پرسش :

چگونه با مشاجره بچه‌ها برخورد مناسب داشته باشیم؟‌

پاسخ :
بیشتر بچه‌ها با یكدیگر مشاجره و دعوا می‌كنند. بعضی‌ها همواره و برخی به ندرت. همچنان كه اكثر بزرگ‌ترها هم این كار را می‌كنند. دعوای بچه‌ها تقریبا بر سر هر چیز و همه چیز است، این اسباب‌بازی مال كیست، فلانی چه كار كرد ، نوبت كیست كه این كار را بكند و غیره. این رفتارها با وجود آن كه غیرطبیعی نیستند، اما اغلب ناخوشایندند. بچه‌ها اغلب از جر و بحث و دعوا لذت می‌برند ، اما اگر این جر و بحث از كنترلشان خارج شود ، خیلی سریع نظر خود را عوض می‌كنند. بحث و جدل خواهر و برادرها امری كاملا عادی، اما ناراحت‌كننده‌است .
ناراحت نباشید، خواهر و برادرها از همدیگر چیزهای زیادی در مورد زندگی می‌آموزند. اما چگونه می‌توان در جدال بچه‌ها نفوذ كرد؟ برای همین راه‌حل‌های زیر برای پایان دادن به دعوای فرزندان به شما عزیزان پیشنهاد می‌شود.
یكی از مهم‌ترین شگردها در رفع یك مشكل رفتاری، تعیین و شناخت دقیق آن است.
بیشتر مردم فكر می‌كنند كه مشكل را دقیقا می‌شناسند، اما هرگاه لازم می‌آید تا آن را به صورت واضح و روشن بیان كنند، درمی‌یابند كه برای روشن ساختن مشكل در ذهن خود، به تفكر و تامل بیشتری نیاز دارند.

تنبیه‌ها را كاهش دهید


شاید برای شما تعجب‌انگیز باشد كه قدم بعدی ما برای رهایی یافتن از مشاجره و دعوا، این است كه شما از مجازات و تنبیهی كه اعمال می‌كنید، بكاهید.
هر چه مقررات خانه شما سخت‌تر باشد، برنامه جدید كمتر می‌تواند به عنوان یك مساله جدید و متفاوت جلوه كند و كمتر موثر خواهد بود.
تجربه‌های زیادی نشان می‌دهند كه هر چه كودكان بیشتر تنبیه و مجازات شوند ، بیشتر مشاجره و دعوا می‌كنند.
خواهر و برادرها باید یاد بگیرند كه بدون ملاحظه شما با هم كنار بیایند ، آنها باید یاد بگیرند كه چگونه با یكدیگر گفتگو كنند؛ حتی وقتی با هم مخالفند. هیچ قانونی نمی‌گوید كه شما باید با گوش دادن به این بحث‌ها خود را شكنجه كنید. به آنها بگویید كه اگر اختلاف‌نظری دارند، می‌توانند تا حدی كه دوست دارند در مورد آن بحث كنند، اما باید این كار را در جای دیگری انجام دهند. به بیان دیگر، از آنها بخواهید تا اتاق را ترك كنند.
چنددقیقه از اتاق خارج شوید. احتمالا وقتی برمی‌گردید، بحث و جدل تمام شده است، این طرح خروج ، اغلب نتیجه‌ بخش است. زیرا خواهر و برادر گاهی اوقات به این امید وارد معركه می‌شوند كه شما مداخله كرده و یك نفر را برنده اعلام كنید. پس بدون مخاطب، این مساله به خودی خود از بین می‌رود.
به بچه‌ها بگویید كه تا یك ساعت جداگانه بازی كنند. اجازه ندهید كه هیچ یك از آنها طی این یك ساعت، تلویزیون تماشا كند یا مشغول بازی‌های رایانه‌ای شود. اولین واكنش آنها احتمالا این است كه: «چه عالی! من به هیچ وجه دلم نمی‌خواست با او بازی كنم». اما وقتی بازی كردن به تنهایی به قدر كافی خسته‌كننده باشد، كم‌كم تمایل نشان می‌دهند كه یك بار دیگر با هم بازی كنند.

راه‌حل‌هایی برای نزاع بر سر بدون اجازه برداشتن وسایل یكدیگر


- اگر متوجه شدید كه خواهر یا برادری بدون اجازه دیگری وسایل او را «قرض می‌كند»، باید مقدار كرایه‌ای را كه از قبل تعیین كرده‌اید به او بپردازد. اگر آن شیء خراب یا كم شود، آن كودك باید چیزی باارزش مساوی با آن شیء یا باپول توجیبی‌اش،کارش را جبران كند.
- كودكی كه یكی از وسایلش را دیگری برداشته است، می‌تواند چیزی از وسایل خواهر یا برادر دیگر را به مدت یك روز استفاده كند (البته به غیر از بعضی وسایل خاص!).
- هر گاه كودك از دیگری برای برداشتن وسایلش اجازه می‌گیرد، جمله مثبتی بیان كنید تا نشان دهید كه این كارش را تحسین می‌كنید.

راه‌حل‌هایی برای دعوای فیزیكی بچه‌ها


- با پذیرش خشم كودكان نسبت به یكدیگر آغاز كنید، این كار، به تنهایی ممكن است آرامشان كند.
- به حرف‌های هر یك از آنها با احترام گوش دهید.
- نشان دهید كه پیچیدگی مساله را درك می‌كنید.
- نشان دهید كه به توانایی آنها در یافتن راه‌حل مناسب ایمان دارید.
- اجازه ندهید دعوای فیزیكی ادامه یابد.
وقتی رقابت بچه‌ها صورت فیزیكی به خود می‌گیرد و فرزندان كتك‌زدن یكدیگر را آغاز می‌كنند، شاید وسوسه شوید كه كناره بگیرید و به تماشای پایان طبیعی مشاجره و ستیز بنشینید؛ این كه خودشان قضیه را حل كنند. اما این یك راه چاره منطقی به نظر نمی‌رسد وممکن به کودکان آسیبی برسد.
یكی از رایج‌ترین صحنه‌ها، دعوای كودك كم سال‌تر (معمولا یك نوپای 18 تا 24 ماهه) با كودك بزرگ‌تر و كتك خوردن كودك بزرگ‌تر است، هر چند كه او درشت هیكل‌تر، حساس‌تر و آرام‌تر است. «مامان، امیر موهایم را می‌كشد.» بعد از شنیدن این شكایت توام با گریه از كودك بزرگ‌تر، برای چهاردهمین بار در ضمن نیم ساعت، ممكن است وسوسه شوید كه از یك راه‌حل بدیهی استفاده كنید: «تو هم موهاشو بكش تا بدونه كه مو كشیدن درد داره». اما راه‌حل بهتر، تقدیر و تشویق كودك بزرگ‌تر به خاطر تحملش و یاد دادن این نكته كه از او فاصله بگیرد و به اطاق دیگری برود.
وقتی بچه‌ها به طور فیزیكی دعوا می‌كنند، فورا آنها را از هم جدا كنید و به دو اتاق مجزا بفرستید تا برای مدتی در آنجا باشند و آرام بگیرند، وقتی هر دو آرام شدند، آنها را در یك جا بنشانید و گفت و گویی را بین آن دو ترتیب دهید تا مشكل حل شود.
آن دو را وادارید تا با فاصله از هم بنشینند. به آنها بگویید هر وقت مشكل‌شان حل شد، می‌توانند از جایشان بلند شوند. ابتدا، می‌توانید به آنها جهت دهید. به مرور زمان یاد خواهند گرفت كه چگونه خودشان باهم مذاكره كنند و به توافق برسند.
از بچه‌ها بخواهید با كمك شما توافقنامه‌ای بین خود امضا كنند. دقیقا توضیح دهید كه چه چیزهایی غیرقابل قبول است و مجازات زیر پا گذاشتن مفاد قرارداد چیست. بچه‌ها را وادارید تا توافقنامه را امضا كنند و آن را در محلی قابل دید بچسبانید. در مواقع ضروری، براساس مجازات‌های توافق شده عمل كنید. همیشه تصور نكنید كودكی مقصر است كه دیگری را می‌زند. بعضی اوقات «قربانی» خواهر یا برادرش را به حد جنون تحریك كرده، اذیت كرده و یا مورد سوء‌استفاده قرار داده است. گرچه هیچ گاه درست نیست كه كودكی دیگری را كتك بزند، اما وظیفه شماست كه از اذیت‌های پشت صحنه‌ای كه كاسه صبر فرزندتان را لبریز می‌كند، آگاه باشید. اگر متوجه شدید چنین مساله‌ای درباره آنها صادق است، براساس نوع رفتارشان با آنها برخورد كنید. سعی كنید لحظاتی را بیابید كه آن دو رفتاری مناسب با هم دارند. با توجه مثبت، آنها را به ادامه این كار تشویق كنید.
وقتی فرزندانتان بدون دعوا با هم بازی می‌كنند، چنین تحسینی به كار ببرید: «خوشحالم كه شما بچه‌ها از بازی با هم لذت می‌برید.» وقتی همه چیز خوب پیش می‌رود، توجه مثبت شما آنها را تشویق می‌كند تا رفتار مثبتشان را ادامه دهند.
والبته فراموش نکنید واکنش صحیح شما زمانی که عصبانی می شوید و یا با همسرتان اختلاف نظر دارید می تواند بهترین الگو برای فرزندانتان باشد تا آنها هم در هنگام خشم واختلاف رفتار معقولی داشته باشند .