پرسش :

از نظر تاريخي چه عواملي سبب حفظ حادثه كربلا شده است؟

پاسخ :
يكى از چيزهايى كه سبب شده كه متن اين حادثه محفوظ بماند و هدفش شناخته بشود اين است كه در اين حادثه خطبه زياد خوانده شده است. خطبه در آن عصرها حكم اعلاميه در اين زمانها را داشت. همين طورى كه در اين عصر در وقايع، مخصوصا در جنگها، اعلاميه‏هاى رسمى بهترين چيز است براى اينكه متن تاريخ را نشان بدهد، در آن زمان هم خطبه چنين بوده است. خطبه زياد است، چه قبل از حادثه كربلا چه در خلال حادثه كربلا و چه خطبه هايى كه بعد اهل بيت در كوفه، در شام و در جاهاى ديگر ايراد كردند و اصلا هدف آنها از اين خطبه ها اين بود كه مى خواستند به مردم اعلام كنند كه چه گذشت و قضايا چه بود و هدف چه بود؟ اين يكى از منابع يعنى خودش انگيزه اى بوده است كه قضايا نقل شود. عامل ديگر اينكه در قضيه كربلا سوال و جواب زياد شده است. همين‏ها در متن تاريخ ثبت است كه ماهيت قضيه را به ما نشان مى‏دهد. در خود كربلا رجز زياد خوانده شده است، مخصوصا شخص ابا عبدالله. ماهيت قضيه را همان رجزها مى‏تواند نشان بدهد. عامل ديگر اينكه در قضيه كربلا، در قبل و بعد از قضيه، نامه هاى زيادى مبادله شده است، نامه هايى كه ميان امام و اهل كوفه مبادله شده است، نامه هايى كه ميان امام و اهل بصره مبادله شده است، نامه هايى كه خود امام قبلا براى معاويه نوشته است، كه از آنجا معلوم مى شود كه امام خودش را براى قيام بعد از معاويه آماده مى كرده است، نامه هايى كه خود دشمنان براى يكديگر نوشته اند، يزيد براى ابن زياد، ابن زياد براى يزيد، ابن زياد براى عمر سعد، عمر سعد براى ابن زياد. كه متن اينها در تاريخ اسلام مضبوط است.