پرسش :
از نظر قرآن چگونه مي‌توان غريزه جنسي را مهار كرد يا در حدّ اعتدال درآورد؟
پاسخ :
خداوند متعال در قرآن كريم راه‌هاي متعددي را جهت كنترل و مهار غريزه جنسي معرفي نموده است؛ كه بعضي از مهمترين آن‌ها عبارتند از: «ازدواج»، «چشم پوشي»، «عفت ورزي» و «روزه‌داري»
الف. ازدواج
قرآن كريم مي‌فرمايد: «وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِي ذلِكَ لآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ؛[1] و از نشانه‌هاي او اين كه همسراني از جنس خودتان براي شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد، و در ميانتان مودّت و رحمت قرار داد؛ در اين نشانه‌هايي است براي گروهي كه تفكر مي‌كنند».
همانگونه كه از اين آيه نمايان است، ازدواج و گزينش همسر سبب آرامش و تسكين خاطر انسان مي‌شود. بوسيله ازدواج غريزة جنسي انسان تعديل و مهار مي‌شود و با تأمين نياز جنسي او، آرامش و آسايش خاصّي برايش حاصل مي‌گردد. بنابراين، طبيعي‌ترين و اصلي‌ترين راه تأمين و مهار غريزة جنسي، ازدواج است؛ به طوري كه هر فردي كه به سنّ بلوغ مي‌رسد نيازمند به ازدواج است و تنها با ازدواج است كه به طور كامل و صحيح فشار غريزة جنسي كاهش يافته و تعديل مي‌شود.
ـ بحث روايي
پيامبر اكرم(ص) مي فرمايد: « من تزوج فقد احرز نصف دينه، فليتق الله في النصف الباقي؛[2] هر كس ازدواج كند همانا كه نصف دينش را حفظ كرده است»، پس بايد با تقواي الهي و پرهيزگاري نصف ديگرش را حفظ كند. از اين كلام رسول مكرم اسلام (ص) معلوم مي‌شود كه ازدواج كمك بسيار بزرگي است در حفظ و تعديل غريزه جنسي؛ هم‌چنين ازدواج در سالهاي طبيعي مانع فحشاء و منكرات است؛ از اين رو، انسان نبايد بي جهت و بدون دليل موجّه ازدواج را به تأخير اندازد و خود را از اين حلال مفيد و چاره‌ساز محروم سازد. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَيِّباتِ ما أَحَلَّ اللَّهُ لَكُمْ ...؛[3] اي گروه مؤمنان، آن‌چه را كه خداوند براي شما حلال نموده است، برخود تحريم نكنيد».
ب. حفظ نگاه و غضّ بصر « قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكي لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِما يَصْنَعُونَ
وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ...؛[4] به مؤمنان بگو چشمهاي خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گيرند، و عفاف خود را حفظ كنند؛ اين براي آنان پاكيزه‌تر است؛ خداوند از آن‌چه انجام مي‌دهند آگاه است. و به زنان با ايمان بگو چشمهاي خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گيرند و دامان خويش را حفظ كنند....». پس از ارائه مؤثرترين راه و طبيعي‌ترين روش در ارضاي غريزه جنسي يعني ازدواج، به بيان طريق دوم يعني «چشم پوشي» مي‌پردازيم. تجربه نشان داده است كه چشم پوشي از نامحرمان و دوري كردن از نظر بازي و چشم چراني براي همه كس و در هر شرايطي لازم و ضروري است؛ خواه انسان جوان باشد خواهد پير ومسن، متأهل باشد يا مجرد. شخصي كه مجرد است و هنوز ازدواج نكرده است، در فشار روحي و جسمي به سر مي‌برد. او نياز به آرامش روحي رواني دارد نه تحريك و تهييج . نظربازي و چشم چراني، غريزة شهوت او را بيدار و تحريك كرده و او را در فشار قرار مي‌دهد؛ اين در حالي است كه او اكنون دسترسي به ارضاي غريزة جنسي خود ندارد؛ حال اگر از راه‌هاي غير شرعي و غيرقانوني اطفاي شهوت كند، به گناه و فساد كشيده مي‌شود و عواقب سوء آن دامنگيرش مي‌شود و اگر از انجام عمل خلاف شرع و اخلاق خودداري كند، اگرچه گناه نكرده است اما فشار غريزة جنسي جسم و جان او را آزرده و افسرده مي‌سازد، پس بسيار مناسب است كه از چشم چراني پرهيز نمايد تا عواقب سوء آن دامنگيرش نشود.
نظربازي و چشم چراني، براي شخص متأهل نيز عواقب سوء بسياري در پي دارد. شخص متأهلي كه در كوچه و بازار و محل كار به نامحرمان نگاه هوس آلود مي‌كند، كم كم به آنان دلبسته مي‌شود و نسبت به همسر خويش كم مهر و محبت مي‌گردد.و اين به نوبه خود باعث اختلاف و درگيري در منزل شده و نظام خانواده را از هم متلاشي مي‌سازد و.... از آن‌چه گذشت روشن شد كه حفظ چشم و نگاه براي همه كس لازم و يكي از راه‌هاي كنترل غريزه جنسي است.
شاهدي از روايات:
در صدر بحث به دو آيه از قرآن كريم در اين رابطه اشاره كرديم و اكنون به كلامي از امام صادق (ع) استناد مي‌كنيم
قال الصادق (ع) : «النظر سهم من سهام الشيطان...؛[5]
«نگاه كردن (به نامحرم) يكي از تيرهاي زهرآگين تركش ابليس است» و چه بسا كه يك نگاه سبب حسرت و ندامت طولاني شود.» در اين رابطه به كتاب «چشم و نگاه» نوشته آقاي حسين حقجو مراجعه نماييد.
ج ـ عفاف و حفظ نفس
از كتب لغت استفاده مي‌شود كه «عفاف» به معني «خودداري»و حفظ نفس از تمايلات و شهوات نفساني است. «عفّت» به معني پديد آمدن حالتي در نفس است كه آدمي را از غلبه شهوت باز مي‌دارد و عفيف به كسي گفته مي‌شود كه داراي اين وصف و حالت باشد.[6]
در قرآن كريم آيات متعددي در اين رابطه موجود است كه به برخي از آن‌ها اشاره مي‌كنيم:
خداوند متعال در قرآن كريم مي‌فرمايد: « وَ لْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ...؛[7] «و كساني كه امكاني براي ازدواج نمي‌يابند، بايد پاكدامني پيشه كنند تا خداوند از فضلِ خود آنان را بي‌نياز گرداند....».
از اين آيه معلوم مي‌شود كه قدم اول و راه اصلي در كنترل غريزة جنسي ازدواج است؛ اما از آن‌جا كه همه افراد امكان ازدواج كردن را ندارند مي‌بايست تقوي و عفاف به خرج دهند و از گناه و آلودگي بپرهيزند؛ تا آن‌گاه كه امكان ازدواج بيابند. در آيات ديگري، آنان را كه دامن خويش آلوده نمي‌سازند را تشويق كرده و گرامي مي‌دارد: «.... وَالحافِظينَ فُرُوجَهُم وَالْحافِظات...»[8]؛ « قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ... وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ... و قل للمؤمنات ... و يحفظن فروجهن...؛[9] و آنان كه دامان خود را (از آلوده شدن به بي عفّتي) حفظ مي‌كنند.» در اين آيه، سخن از صفات برجستة مؤمنان است و ضمن بيان بخش مهمي از صفات مؤمنان، پاكدامني و عفت را يكي از خصلت‌هاي برجسته‌ي آن‌ها مي‌شمرد.
د ـ روزه
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛[10]اي گروه مؤمنان! روزه بر شما نوشته شد همانگونه كه بر پيشينيان شما واجب شد، تا پرهيزگارشوند.»
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . روم/ 21.
[2] . الحسن بن الفضل الطبرسي، مكارم الاخلاق، مؤسسه نشر اسلامي، نوبت اول، ربيع الموعود، 1414، ج1، ص 429، ش 1455.
[3] . مائده/ 87.
[4] . نور/ 30 و 31.
[5] . محمد بن علي بن بابويه، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، مترجم: غفاري، ص 32.
[6] . راغب اصفهاني، مفردات الفاظ القرآن، دارالكتاب العربي، ص 351؛ و مصطفوي، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت ارشاد، چاپ اول، 1368 ش، جلد 8.
[7] . نور/ 33.
[8] . احزاب/ 35.
[9] . نور/ 31 و 30.
[10] . بقره/ 183.
خداوند متعال در قرآن كريم راه‌هاي متعددي را جهت كنترل و مهار غريزه جنسي معرفي نموده است؛ كه بعضي از مهمترين آن‌ها عبارتند از: «ازدواج»، «چشم پوشي»، «عفت ورزي» و «روزه‌داري»
الف. ازدواج
قرآن كريم مي‌فرمايد: «وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِي ذلِكَ لآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ؛[1] و از نشانه‌هاي او اين كه همسراني از جنس خودتان براي شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد، و در ميانتان مودّت و رحمت قرار داد؛ در اين نشانه‌هايي است براي گروهي كه تفكر مي‌كنند».
همانگونه كه از اين آيه نمايان است، ازدواج و گزينش همسر سبب آرامش و تسكين خاطر انسان مي‌شود. بوسيله ازدواج غريزة جنسي انسان تعديل و مهار مي‌شود و با تأمين نياز جنسي او، آرامش و آسايش خاصّي برايش حاصل مي‌گردد. بنابراين، طبيعي‌ترين و اصلي‌ترين راه تأمين و مهار غريزة جنسي، ازدواج است؛ به طوري كه هر فردي كه به سنّ بلوغ مي‌رسد نيازمند به ازدواج است و تنها با ازدواج است كه به طور كامل و صحيح فشار غريزة جنسي كاهش يافته و تعديل مي‌شود.
ـ بحث روايي
پيامبر اكرم(ص) مي فرمايد: « من تزوج فقد احرز نصف دينه، فليتق الله في النصف الباقي؛[2] هر كس ازدواج كند همانا كه نصف دينش را حفظ كرده است»، پس بايد با تقواي الهي و پرهيزگاري نصف ديگرش را حفظ كند. از اين كلام رسول مكرم اسلام (ص) معلوم مي‌شود كه ازدواج كمك بسيار بزرگي است در حفظ و تعديل غريزه جنسي؛ هم‌چنين ازدواج در سالهاي طبيعي مانع فحشاء و منكرات است؛ از اين رو، انسان نبايد بي جهت و بدون دليل موجّه ازدواج را به تأخير اندازد و خود را از اين حلال مفيد و چاره‌ساز محروم سازد. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَيِّباتِ ما أَحَلَّ اللَّهُ لَكُمْ ...؛[3] اي گروه مؤمنان، آن‌چه را كه خداوند براي شما حلال نموده است، برخود تحريم نكنيد».
ب. حفظ نگاه و غضّ بصر « قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكي لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِما يَصْنَعُونَ
وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ...؛[4] به مؤمنان بگو چشمهاي خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گيرند، و عفاف خود را حفظ كنند؛ اين براي آنان پاكيزه‌تر است؛ خداوند از آن‌چه انجام مي‌دهند آگاه است. و به زنان با ايمان بگو چشمهاي خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گيرند و دامان خويش را حفظ كنند....». پس از ارائه مؤثرترين راه و طبيعي‌ترين روش در ارضاي غريزه جنسي يعني ازدواج، به بيان طريق دوم يعني «چشم پوشي» مي‌پردازيم. تجربه نشان داده است كه چشم پوشي از نامحرمان و دوري كردن از نظر بازي و چشم چراني براي همه كس و در هر شرايطي لازم و ضروري است؛ خواه انسان جوان باشد خواهد پير ومسن، متأهل باشد يا مجرد. شخصي كه مجرد است و هنوز ازدواج نكرده است، در فشار روحي و جسمي به سر مي‌برد. او نياز به آرامش روحي رواني دارد نه تحريك و تهييج . نظربازي و چشم چراني، غريزة شهوت او را بيدار و تحريك كرده و او را در فشار قرار مي‌دهد؛ اين در حالي است كه او اكنون دسترسي به ارضاي غريزة جنسي خود ندارد؛ حال اگر از راه‌هاي غير شرعي و غيرقانوني اطفاي شهوت كند، به گناه و فساد كشيده مي‌شود و عواقب سوء آن دامنگيرش مي‌شود و اگر از انجام عمل خلاف شرع و اخلاق خودداري كند، اگرچه گناه نكرده است اما فشار غريزة جنسي جسم و جان او را آزرده و افسرده مي‌سازد، پس بسيار مناسب است كه از چشم چراني پرهيز نمايد تا عواقب سوء آن دامنگيرش نشود.
نظربازي و چشم چراني، براي شخص متأهل نيز عواقب سوء بسياري در پي دارد. شخص متأهلي كه در كوچه و بازار و محل كار به نامحرمان نگاه هوس آلود مي‌كند، كم كم به آنان دلبسته مي‌شود و نسبت به همسر خويش كم مهر و محبت مي‌گردد.و اين به نوبه خود باعث اختلاف و درگيري در منزل شده و نظام خانواده را از هم متلاشي مي‌سازد و.... از آن‌چه گذشت روشن شد كه حفظ چشم و نگاه براي همه كس لازم و يكي از راه‌هاي كنترل غريزه جنسي است.
شاهدي از روايات:
در صدر بحث به دو آيه از قرآن كريم در اين رابطه اشاره كرديم و اكنون به كلامي از امام صادق (ع) استناد مي‌كنيم
قال الصادق (ع) : «النظر سهم من سهام الشيطان...؛[5]
«نگاه كردن (به نامحرم) يكي از تيرهاي زهرآگين تركش ابليس است» و چه بسا كه يك نگاه سبب حسرت و ندامت طولاني شود.» در اين رابطه به كتاب «چشم و نگاه» نوشته آقاي حسين حقجو مراجعه نماييد.
ج ـ عفاف و حفظ نفس
از كتب لغت استفاده مي‌شود كه «عفاف» به معني «خودداري»و حفظ نفس از تمايلات و شهوات نفساني است. «عفّت» به معني پديد آمدن حالتي در نفس است كه آدمي را از غلبه شهوت باز مي‌دارد و عفيف به كسي گفته مي‌شود كه داراي اين وصف و حالت باشد.[6]
در قرآن كريم آيات متعددي در اين رابطه موجود است كه به برخي از آن‌ها اشاره مي‌كنيم:
خداوند متعال در قرآن كريم مي‌فرمايد: « وَ لْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ...؛[7] «و كساني كه امكاني براي ازدواج نمي‌يابند، بايد پاكدامني پيشه كنند تا خداوند از فضلِ خود آنان را بي‌نياز گرداند....».
از اين آيه معلوم مي‌شود كه قدم اول و راه اصلي در كنترل غريزة جنسي ازدواج است؛ اما از آن‌جا كه همه افراد امكان ازدواج كردن را ندارند مي‌بايست تقوي و عفاف به خرج دهند و از گناه و آلودگي بپرهيزند؛ تا آن‌گاه كه امكان ازدواج بيابند. در آيات ديگري، آنان را كه دامن خويش آلوده نمي‌سازند را تشويق كرده و گرامي مي‌دارد: «.... وَالحافِظينَ فُرُوجَهُم وَالْحافِظات...»[8]؛ « قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ... وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ... و قل للمؤمنات ... و يحفظن فروجهن...؛[9] و آنان كه دامان خود را (از آلوده شدن به بي عفّتي) حفظ مي‌كنند.» در اين آيه، سخن از صفات برجستة مؤمنان است و ضمن بيان بخش مهمي از صفات مؤمنان، پاكدامني و عفت را يكي از خصلت‌هاي برجسته‌ي آن‌ها مي‌شمرد.
د ـ روزه
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛[10]اي گروه مؤمنان! روزه بر شما نوشته شد همانگونه كه بر پيشينيان شما واجب شد، تا پرهيزگارشوند.»
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . روم/ 21.
[2] . الحسن بن الفضل الطبرسي، مكارم الاخلاق، مؤسسه نشر اسلامي، نوبت اول، ربيع الموعود، 1414، ج1، ص 429، ش 1455.
[3] . مائده/ 87.
[4] . نور/ 30 و 31.
[5] . محمد بن علي بن بابويه، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، مترجم: غفاري، ص 32.
[6] . راغب اصفهاني، مفردات الفاظ القرآن، دارالكتاب العربي، ص 351؛ و مصطفوي، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، وزارت ارشاد، چاپ اول، 1368 ش، جلد 8.
[7] . نور/ 33.
[8] . احزاب/ 35.
[9] . نور/ 31 و 30.
[10] . بقره/ 183.
