پرسش :
موانع خلاقیت کودکان در خانواده چیست؟
پاسخ :
• تأکید بیش از حد والدین برهوش و حافظه کودک: بسیاری از والدین ، ناآگاهانه کودک خود را فقط با هدف تقویت مهارتهای حافظه ای و انباشتن ذهن وی از اطلاعات عمومی ، تربیت و هدایت میکنند و برای حافظه و هوش کودک اهمیتی بیش از حد قائل میشوند.
• ایجاد رقابت میان کودکان: رقابت میان کودکان معمولاً وقتی پدید می آید که :
o نوعی ارزیابی و رتبه بندی توسط والدین وجود داشته باشد.
o پاداش یا جایزه ای در میان باشد.
• تأکید افراطی بر جنسیت کودک: تأکید زیاد بر جنسیت کودک و تمایز قائل شدن زیاد میان دختر و پسر یکی از موانع مهم رشد خلاقیت کودکان در برخی از خانواده‌هاست.
• قرار دادن قوانین خشک و دست و پا گیر در منزل: بسیاری از والدین برای کودکان خود قوانین و مقررات خشک و محدود کننده‌ای نظیر مقدار ساعتهای درس خواندن در روز ، رأس ساعت معین خوابیدن ، استفاده از لوازم خاص و ... قرار میدهند.
• عدم آشنایی والدین با مفهوم واقعی خلاقیت: عدم آگاهی و شناخت برخی والدین از فرایند رشد خلاقیت در کودکان و مطالعه نکردن آنها در این زمینه ، سبب میشود هیچگاه نتوانند برای پرورش و شکوفایی خلاقیت کودک خود برنامه ریزی و اقدام صحیحی نمایند.
• انتقاد مکرر از رفتارهای کودک: پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در حدیثی درباره وظایف والدین نسبت به فرزندان می فرمایند : "آنچه را کودک در توان داشته و انجام داده از او بپذیرد، کار طاقت فرسا و سنگین از او نخواهید و او را به گناه و طغیان وادار نکنید."
• بیهوده شمردن تخیلات کودک: تخیل کودک اساس خلاقیت اوست و چنانچه تخیلات و رؤیاهای کودک با بی توجهی ، تمسخر یا بیهوده انگاشتن از جانب والدین رو به رو شود، در واقع سرچشمه خلاقیت او خشکانده شده است.
• عدم شناسایی علائق درونی کودک: بسیاری از کودکان خصوصاً در سنین پایین ، از علائق و کششهای خود نسبت به موضوعات و پدیده‌های پیرامون اطلاع روشنی ندارند یا این که نمی توانند آن را به زبان بیاورند. این موضوع از موارد بسیار حساس به شمار میرود که باید از همان دوران کودکی مورد توجه والدین قرار گیرد.
• عدم وجود حس شوخ طبعی در محیط منزل: شوخ طبعی از شاخصهای مهم خلاقیت به شما ر میرود و وجود حس شوخی و شوخ طبعی در فضای خانواده بسیار حائز اهمیت است، زیرا مستقیماً به رشد خلاقیت کودک کمک میکند.
• تحمیل نقش بزرگسال به کودک: بسیاری از والدین علاقه مندند که کودک آنها سریعاً رشد کند و کودکی خود را پشت سر بگذارد. آنها گاهی برای تسریع این امر سعی می کنند با کودک خود همانند بزرگسالان رفتار کنند و به تبع آن از کودک خود توقع ایفای نقشهایی بزرگتر از محدوده سنی آنها را دارند. تحمیل نقشهای کاذب بزرگسالی به کودکان ، روند رشد اجتماعی آنان را مختل میسازد و سبب پدید آمدن رفتارهای نابهنجار و تصنعی در آنها میشود و همین امر باعث از بین رفتن بسیاری از استعدادهای خلاق دوران کودکی میگردد.
• تأکید بیش از حد والدین برهوش و حافظه کودک: بسیاری از والدین ، ناآگاهانه کودک خود را فقط با هدف تقویت مهارتهای حافظه ای و انباشتن ذهن وی از اطلاعات عمومی ، تربیت و هدایت میکنند و برای حافظه و هوش کودک اهمیتی بیش از حد قائل میشوند.
• ایجاد رقابت میان کودکان: رقابت میان کودکان معمولاً وقتی پدید می آید که :
o نوعی ارزیابی و رتبه بندی توسط والدین وجود داشته باشد.
o پاداش یا جایزه ای در میان باشد.
• تأکید افراطی بر جنسیت کودک: تأکید زیاد بر جنسیت کودک و تمایز قائل شدن زیاد میان دختر و پسر یکی از موانع مهم رشد خلاقیت کودکان در برخی از خانواده‌هاست.
• قرار دادن قوانین خشک و دست و پا گیر در منزل: بسیاری از والدین برای کودکان خود قوانین و مقررات خشک و محدود کننده‌ای نظیر مقدار ساعتهای درس خواندن در روز ، رأس ساعت معین خوابیدن ، استفاده از لوازم خاص و ... قرار میدهند.
• عدم آشنایی والدین با مفهوم واقعی خلاقیت: عدم آگاهی و شناخت برخی والدین از فرایند رشد خلاقیت در کودکان و مطالعه نکردن آنها در این زمینه ، سبب میشود هیچگاه نتوانند برای پرورش و شکوفایی خلاقیت کودک خود برنامه ریزی و اقدام صحیحی نمایند.
• انتقاد مکرر از رفتارهای کودک: پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در حدیثی درباره وظایف والدین نسبت به فرزندان می فرمایند : "آنچه را کودک در توان داشته و انجام داده از او بپذیرد، کار طاقت فرسا و سنگین از او نخواهید و او را به گناه و طغیان وادار نکنید."
• بیهوده شمردن تخیلات کودک: تخیل کودک اساس خلاقیت اوست و چنانچه تخیلات و رؤیاهای کودک با بی توجهی ، تمسخر یا بیهوده انگاشتن از جانب والدین رو به رو شود، در واقع سرچشمه خلاقیت او خشکانده شده است.
• عدم شناسایی علائق درونی کودک: بسیاری از کودکان خصوصاً در سنین پایین ، از علائق و کششهای خود نسبت به موضوعات و پدیده‌های پیرامون اطلاع روشنی ندارند یا این که نمی توانند آن را به زبان بیاورند. این موضوع از موارد بسیار حساس به شمار میرود که باید از همان دوران کودکی مورد توجه والدین قرار گیرد.
• عدم وجود حس شوخ طبعی در محیط منزل: شوخ طبعی از شاخصهای مهم خلاقیت به شما ر میرود و وجود حس شوخی و شوخ طبعی در فضای خانواده بسیار حائز اهمیت است، زیرا مستقیماً به رشد خلاقیت کودک کمک میکند.
• تحمیل نقش بزرگسال به کودک: بسیاری از والدین علاقه مندند که کودک آنها سریعاً رشد کند و کودکی خود را پشت سر بگذارد. آنها گاهی برای تسریع این امر سعی می کنند با کودک خود همانند بزرگسالان رفتار کنند و به تبع آن از کودک خود توقع ایفای نقشهایی بزرگتر از محدوده سنی آنها را دارند. تحمیل نقشهای کاذب بزرگسالی به کودکان ، روند رشد اجتماعی آنان را مختل میسازد و سبب پدید آمدن رفتارهای نابهنجار و تصنعی در آنها میشود و همین امر باعث از بین رفتن بسیاری از استعدادهای خلاق دوران کودکی میگردد.
