پرسش :
چه راه کارهايي براي کنترل شهوت و هواي نفس وجود دارد؟
پاسخ :
بي‌ترديد يكي از نيرومندترين غرايز، نيروي شهوت و غريزة جنسي است كه از ابتداي زندگي در وجود آدمي نهفته است اين غريزه تا زمان بلوغ همچنان دوران آرام و بي‌تحركي را پشت سر مي‌گذارد، امّا به مجرد شروع دوران نوجواني، آرام آرام زمان بيداري و طغيان آن فرا مي‌رسد و رفته رفته تمام وجود نوجوان و جوان را در برمي‌گيرد. و همه جوانان كما بيش با اين وضعيت روبرو مي‌شوند، بزرگترها نيز اين دوره را پشت سر گذاشته‌اند. آنچه افراد با هم تفاوت دارند، در اين است كه برخي با ايمان قوي و عزم و ارادة استوار در برابر نيروي شهوت مي‌ايستند و مقاومت مي‌كنند، يعني به شخصيت خود احترام قايل‌اند و لذا خود را به كارهاي زشت و ناپسند آلوده نمي‌سازند، امّا عده‌اي هم وجود دارند كه نمي‌توانند مقاومت كنند و نيروي شهوت را در خود كنترل نمايند. اگر در دوران جواني نيروي شهوت قوي است، ارادة جوانان قوي‌تر از آن است.
علي ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: «من كرمت عليه نفسُه، هانت عليه شهواته»[1] كسي كه كرامت و ارزش خود را بشناسد، شهوت نمي‌تواند بر او غلبه كند.
علاوه بر آنكه از نظر شرع حرام است و آبروي انسان را نزد خدا از بين مي‌برد، چه پيامدهاي در زندگي فرد به دنبال دارد؟ که به برخي از آثار آن اشاره كنيم: تحقيقات روان شناختي نشان مي‌دهد كه فكر بيش از حدّ در مورد مسايل جنسي و گرفتار شدن در دام اينگونه اعمال باعث اختلالات رواني در فرد مي‌شود. ضعف ايمان، بيماري جسمي و روحي، گوشه گيري و انزوا، شكست در زندگي، ضعف اعصاب و... برخي از آثار و پيامدهاي آن مي‌باشد. يكي از دانشمندان مي‌گويد: اين كار جوان را بسيار خسته مي‌كند به طوري كه همواره خجل و شرمسار است و خود را مجرم و گناهكار مي‌پندارد.[2]
افرادي كه اين پيامدها را نمي‌دانند ممكن است ناخواسته به دام شهوت مبتلا شوند امّا وقتي اين مسايل را درك كنند،قطعاً از آن دست برمي‌دارند. شايد برخي افراد ابتدا باور نكنند امّا وقتي تجربه كردند و پس از مدتي ديدند كه واقعاً احساس گناه سراپاي وجود انسان را فرا مي‌گيرد، جداً تصميم مي‌گيرند كه از آن دست بردارند، توبه كردن هم اينجاها كاربرد دارد.[3]
چند راهکار مي تواند شهوتراني را کنترل کند که به چهار نمونه اشاره مي شود:
1. تقويت ايمان
اگر معنويت و ايمان را در خويشتن تقويت شود، ملكه‌اي در انسان ايجاد مي‌شود كه از انجام هر گونه گناه باز مي‌دارد و به انسان اجازه نمي‌دهد كه ارزش و منزلت خود را با اين كارها از بين ببرد. بسياري از مشكلات ما و اساساً مشكل عصر ما و جوانان جامعه همين كمبود معنويت و ايمان مذهبي است كه اگر اين مشكل حل شود، بسياري از مشكلات ديگر حل خواهد شد. در عمل و رفتار نيز بايد تجديد نظر شود و از رفتارهايي كه ميل جنسي و شهوت را در انسان تحريك مي‌كند، تا حد امکان بايستي دوري کرد.[4]
2. يكي ديگر از عوامل مؤثر در جلوگيري و كنترل شهوت كار مداوم است. كارهاي بدني از رنج روحي مي‌كاهد و از شهوت نيز جلوگيري مي‌كند. كار هم از لحاظ آنكه باعث صرف انرژي و نيروي بدني در اين مي‌شود و هم از لحاظ آنكه فكر و ذهن انسان را به خود مشغول مي‌كند، مي‌تواند از افكار ناسالم و كارهاي نادرست و نابهنجار جلوگيري كند.
3. ورزش يكي ديگر از راهكارهاي جلوگيري از فشارهاي جنسي است. علاوه بر اينها سعي كنيد، در مواقعي كه تنها هستيد، ذهن و فكر خود را از مسايل كه سرانجام به بروز نياز جنسي منجر مي‌شود،باز داشته و بيشتر به ياد خدا باشيد. به اين نكته توجه داشته باشيد كه خداوند ناظر بر تمامي اعمال ماست، حتي در جاهاي خلوت كه هيچ كسي نيست، خداوند ما را مي‌بيند، اگر خداي ناكرده گناه كنيم علاوه بر آثار و پيامدهاي منفي كه در جسم و روح ما مي‌گذارد، آبروي ما نزد خدا هم مي‌رود.
4. ازدواج؛ راهكار ديگر اين است كه زمينه ازدواج را فراهم شود.[5] ازدواج با توجه به ملاك‌ها و معيارهايي كه اسلام معرفي كرده است، چندان سخت و مشكل نيست.
البته بايد مقدمات ازدواج را كم كم فراهم شده، و در زمان مناسب عقد انجام گردد. اگر به مقدمات ازدواج اقدام كنيد، ذهن و فكر جوان بيشتر روي آن متمركز مي‌شود و به اميد فرداي بهتر و زندگي آبرومندانه از هر كار ديگري منصرف خواهد شد. خداوند متعال كه آفرينندة انسان است و خصوصيات و فطريات و غرايز او را مي‌داند، آفريدن زن و مرد و قرار گرفتن آنها در كنار يكديگر را سبب مودت و رحمت و آرامش انسان و نيز ارضاي غرايز به صورت صحيح آن مي‌داند. در اين باره مي‌فرمايد: از آيات و نشانه‌هاي حكيمانة خداوند اين است كه براي شما از جنس خودتان همسراني قرار داد، تا در كنار آنان آرامش يابيد و ميان شما مهر و محبت و رحمت قرار داد، به درستي كه در اين كار خداوند دلايل حكيمانه‌اي است.[6]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. عوامل كنترل غرايز در زندگي انسان، آيت الله حسين مظاهري، موسسه ذكر، چاپ يازدهم، 1378.
2. گناه از نگاه قرآن، دكتر عباس طاهر، ترجمه حميد رضا آژير، آستان قدس رضوي، چاپ اوّل، 1377.
3. دريچه‌اي به آسمان، (راه‌هاي پيشگيري از گناه) زين العابدين دست داده، مجتمع فرهنگي مصلي نژاد، چاپ اوّل، 1377.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . آمدي، غرر الحكم، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، ج7، ص393.
[2] . شرفي، محمد رضا، دنياي نوجوان، انتشارات تربيت، چاپ اوّل، 1370، ص176ـ177.
[3] . براي مطالعه بيشتر ر.ك: جعفري، محمد حسين، توبه زيباترين پوزش، موسسه نشر فائز، چاپ دوازدهم، فصل 1، 2 و 4؛ و نيز: حسن زادة آملي، حسن، توبه، گردآوري ابراهيم احمديان، انتشارات فلم، چاپ دوم، 1380، فصل 2 و 8.
[4] . مظاهري، حسين، عوامل كنترل غرايز در زندگي انسان، موسسه ذكر، چاپ يازدهم، 1378، ص182 به بعد.
[5] . براي مطالعه بيشتر ر.ك: مظاهري، علي اكبر، جوانان و انتخاب همسر، قم، دفتر تبليغات اسلامي، چاپ سوّم، 1374.
[6] . روم/21.
بي‌ترديد يكي از نيرومندترين غرايز، نيروي شهوت و غريزة جنسي است كه از ابتداي زندگي در وجود آدمي نهفته است اين غريزه تا زمان بلوغ همچنان دوران آرام و بي‌تحركي را پشت سر مي‌گذارد، امّا به مجرد شروع دوران نوجواني، آرام آرام زمان بيداري و طغيان آن فرا مي‌رسد و رفته رفته تمام وجود نوجوان و جوان را در برمي‌گيرد. و همه جوانان كما بيش با اين وضعيت روبرو مي‌شوند، بزرگترها نيز اين دوره را پشت سر گذاشته‌اند. آنچه افراد با هم تفاوت دارند، در اين است كه برخي با ايمان قوي و عزم و ارادة استوار در برابر نيروي شهوت مي‌ايستند و مقاومت مي‌كنند، يعني به شخصيت خود احترام قايل‌اند و لذا خود را به كارهاي زشت و ناپسند آلوده نمي‌سازند، امّا عده‌اي هم وجود دارند كه نمي‌توانند مقاومت كنند و نيروي شهوت را در خود كنترل نمايند. اگر در دوران جواني نيروي شهوت قوي است، ارادة جوانان قوي‌تر از آن است.
علي ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد: «من كرمت عليه نفسُه، هانت عليه شهواته»[1] كسي كه كرامت و ارزش خود را بشناسد، شهوت نمي‌تواند بر او غلبه كند.
علاوه بر آنكه از نظر شرع حرام است و آبروي انسان را نزد خدا از بين مي‌برد، چه پيامدهاي در زندگي فرد به دنبال دارد؟ که به برخي از آثار آن اشاره كنيم: تحقيقات روان شناختي نشان مي‌دهد كه فكر بيش از حدّ در مورد مسايل جنسي و گرفتار شدن در دام اينگونه اعمال باعث اختلالات رواني در فرد مي‌شود. ضعف ايمان، بيماري جسمي و روحي، گوشه گيري و انزوا، شكست در زندگي، ضعف اعصاب و... برخي از آثار و پيامدهاي آن مي‌باشد. يكي از دانشمندان مي‌گويد: اين كار جوان را بسيار خسته مي‌كند به طوري كه همواره خجل و شرمسار است و خود را مجرم و گناهكار مي‌پندارد.[2]
افرادي كه اين پيامدها را نمي‌دانند ممكن است ناخواسته به دام شهوت مبتلا شوند امّا وقتي اين مسايل را درك كنند،قطعاً از آن دست برمي‌دارند. شايد برخي افراد ابتدا باور نكنند امّا وقتي تجربه كردند و پس از مدتي ديدند كه واقعاً احساس گناه سراپاي وجود انسان را فرا مي‌گيرد، جداً تصميم مي‌گيرند كه از آن دست بردارند، توبه كردن هم اينجاها كاربرد دارد.[3]
چند راهکار مي تواند شهوتراني را کنترل کند که به چهار نمونه اشاره مي شود:
1. تقويت ايمان
اگر معنويت و ايمان را در خويشتن تقويت شود، ملكه‌اي در انسان ايجاد مي‌شود كه از انجام هر گونه گناه باز مي‌دارد و به انسان اجازه نمي‌دهد كه ارزش و منزلت خود را با اين كارها از بين ببرد. بسياري از مشكلات ما و اساساً مشكل عصر ما و جوانان جامعه همين كمبود معنويت و ايمان مذهبي است كه اگر اين مشكل حل شود، بسياري از مشكلات ديگر حل خواهد شد. در عمل و رفتار نيز بايد تجديد نظر شود و از رفتارهايي كه ميل جنسي و شهوت را در انسان تحريك مي‌كند، تا حد امکان بايستي دوري کرد.[4]
2. يكي ديگر از عوامل مؤثر در جلوگيري و كنترل شهوت كار مداوم است. كارهاي بدني از رنج روحي مي‌كاهد و از شهوت نيز جلوگيري مي‌كند. كار هم از لحاظ آنكه باعث صرف انرژي و نيروي بدني در اين مي‌شود و هم از لحاظ آنكه فكر و ذهن انسان را به خود مشغول مي‌كند، مي‌تواند از افكار ناسالم و كارهاي نادرست و نابهنجار جلوگيري كند.
3. ورزش يكي ديگر از راهكارهاي جلوگيري از فشارهاي جنسي است. علاوه بر اينها سعي كنيد، در مواقعي كه تنها هستيد، ذهن و فكر خود را از مسايل كه سرانجام به بروز نياز جنسي منجر مي‌شود،باز داشته و بيشتر به ياد خدا باشيد. به اين نكته توجه داشته باشيد كه خداوند ناظر بر تمامي اعمال ماست، حتي در جاهاي خلوت كه هيچ كسي نيست، خداوند ما را مي‌بيند، اگر خداي ناكرده گناه كنيم علاوه بر آثار و پيامدهاي منفي كه در جسم و روح ما مي‌گذارد، آبروي ما نزد خدا هم مي‌رود.
4. ازدواج؛ راهكار ديگر اين است كه زمينه ازدواج را فراهم شود.[5] ازدواج با توجه به ملاك‌ها و معيارهايي كه اسلام معرفي كرده است، چندان سخت و مشكل نيست.
البته بايد مقدمات ازدواج را كم كم فراهم شده، و در زمان مناسب عقد انجام گردد. اگر به مقدمات ازدواج اقدام كنيد، ذهن و فكر جوان بيشتر روي آن متمركز مي‌شود و به اميد فرداي بهتر و زندگي آبرومندانه از هر كار ديگري منصرف خواهد شد. خداوند متعال كه آفرينندة انسان است و خصوصيات و فطريات و غرايز او را مي‌داند، آفريدن زن و مرد و قرار گرفتن آنها در كنار يكديگر را سبب مودت و رحمت و آرامش انسان و نيز ارضاي غرايز به صورت صحيح آن مي‌داند. در اين باره مي‌فرمايد: از آيات و نشانه‌هاي حكيمانة خداوند اين است كه براي شما از جنس خودتان همسراني قرار داد، تا در كنار آنان آرامش يابيد و ميان شما مهر و محبت و رحمت قرار داد، به درستي كه در اين كار خداوند دلايل حكيمانه‌اي است.[6]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. عوامل كنترل غرايز در زندگي انسان، آيت الله حسين مظاهري، موسسه ذكر، چاپ يازدهم، 1378.
2. گناه از نگاه قرآن، دكتر عباس طاهر، ترجمه حميد رضا آژير، آستان قدس رضوي، چاپ اوّل، 1377.
3. دريچه‌اي به آسمان، (راه‌هاي پيشگيري از گناه) زين العابدين دست داده، مجتمع فرهنگي مصلي نژاد، چاپ اوّل، 1377.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . آمدي، غرر الحكم، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، ج7، ص393.
[2] . شرفي، محمد رضا، دنياي نوجوان، انتشارات تربيت، چاپ اوّل، 1370، ص176ـ177.
[3] . براي مطالعه بيشتر ر.ك: جعفري، محمد حسين، توبه زيباترين پوزش، موسسه نشر فائز، چاپ دوازدهم، فصل 1، 2 و 4؛ و نيز: حسن زادة آملي، حسن، توبه، گردآوري ابراهيم احمديان، انتشارات فلم، چاپ دوم، 1380، فصل 2 و 8.
[4] . مظاهري، حسين، عوامل كنترل غرايز در زندگي انسان، موسسه ذكر، چاپ يازدهم، 1378، ص182 به بعد.
[5] . براي مطالعه بيشتر ر.ك: مظاهري، علي اكبر، جوانان و انتخاب همسر، قم، دفتر تبليغات اسلامي، چاپ سوّم، 1374.
[6] . روم/21.
