پرسش :
چگونه مي توانم با فرزندم گفتگوي مناسب داشته باشم ؟
پاسخ :
بهترين نوع گفتگو با کودکان
• براي گفتگو و درک بهتر کودک مراحل زير را بکار ببريد .
ابتدا به حرفهاي او خوب گوش کنيد . صبر کنيد کودک خوب احساس خود را بيان يا تخليه کند سپس احساسات اورا شناخته و تصديق کنيد . به هيچ عنوان پند و اندرز و نصيحت نکنيد ٬ سعي کنيد نوعي احساس همدلي با او داشته باشيد بطور کلي نبايد در برابر مشکلات کودک راه حلهاي کلي و فوري ارائه داد .
• صريح و رک باشيد .
اغلب دستورات پدر و مادرها خيلي کلي است . مثلاً « کارهاي خوب کن » و يا « شلوغ نکن » چنين راهنمايي هاي کلي ممکن است براي افراد مختلف معاني گوناگوني داشته باشد . اگر رفتاري را که از آنها انتظار داريم به طور مستقيم و به روشني بيان کنيم . بچه ها بهتر متوجه منظورمان خواهند شد . يک دستور ويژه به آنها مي گويد که چه کاري بايد انجام دهند : مثال : « در يک مطب آهسته صحبت کن » يا وقتي مي خواهيم از خيابان رد شويم دست مرا بگير . اين روشي است که فرزندانتان شما و دستوراتتان را بهتر مي پذيرند .
• به آنها فرصت انتخاب دهيد .
در بسياري موارد مي توانيد به آنها انتخاب هاي محدودي را ارائه کنيد تا تصميم بگيرند و در نتيجه از شما اطلاعات کنند . دادن آزادي در انتخاب٬ به کودک احساس قدرت و تسلط مي دهد در حالي که گستاخي او را کم مي کند مثال: « وقت خواب است – آيا قبل از خواب به حمام مي روي » يا « وقت لباس پوشيدن است خودت لباست را انتخاب مي کني يا من اين کار را انجام دهم » .
• قاطع باشيد
در موارد مهم که نتيجه آن عدم پذيرش والدين از طرف فرزندان است بايد قاطعانه دستور را پياده کنيم . دستور قاطع به آنها مي گويد که بايد رفتار ناخوشايند خود را کنار بگذارند و فوراً آن طور که مي خواهيد عمل کنند . مثال : اسباب بازي براي پرت کردن نيست . اين گونه دستورات همراه با تغيير صدا و به صورت دستور و قيافه جدي بهتر است .
از طرف ديگر ٬ قاطع نبودن در چنين مواردي ٬ موجب مي شود که بچه ها فکر کنند در انجام دادن يا انجام ندادن کاري قدرت انتخاب دارند . مثال : «چرا اسباب بازي هايت را به اطراف پرت مي کني» يا « تکليفت را انجام نمي دهي ؟» « همين حالا بيا خانه » ٬«اميدوارم که بتواني کارهايت را خودت انجام دهي »اين دستور دادن هنگامي به کار مي رود که از بچه مي خواهيد کاري را انجام دهد ولي انجام آن ضرورتي ندارد . براي رفتارها و کارهايي که بايد انجام شوند بهتر است در دستور دادن قاطع باشيد .
• دستورات مثبت به کار ببريد .
بچه ها دستور انجام بده را بهتر از انجام نده مي پذيرند . دستورات نکن يا بس کن تنها به آنها مي گويد چه کاري قابل قبول نيست ولي توضيح نمي دهد که به جاي آن چه کاري بايد انجام دهند . به طور کلي بهتر است به آنها مستقيماً بگوييم که چه کاري انجام بدهند ٬ نه اينکه چه کاري انجام ندهند . پدران و مادران منفي دستور منفي و والدين مثبت دستور مثبت به کار برند .
• رفتار بد را سرزنش کنيد نه بچه بد را
هر چقدر هم که رفتاري که از بچه سرزده بد باشد آن رفتار را سرزنش کنيد نه خود بچه ها را. به جاي گفتن «پسربد» (سرزنش کردن کودک) بگوييد : «دعوا ممنوع» (تقبيح رفتار)
• لحن استفهامي (سوالي) داشته باشيد .
سعي کنيد وقتي کودک خطايي کرد به صورت سوالي رفتارش را مورد بررسي قرار دهيم . مثلاً فکر نمي کني الان شب است و نبايد سرو صدا کرد ؟ فکر نمي کني نبايد به وسايل ديگران دست زد ؟ اين باعث مي شود اولاً کودک کمي فکر کند و دوماً فرصت جواب داشته باشد سوماً جلوي لجبازي کودک گرفته شود .
• احساسات خود را کنترل کنيد .
پژوهشها نشان مي دهد که وقتي پدرها و مادرها عصباني هستند ٬ فرزندان خود را بيشتر مورد تنبيه زباني و بدني قرار ميدهند . اوقاتي وجود دارد که بايد خونسردي را حفظ کرد ٬ نفس عميقي کشيد و تا شماره ۱۰ بشماريم . هدف ما آموزش رفتار درست به بچه هاست و هنگامي که عصباني هستيد ٬ اموزش موثر نخواهد بود . بنابراين به جاي واکنش سريع و خشمگين در برابر بچه ها و گفتن اين جمله که «چه کار کردي ؟» يک دقيقه صبر کنيد با حفظ خونسردي بپرسيد ؟ «چه خبر است»
• سعي کنيد شما به دنياي کودک وارد شويد .
سعي کنيد شما به دنياي کودک وارد شويد نه اينکه کودک را وادار کنيد مثل بزرگترها رفتار کند و به دنياي شما وارد شود . بايد ببينيد کودک در چه سني هست . هر سن خصوصيات خاص خود را دارد يک بچه ۳ ساله لجباز است وا ين ماهيت سن اوست . يک بچه ۴ ساله شيطان است . يک بچه ۶ ساله نمي تواند مانند بزرگترها مبادي آداب باشد . نبايد کودک را به خاطر اينکه مانند ما رفتار نمي کند سرزنش کنيم . بايد سن او را درک کرده و وارد دنياي او شويم تا ارتباط بهتري با کودک ايجاد کنيم . البته ممکن است برخي روشها منطبق با نوع تربيت و فرهنگ خانواده شما نباشد روشهايي که فکر مي کنيد در خانه شما قابل اجراست را بکار ببريد.
بهترين نوع گفتگو با کودکان
• براي گفتگو و درک بهتر کودک مراحل زير را بکار ببريد .
ابتدا به حرفهاي او خوب گوش کنيد . صبر کنيد کودک خوب احساس خود را بيان يا تخليه کند سپس احساسات اورا شناخته و تصديق کنيد . به هيچ عنوان پند و اندرز و نصيحت نکنيد ٬ سعي کنيد نوعي احساس همدلي با او داشته باشيد بطور کلي نبايد در برابر مشکلات کودک راه حلهاي کلي و فوري ارائه داد .
• صريح و رک باشيد .
اغلب دستورات پدر و مادرها خيلي کلي است . مثلاً « کارهاي خوب کن » و يا « شلوغ نکن » چنين راهنمايي هاي کلي ممکن است براي افراد مختلف معاني گوناگوني داشته باشد . اگر رفتاري را که از آنها انتظار داريم به طور مستقيم و به روشني بيان کنيم . بچه ها بهتر متوجه منظورمان خواهند شد . يک دستور ويژه به آنها مي گويد که چه کاري بايد انجام دهند : مثال : « در يک مطب آهسته صحبت کن » يا وقتي مي خواهيم از خيابان رد شويم دست مرا بگير . اين روشي است که فرزندانتان شما و دستوراتتان را بهتر مي پذيرند .
• به آنها فرصت انتخاب دهيد .
در بسياري موارد مي توانيد به آنها انتخاب هاي محدودي را ارائه کنيد تا تصميم بگيرند و در نتيجه از شما اطلاعات کنند . دادن آزادي در انتخاب٬ به کودک احساس قدرت و تسلط مي دهد در حالي که گستاخي او را کم مي کند مثال: « وقت خواب است – آيا قبل از خواب به حمام مي روي » يا « وقت لباس پوشيدن است خودت لباست را انتخاب مي کني يا من اين کار را انجام دهم » .
• قاطع باشيد
در موارد مهم که نتيجه آن عدم پذيرش والدين از طرف فرزندان است بايد قاطعانه دستور را پياده کنيم . دستور قاطع به آنها مي گويد که بايد رفتار ناخوشايند خود را کنار بگذارند و فوراً آن طور که مي خواهيد عمل کنند . مثال : اسباب بازي براي پرت کردن نيست . اين گونه دستورات همراه با تغيير صدا و به صورت دستور و قيافه جدي بهتر است .
از طرف ديگر ٬ قاطع نبودن در چنين مواردي ٬ موجب مي شود که بچه ها فکر کنند در انجام دادن يا انجام ندادن کاري قدرت انتخاب دارند . مثال : «چرا اسباب بازي هايت را به اطراف پرت مي کني» يا « تکليفت را انجام نمي دهي ؟» « همين حالا بيا خانه » ٬«اميدوارم که بتواني کارهايت را خودت انجام دهي »اين دستور دادن هنگامي به کار مي رود که از بچه مي خواهيد کاري را انجام دهد ولي انجام آن ضرورتي ندارد . براي رفتارها و کارهايي که بايد انجام شوند بهتر است در دستور دادن قاطع باشيد .
• دستورات مثبت به کار ببريد .
بچه ها دستور انجام بده را بهتر از انجام نده مي پذيرند . دستورات نکن يا بس کن تنها به آنها مي گويد چه کاري قابل قبول نيست ولي توضيح نمي دهد که به جاي آن چه کاري بايد انجام دهند . به طور کلي بهتر است به آنها مستقيماً بگوييم که چه کاري انجام بدهند ٬ نه اينکه چه کاري انجام ندهند . پدران و مادران منفي دستور منفي و والدين مثبت دستور مثبت به کار برند .
• رفتار بد را سرزنش کنيد نه بچه بد را
هر چقدر هم که رفتاري که از بچه سرزده بد باشد آن رفتار را سرزنش کنيد نه خود بچه ها را. به جاي گفتن «پسربد» (سرزنش کردن کودک) بگوييد : «دعوا ممنوع» (تقبيح رفتار)
• لحن استفهامي (سوالي) داشته باشيد .
سعي کنيد وقتي کودک خطايي کرد به صورت سوالي رفتارش را مورد بررسي قرار دهيم . مثلاً فکر نمي کني الان شب است و نبايد سرو صدا کرد ؟ فکر نمي کني نبايد به وسايل ديگران دست زد ؟ اين باعث مي شود اولاً کودک کمي فکر کند و دوماً فرصت جواب داشته باشد سوماً جلوي لجبازي کودک گرفته شود .
• احساسات خود را کنترل کنيد .
پژوهشها نشان مي دهد که وقتي پدرها و مادرها عصباني هستند ٬ فرزندان خود را بيشتر مورد تنبيه زباني و بدني قرار ميدهند . اوقاتي وجود دارد که بايد خونسردي را حفظ کرد ٬ نفس عميقي کشيد و تا شماره ۱۰ بشماريم . هدف ما آموزش رفتار درست به بچه هاست و هنگامي که عصباني هستيد ٬ اموزش موثر نخواهد بود . بنابراين به جاي واکنش سريع و خشمگين در برابر بچه ها و گفتن اين جمله که «چه کار کردي ؟» يک دقيقه صبر کنيد با حفظ خونسردي بپرسيد ؟ «چه خبر است»
• سعي کنيد شما به دنياي کودک وارد شويد .
سعي کنيد شما به دنياي کودک وارد شويد نه اينکه کودک را وادار کنيد مثل بزرگترها رفتار کند و به دنياي شما وارد شود . بايد ببينيد کودک در چه سني هست . هر سن خصوصيات خاص خود را دارد يک بچه ۳ ساله لجباز است وا ين ماهيت سن اوست . يک بچه ۴ ساله شيطان است . يک بچه ۶ ساله نمي تواند مانند بزرگترها مبادي آداب باشد . نبايد کودک را به خاطر اينکه مانند ما رفتار نمي کند سرزنش کنيم . بايد سن او را درک کرده و وارد دنياي او شويم تا ارتباط بهتري با کودک ايجاد کنيم . البته ممکن است برخي روشها منطبق با نوع تربيت و فرهنگ خانواده شما نباشد روشهايي که فکر مي کنيد در خانه شما قابل اجراست را بکار ببريد.
