پرسش :
راههاى دفع بلا چيست؟
پاسخ :
باید از تدبيرهاى شايسته اى كه پيش از فرود بلايا, از حركت به سوى ما جلوگيرى مى كند و يا به هنگام غوطه ور شدن در سختيها ما را از آنان مى رهاند و به دنبال آن راه شروع مجدد تلخكامى ها را مسدود مى سازد, آگاهى يابيم كه:
علاج واقعه قبل از وقوع بايد كرد
بلا نديده دعا را شروع بايد كرد
1ـ دعا
بلاها در زندگى همانند ((موج خروشان)) و ((سيل پرهيجان)) ترسيم شده كه از بالاى بلنديها و دامنه تپه ها به سوى مومنان حركت مى كند; آنچه بسان سدى آهنين, از هر گونه اندوه و مصيبتى پيشگيرى مى نمايد, ((دعاى خداجويان)) دانسته شده است. دعايى كه در حال رفاه و راحتى بر زبان جارى مى شود و خداوند در سختيهاى بلاها از چنين بندگانى دستگيرى مى نمايد.
پيشگيرى از بلاهاى دردناك به دعاهاى افراد در حال سلامتى و رفاه وابسته است تا چنين يادى از خداوند, ياد او را در دشواريها به سوى ما جلب و بلاها را دفع كند. (1) حال در صورت غفلت از چنين فرصتهاى ارزشمند و فرود بلا و ديدن مصيبت, نخستين سفارش, آن است كه به خداوند مهربان رو كنيم و پيش از هر سخن نادرستى از او مدد بخواهيم كه روشن انديشان خردمند:
((الذين اذا اصابتهم مصيبه قالوا انا لله و انا اليه راجعون));(2)
كسانى كه چون محنت آيد به پيش
شكيبايى آرند هر لحظه بيش
بگويند ماييم از كردگار
به او باز گرديم فرجام كار(3)
و در پى آن زبان و دل خود را پيوسته به اين ذكر مترنم سازيم كه:
لا حول و لا قوه الابالله العلى العظيم;
هيچ نيرو و قدرتى ـ در آفرينش ـ غير از خداوند بزرگ و پر عظمت نيست.
يا رووف و يا رحيم;(4)
اى رووف و اى مهربان!
و سرانجام پس از رهايى از بلا و روى كردن آسايش و آرامش, باز به ياد خدا, دورى از عصيان و سركشى و دعا رو كنيم تا دفع كننده بلاها گردند.
2ـ استغفار
امير مومنان على ـ عليه السلام ـ فرمود:
((بر روى زمين دو امان و وسيله نجات از عذاب الهى بود كه يكى از آنها برداشته شد, دومى را دريابيد و به آن چنگ زنيد. اما امانى كه برداشته شد ((رسول الله)) بود و اما امانى كه باقى مانده است ((استغفار)) است. خداوند تعالى مى فرمايد[ :اى رسول ما] خداوند آنها را عذاب نمى كند تا تو در ميانشان هستى و خداوند آنها را هرگز عذاب نمى كند در حالى كه استغفار مى كنند))(5)
رسول خدا(ص) بهترين دعا را استغفار دانسته و بهترين استغفار را بازگشت از گناهان و پشيمانى معرفى كرده است و فرموده: ((كسى كه غصه ها و اندوه هايش فراوان است(6) استغفار كند تا بوى بد گناهان زدوده و آثار آنها ـ كه از آن جمله نزول بلا و استمرار غصه هاست ـ برطرف شود.))
3ـ صدقه
صدقه, عبادتى است كه ابعاد مختلفى در آن وجود دارد, از يك نظر از وابستگى هاى انسان به مال دنيا كاسته و او را به ذخاير اخروى اميدوار مى سازد و از سوى ديگر با امداد مستمندان, دعاى قلبى و مقدس آنان را به سوى خود پذيرا شده, آتش غضب الهى را خاموش مى سازد. از اين رو در سخنان درسآموز معصومان ـ عليهم السلام ـ صدقه دافع دردها و غصه ها و گرفتاريها و دوايى نجات بخش دانسته شده(7) كه قضاى حتمى الهى را بر طرف مى سازد!(8) و آتش عذاب الهى را دور مى كند.(9) فقر را زدوده, عمر را طولانى كرده و هفتاد نوع مرگ سوء را بر طرف مى كند(10) و در پى آن قرضها ادا و بركتها جانشين شده و آرامش خاصى در زندگى انسان پديد مىآيد.(11)
ماجراهاى بسيارى از تإثير صدقه در نجات افراد از مرگ حتمى و اندوه مصيبت خانواده ها بيان شده كه از آن جمله سلامت داماد در زمان حضرت عيسى(ع) پس از دادن صدقه اى كه عروس به نيازمندى پرداخت كرده بود, است.(12)
پرسشهاى ديگر خانواده ها را در باره بلا و ابعاد آن در نوشتار آينده پى مى گيريم.
پی نوشتها:
1.امام على(ع); (بحارالانوار, ج10, ص99 و ج93, ص289 و ج81, ص203 و ج93, ص301. رك: دعاى كميل (فراز ((بعد صدق اعترافى و دعأى ...)))
2.بقره, آيه 156.
3.ترجمه منظوم, اميد مجد, ص24.
4.امام على(ع) و امام رضا(ع), (بحارالانوار, ج84, ص259 و ج77, ص270 و ج93, ص;272 نهج البلاغه, حكمت 146).
5.نهج البلاغه, حكمت ش88.
6.كنزالعمال, خطبه ;2085 فروع كافى, ج8, ص93. رك: هود, آيه ;3 آل عمران, آيه ;135 النسإ, آيه ;110 التوبه, آيه ;80 المنافقون, آيه 60.
7.رسول اكرم(ص): (بحارالانوار, ج96, ص132).
8.حضرت محمد(ص) (كنزالعمال, خ15996).
9.رسول اكرم(ص) (بحارالانوار, ج96, ص;132 كنزالعمال, خ16114).
10.امام على(ع) تفسير المعين, ص44.
11.وسايل الشيعه, ج4, ص255.
12.رك: لعالى الاخبار, ج1, ص247.
باید از تدبيرهاى شايسته اى كه پيش از فرود بلايا, از حركت به سوى ما جلوگيرى مى كند و يا به هنگام غوطه ور شدن در سختيها ما را از آنان مى رهاند و به دنبال آن راه شروع مجدد تلخكامى ها را مسدود مى سازد, آگاهى يابيم كه:
علاج واقعه قبل از وقوع بايد كرد
بلا نديده دعا را شروع بايد كرد
1ـ دعا
بلاها در زندگى همانند ((موج خروشان)) و ((سيل پرهيجان)) ترسيم شده كه از بالاى بلنديها و دامنه تپه ها به سوى مومنان حركت مى كند; آنچه بسان سدى آهنين, از هر گونه اندوه و مصيبتى پيشگيرى مى نمايد, ((دعاى خداجويان)) دانسته شده است. دعايى كه در حال رفاه و راحتى بر زبان جارى مى شود و خداوند در سختيهاى بلاها از چنين بندگانى دستگيرى مى نمايد.
پيشگيرى از بلاهاى دردناك به دعاهاى افراد در حال سلامتى و رفاه وابسته است تا چنين يادى از خداوند, ياد او را در دشواريها به سوى ما جلب و بلاها را دفع كند. (1) حال در صورت غفلت از چنين فرصتهاى ارزشمند و فرود بلا و ديدن مصيبت, نخستين سفارش, آن است كه به خداوند مهربان رو كنيم و پيش از هر سخن نادرستى از او مدد بخواهيم كه روشن انديشان خردمند:
((الذين اذا اصابتهم مصيبه قالوا انا لله و انا اليه راجعون));(2)
كسانى كه چون محنت آيد به پيش
شكيبايى آرند هر لحظه بيش
بگويند ماييم از كردگار
به او باز گرديم فرجام كار(3)
و در پى آن زبان و دل خود را پيوسته به اين ذكر مترنم سازيم كه:
لا حول و لا قوه الابالله العلى العظيم;
هيچ نيرو و قدرتى ـ در آفرينش ـ غير از خداوند بزرگ و پر عظمت نيست.
يا رووف و يا رحيم;(4)
اى رووف و اى مهربان!
و سرانجام پس از رهايى از بلا و روى كردن آسايش و آرامش, باز به ياد خدا, دورى از عصيان و سركشى و دعا رو كنيم تا دفع كننده بلاها گردند.
2ـ استغفار
امير مومنان على ـ عليه السلام ـ فرمود:
((بر روى زمين دو امان و وسيله نجات از عذاب الهى بود كه يكى از آنها برداشته شد, دومى را دريابيد و به آن چنگ زنيد. اما امانى كه برداشته شد ((رسول الله)) بود و اما امانى كه باقى مانده است ((استغفار)) است. خداوند تعالى مى فرمايد[ :اى رسول ما] خداوند آنها را عذاب نمى كند تا تو در ميانشان هستى و خداوند آنها را هرگز عذاب نمى كند در حالى كه استغفار مى كنند))(5)
رسول خدا(ص) بهترين دعا را استغفار دانسته و بهترين استغفار را بازگشت از گناهان و پشيمانى معرفى كرده است و فرموده: ((كسى كه غصه ها و اندوه هايش فراوان است(6) استغفار كند تا بوى بد گناهان زدوده و آثار آنها ـ كه از آن جمله نزول بلا و استمرار غصه هاست ـ برطرف شود.))
3ـ صدقه
صدقه, عبادتى است كه ابعاد مختلفى در آن وجود دارد, از يك نظر از وابستگى هاى انسان به مال دنيا كاسته و او را به ذخاير اخروى اميدوار مى سازد و از سوى ديگر با امداد مستمندان, دعاى قلبى و مقدس آنان را به سوى خود پذيرا شده, آتش غضب الهى را خاموش مى سازد. از اين رو در سخنان درسآموز معصومان ـ عليهم السلام ـ صدقه دافع دردها و غصه ها و گرفتاريها و دوايى نجات بخش دانسته شده(7) كه قضاى حتمى الهى را بر طرف مى سازد!(8) و آتش عذاب الهى را دور مى كند.(9) فقر را زدوده, عمر را طولانى كرده و هفتاد نوع مرگ سوء را بر طرف مى كند(10) و در پى آن قرضها ادا و بركتها جانشين شده و آرامش خاصى در زندگى انسان پديد مىآيد.(11)
ماجراهاى بسيارى از تإثير صدقه در نجات افراد از مرگ حتمى و اندوه مصيبت خانواده ها بيان شده كه از آن جمله سلامت داماد در زمان حضرت عيسى(ع) پس از دادن صدقه اى كه عروس به نيازمندى پرداخت كرده بود, است.(12)
پرسشهاى ديگر خانواده ها را در باره بلا و ابعاد آن در نوشتار آينده پى مى گيريم.
پی نوشتها:
1.امام على(ع); (بحارالانوار, ج10, ص99 و ج93, ص289 و ج81, ص203 و ج93, ص301. رك: دعاى كميل (فراز ((بعد صدق اعترافى و دعأى ...)))
2.بقره, آيه 156.
3.ترجمه منظوم, اميد مجد, ص24.
4.امام على(ع) و امام رضا(ع), (بحارالانوار, ج84, ص259 و ج77, ص270 و ج93, ص;272 نهج البلاغه, حكمت 146).
5.نهج البلاغه, حكمت ش88.
6.كنزالعمال, خطبه ;2085 فروع كافى, ج8, ص93. رك: هود, آيه ;3 آل عمران, آيه ;135 النسإ, آيه ;110 التوبه, آيه ;80 المنافقون, آيه 60.
7.رسول اكرم(ص): (بحارالانوار, ج96, ص132).
8.حضرت محمد(ص) (كنزالعمال, خ15996).
9.رسول اكرم(ص) (بحارالانوار, ج96, ص;132 كنزالعمال, خ16114).
10.امام على(ع) تفسير المعين, ص44.
11.وسايل الشيعه, ج4, ص255.
12.رك: لعالى الاخبار, ج1, ص247.
