، و هم كار خدا است؛ زيرا با استمداد از نيروي پروردگار و اذن او انجام مي گيرد.[2]
نتيجه:
از آنچه گفته شد روشن مي شود ولايت تكويني كه به معناي ولايت و تصرف اولياء و فرستادگان خداوند در جهان تكوين مي باشد، در قرآن مطرح شده است، البته تصرف پيامبران و امامان در نظام آفرينش به معناي استقلال آنان در برابر خداي متعال نمي باشد، بلكه ولايت آنان در اين امور با اذن و اجازه خداوند است، درباره ولايت تكويني در قرآن، مي توان به آيه 49 آل عمران و آيه 110 مائده اشاره كرد.
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. جوادي آملي، ولايت در قرآن، ره توشه راهيان نور، ويژه رمضان 1418.
[2]. ر. ك. مكارم شيرازي، ناصر و همكاران، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب اسلاميه، چاپ يازدهم، 1371. هـ . ش ، ج 2، ص 422، 423.


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
موارد بیشتر برای شما
تعرض شهرک‌نشینان صهیونیست به مسجدالاقصی
play_arrow
تعرض شهرک‌نشینان صهیونیست به مسجدالاقصی
تعقیب و جریمه خودروهای متخلف توسط پهپاد جدید پلیس
play_arrow
تعقیب و جریمه خودروهای متخلف توسط پهپاد جدید پلیس
آخرین صحبت‌های شهید لبنانی و درخواستش از رهبر انقلاب
play_arrow
آخرین صحبت‌های شهید لبنانی و درخواستش از رهبر انقلاب
روایتی از رهبر انقلاب درباره دوران مبارزات امام حسن مجتبی(ع)
play_arrow
روایتی از رهبر انقلاب درباره دوران مبارزات امام حسن مجتبی(ع)
میلاد امام حسن/آسمون از شوق بارونی شد/سیدمجید ینی فاطمه
music_note
میلاد امام حسن/آسمون از شوق بارونی شد/سیدمجید ینی فاطمه
میلاد امام حسن/سید رویایی من/محمدحسین پویانفر
music_note
میلاد امام حسن/سید رویایی من/محمدحسین پویانفر
میلاد امام حسن/ماه نیمه ماه/مجتبی رمضانی
music_note
میلاد امام حسن/ماه نیمه ماه/مجتبی رمضانی
میلاد امام حسن/دیدن چهره ت شیرینه/حسین طاهری
music_note
میلاد امام حسن/دیدن چهره ت شیرینه/حسین طاهری
میلاد امام حسن/مروارید شوق/محمود کریمی
music_note
میلاد امام حسن/مروارید شوق/محمود کریمی
ضربه اتفاقی یک خبرنگار با میکروفون به صورت ترامپ
play_arrow
ضربه اتفاقی یک خبرنگار با میکروفون به صورت ترامپ
شعر طنز شاعر مجرد درباره فرزندآوری و تحسین رهبر انقلاب
play_arrow
شعر طنز شاعر مجرد درباره فرزندآوری و تحسین رهبر انقلاب
میلاد امام حسن/بنویس آه من حسن می خونم/محمدرضا نوشه ور
music_note
میلاد امام حسن/بنویس آه من حسن می خونم/محمدرضا نوشه ور
توضیح طحان نظیف درباره مصوبه تعطیلی پنجشنبه‌ها
play_arrow
توضیح طحان نظیف درباره مصوبه تعطیلی پنجشنبه‌ها
میلاد امام حسن/خوب و بد گدا/محمود کریمی
music_note
میلاد امام حسن/خوب و بد گدا/محمود کریمی
بیانات رهبر انقلاب در دیدار شاعران و اهالی فرهنگ و ادب فارسی
music_note
بیانات رهبر انقلاب در دیدار شاعران و اهالی فرهنگ و ادب فارسی