پرسش :
رفتار با همسر چه آدابی دارد؟
پاسخ :
الف : وظائف بانوان
شوهردارى
شوهردارى يعنى مواظبت و نگهدارى شوهر. شوهردارى كار سهل و آسانى نيست كه از هر زن بىلياقت و نادانى ساخته باشد، بلكه كاردانى وذوق و سليقه و زيركى مخصوص لازم دارد، زنيكه بخواهد شوهردارى كند بايد دل او را بدست آورد،اسباب رضايت خاطرش را فراهم سازد.مواظباخلاق و رفتارش باشد، به كارهاى نيك تشويقش كند،از كارهاى بدنگهداريشكند،مواظب بهداشت و حفظ الصحه و تغذيه او باشد.سعى كنداو را به صورت يك شوهرآبرومند و محبوب و مهربان در آورد تا براى خانوادهاش بهترين سرپرست و براى فرزندانش بهترين پدر و مربى باشد. خداوند حكيم قدرت فوق العادهاى به زن عطا فرموده است. سعادت و خوشبختى خانواده در دست اوست ، بدبختى خانواده نيزدر دست اوست.
زن ميتواند خانه را به صورت بهشت برين در آورد، و ميتواند بهصورت جهنم سوزانى تبديلش سازد، ميتواند شوهرش را به اوج ترقىبرساند و ميتواند به خاك سياهش بنشاند.زن اگر به فن شوهردارى آشنا باشد و وظائفى را كه خدا برايش مقرر فرموده انجام دهد ميتواند ازيك مرد عادى بلكه از يك مرد بىعرضه و بىلياقتيك شوهر لائق و آبرومند بسازد. يكى ازدانشمندان مينويسد: زن قدرت عجيبى دارد، مثل قضا وقدر است ، هر چه بخواهد همانست.( در آغوش خوشبختى ص 142 )
اسمايلز ميگويد : اگر زن با تقوى و خوش خلق و كدبانويى در خانهمحقر و فقيرى باشد آن خانه را محل آسايش و فضيلت و خوشبختىميسازد.
ناپلئون ميگويد:اگر ميخواهيد اندازه تمدن و پيشرفت ملتى رابدانيد به زنان آن ملتبنگريد.
بالزاك ميگويد: خانه بىزن عفيف ، قبرستان است.
شوهردارى به قدرى در نظر اسلام اهميت داشته كه آنرا در رديف جهاد در راه خدا قرار داده، حضرت على (علیه السلام) ميفرمايد: جهاد زن به ايناست كه خوب شوهردارى كند. ( بحار الانوار ج 103 ص 252)
با توجه به اينكه جهاد در راه خدا براىترقى و عظمت اسلام و دفاع از كشورهاى اسلامى و اجراى عدالتاجتماعى بزرگترين عبادت است ارزش شوهردارى معلوم ميشود.
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: هر زنيكه بميرد در حاليكه شوهرشراضى باشد داخل بهشت ميشود.( محجة البيضاء ج 2 ص 70 ) رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: زن نميتواند حق خدا را ادا كند مگر اينكهحق شوهرش را ادا كند.( مستدرك ج 2 ص 552)
محبت:
همه مردم تشنه دوستى و محبتند.دوست دارند محبوب ديگرانباشند.دل انسان به محبت زنده است.كسيكه بداند محبوب كسى نيستخودش را بيكس و تنها ميشمارد.هميشه پژمرده و افسرده است.خانممحترم ، شوهر شما نيز از اين احساس غريزى خالى نيست.او هم تشنهعشق و محبت است. قبلا از محبتهاى بىشائبه پدر و مادر برخوردار بوداما از آنهنگام كه پيمان زناشويى بستيد خودش را در اختيار تو قرار داد. انتظار دارد محبتهاى آنها را جبران كنى و از صميم قلب دوستش بدارى.
شكسپير ميگويد: چيزيكه در زن قلب مرا تسخير ميكند مهربانىاوست نه روى زيبايش. من زنى را بيشتر دوست دارم كه مهربانتر باشد.
خداوند بزرگ در قرآن شريف به محبت و علاقهايكه در بين زن وشوهر وجود دارد اشاره فرموده آنرا يكى از آيات قدرت خويش شمرده ميفرمايد:
يكى از آيات خدا اينست كه همسرانى برايتان آفريده تا بدانها آرامش پيدا كنيد و ميان شمادوستى و مهربانى نهاد. (سوره روم:21)
حضرت رضا عليه السلام فرمود: بعض زنها براى شوهرشان بهترين غنيمت هستند: زنانيكه به شوهرشان اظهار عشق و محبت كنند. (مستدرك ج 2 ص 532)
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: بهترين زنان شما ، زنهايىهستند كه داراى عشق ومحبت باشند. (بحار ج 103 ص 235) امام صادق عليه السلام فرمود: وقتى كسى را دوست دارى به او خبر بده. (بحار ج 74 ص 181)
احترام شوهر
هر كسى به شخصيتخويش علاقهمند است.خودش را دوستدارد.دلش ميخواهد ديگران به شخصيت او احترام بگذارند.هر كسشخصيت او را محترم بشمارد محبوبش واقع ميشود. ازتوهين كنندگانمتنفر است.خانم محترم حب ذات و علاقه به احترام يك امر غريزى است ليكن همه كس حاضر نيست احساس درونى شوهر شما را اشباع كند و بهوى احترام بگذارد. در خارج منزل با صدها افراد گوناگون و بىادب برخورد ميكند و بسا اوقات مورد توهين قرار ميگيرد.و به شخصيتش لطمه وارد ميشود.از شما كه يار و غمخوارش هستيدانتظار دارد اقلا در خانهاحترامش كنيد و شخصيت تحقير شدهاش را زنده گردانيد. بزرگداشت او شما را كوچك نميكند ليكن به او نيرو و توانايى مىبخشد و براى كوشش وفعاليت آمادهاش ميگرداند. خانم گرامى به شوهرت سلام كن. هميشه بالفظ شما او را مخاطب قرار بده. موقع سخن گفتن كلامش را قطع نكن. جلو پايش برخيز و به او احترام كن.با ادب حرف بزن. بر سرش داد نزن. اگر با هم به مجلسى ميرويد او را مقدم بدار. او را با اسم صدا نزن بلكه بانام فاميل و لقب مخاطب قرار بده. در حضور ديگران از او تجليل و تعريفكن. به فرزندانت سفارش كن از پدرشان احترام كنند. و اگر بىادبى كردند توبيخشان كن. در حضور مهمانها نيز احترام شب گذار و باندازه آنها بلكهزيادتر از او پذيرايى كن. مبادا در مجلس مهمانى وجود شوهرت را ناديده بگيرى و تمام توجهت به مهمانها معطوف باشد. وقتى درب منزل را ميزند سعى كن خودت درب را باز نموده با لب خندان و چهره باز به استقبالش بروى. آيا ميدانى همين عمل كوچك چه اثر نيكويى در روح شوهرتخواهد گذاشت؟ شايد در خارج منزل با دهها مشكل مواجه بوده و با روح پژمرده وارد منزل شود.استقبال كردن شما با لب خندان روح تازهاى دركالبد خسته او دميده دلش را آرامش ميدهد. ممكن استخانمها از اينسخن تعجب نموده بگويند: چه پيشنهاد عجيبى! زن باستقبال شوهر برود وخوش آمد بگويد! شخص بيگانه وغريبى نيست تا احتياجى باستقبال وخوش آمد داشته باشد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: وظيفه زن اين است كه تادرب خانه به پيشواز شوهرش برود و به وى خوش آمد بگويد. (مستدرك ج 3 ص 551)
امام صادق عليه السلام فرمود: هر زنى كه از شوهرش احترام كند وآزارش نرساند خوشبخت و سعادتمند خواهد بود. (بحار ج 103 ص 253)
پيغمبر اسلام فرمود: زن موظف است براى شوهرش طشت و حولهحاضر كند و دستهايش را بشويد. (مستدرك ج 2 ص 551)
خوش اخلاق باش
كسيكه خوش اخلاق باشد، با مردم خوشرفتارى كند، با لب خندان سخن بگويد، در مقابل حوادث و مشكلات بردبار باشد، محبوب همه است،دوستانش زيادند ، همه دوست دارند با او معاشرت و رفت و آمد كنند، عزيز و محترم است، به ضعف اعصاب و بيماريهاى روانى مبتلا نميشود ، بر مشكلات و دشواريهاى زندگى پيروز ميگردد ، از زندگى لذت ميبرد ، و برمعاشرانش خوش ميگذرد.
امام صادق عليه السلام فرمود: «هيچ زندگانى گواراتر از خوشاخلاقى نيست.» (بحار ج 71 ص 389)
اما كسيكه بد اخلاق باشد، با صورت درهم كشيده با مردم ملاقاتكند، در مقابل حوادث و ناملايمات داد و فريادش بلند شود، بيخود داد وقال راه بيندازد، تند خو و بد زبان باشد زندگى تلخ و ناگوارى خواهد داشت، خودش هميشه ناراحت و معاشرينش در عذابند، مردم از او متنفر واز معاشرتش گريزانند ، آب خوش از گلوى خودش و معاشرانش پائين نميرود، خواب و خوراك درستى ندارد. براى انواع بيماريها مخصوصا ضعف اعصاب كاملا آمادگى دارد، هميشه اوقاتش تلخ و آه و نالهاش بلند است،دوستانش كماند، محبوب كسى نيست.
پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:«آدم بد اخلاق نفس خودش را در رنج و عذاب دائم قرار ميدهد.» (بحار جلد 73 ص 298)
خوش اخلاقى براى همه لازم است مخصوصا براى زن و شوهرضرورت دارد، زيرا هميشه با هم هستند و ناچارند با هم زندگى كنند. امام صادق عليه السلام فرمود:«خدا به آدم خوش اخلاق ثوابجهاد ميدهد،صبح و شب برايش ثواب نازل ميشود. (بحار ج 71 ص 377) »
حضرت صادق عليه السلام فرمود:هر زنيكه شوهرش را اذيت كند و اندوهگينش سازد و از رحمتخدا دور است. و هر زنيكه به شوهرشاحترام بگذارد و آزارش نرساند و فرمانبردارش باشد خوشبخت ورستگار است». (بحار ج 103 ص 253)
به رسول خدا صلى الله عليه و آله عرض شد:« فلان شخص زن خوبى است. روزها روزه دارد وشبها عبادت ميكند.ليكن بد اخلاق استهمسايگانش را آزار ميرساند».
فرمود:«هيچ خير و خوبى ندارد.و از اهل دوزخ ميباشد (بحار ج 103 ص 253) ».
توقعات بيجا
امكانات مالى و درآمد همه افراد يكسان نيست.همه نميتوانند دريك سطح زندگى كنند.هرخانوادهاى بايد حساب دخل و خرج خودشانرا بكنند و بر طبق درآمدشان خرج كنند.انسان همه طور ميتواند زندگىكند.عاقلانه نيست كه براى تهيه امور غير ضرورى دستبه قرض ونسيه بزند.
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:«هر زنيكه با شوهرشسازگار نباشد و او را برچيزهائيكه فوق توانايى اوست وادار كند اعمالشمورد قبول خدا واقع نميشود و در قيامتمورد غضب پروردگار جهان قرارميگيرد (بحار ج 103 ص 244) ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:هر زنيكه با شوهرشناسازگارى كند و به آنچه از جانبخدا رسيده قناعت ننمايد و بر شوهرشسختگيرى كند و بيش از حد توانايى خواهش كنداعمالش قبول نميشود وخدا بر او خشمناك خواهد بود (بحار ج 76 ص 367) ».
پيغمبر اسلام فرمود:«بعد از ايمان به خدا نعمتى بالاتر از همسرموافق و سازگار نيست (مستدرك ج 2 ص 532) ».
شوهرت را دلدارى بده
دشوارى زندگى بر دوش مرد است. مخارج خانواده را بهر طورشده بايد تامين كند، در خارج منزل با صدها مشكل مواجه ميشود، ممكناست مورد توهين يا توبيخ رئيس قرار بگيرد، ممكن استبا اذيت وكارشكنى همكارانش برخورد كند،ممكن است مطالباتش را نتواند وصولكند، ممكن است محل چك و سفتههايش را نتواند تامين كند، ممكن استبه كسادى بازار و عدم درآمد برخورد نموده باشد ، ممكن استشغلمناسبى پيدا نكند،گرفتاريهاى مرديكى دو تا نيست، در زندگى روزمره باصدها از اين قبيل حوادث برخورد ميكند، آنهم نه يك مرتبه و دو مرتبه بلكه دائما و پيوسته،كمتر اتفاق ميافتد روزيكه ناراحتى تازهاى نداشته باشد، بيخود نيست كه عمر مردها غالبا كوتاهتر از زنهاست.آخر اعصاب يكنفر چقدر ميتواند حوادث و ناراحتىها را تحمل كند! انسان در اينگونه مواقع احتياج شديدى دارد به شخص دلسوز مهربانيكه دلداريش بدهد وروح و اعصابش را تقويت كند.
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«در دنيا چيزى بهتر از همسرشايسته وجود ندارد. زنيكه شوهرش از ديدار او مسرور و شاد گردد (بحار ج 103 ص 217) ».
حضرت رضا عليه السلام فرمود:«يك دسته زنها آنهايى هستند كه زياد بچهدار ميشوند، مهربان و با عاطفه هستند، در سختيها و پيش آمدهاى روزگار،در امور دنيا و آخرت پشتيبان شوهرشان هستند، به زيان او كار نميكنند و گرفتاريهايش را زياده نميگردانند. (مستدرك ج 2 ص 534.) ».
سپاسگزار باش
امام صادق عليه السلام فرمود:« بهترين زنهاى شما زنى است كهوقتى شوهرش چيزى آورد سپاسگزارى كند و اگر نياورد راضى باشد (بحار ج 103 ص 239) ».
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«هر زنى كه به شوهرش بگويد: از تو خيرى نديدم تمام اعمالش باطل و از درجه اعتبار ساقط ميگردد. (شافى ج 2 ص 139) »
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«كسى كه از احسان مردمقدردانى نكند شكر خداى رانيز بجاى نميآورد (وسائل ج 11 ص 542) ».
عيبجويى نكن
هيچكس بىعيب نيست،يا كوتاه استيا دراز،يا سياه رنگ استيا رنگ پريده،يا چاق استيالاغر اندام يا دهانش بزرگ استياچشمهايش كوچك،يا بينىاش بزرگ استيا سرش طاس، ياتندخواستيا ترسو،يا كم حرف استيا پر مدعا،يا دهانش بدبو استيا پاهايش،يا بيمار استياپر خور،يا ندار استيا بخيل،يا آداب زندگى را بلد نيستيا بد زبان است،يا كثيف استيابىادب.
از اين قبيل عيوب در هر مرد و زنى وجود دارد.
آرزوى هر مرد و زنى اينست كه همسر ايدهآلى پيدا كند كه از تمامعيوب و نواقص خالى بودهنقطه ضعفى نداشته باشد.ليكن كمتر اتفاقميافتد كه به مطلوب خيالى خويش دستيابد.
رسولخدا فرمود:«عيبى بالاتر از اين نيست كه انسان عيوبديگران را ببيند اما از عيبهاىخودش غافل باشد (بحار-ج 73 ص 385) ».
چرا يك عيب كوچك را به قدرى بزرگ ميكنى و دربارهاشغصه ميخورى كه بنياد زندگى وكانون انس و مودت را بر هم مىزنى؟
عاقل و با هوش باش،دست از هوسبازى و سبك مغزى بردار،عيبهاىكوچك را نديده بگير،بااظهار محبت كانون خانوادگى را گرم كن تا ازنعمت انس و محبتبرخوردار گردى،مواظبباش عيب شوهرت را نه درحضور و نه در غيابش بزبان نياورى زيرا رنجيده خاطر و مكدرميگردد،در صدد عيبجويى بر ميآيد،محبت و علاقهاش كم ميشود،پيوسته در حالجدال وستيزه خواهيد بود،اگر با همين وضع بزندگى ادامه دهيد زندگىناگوارى خواهيد داشت، واگر كار به طلاق و جدايى خاتمه يابد كه بد ازبدتر.
البته اگر عيب قابل اصلاحى داشته باشد ميتوانى در صدداصلاحش بر آيى،ليكن در صورتىامكان موفقيت دارى كه با نرمى و مداراو صبر و حوصله و بصورت خيرخواهى و خواهش وتمنا رفتار كنى، نه بهعنوان عيبجويى و اعتراض،سرزنش و ايراد،قهر و دعوا.
حجاب اسلامى
زن و مرد گر چه در بسيارى از امور اشتراك دارند ليكن امتيازات ويژهاى نيز دارند.يكى ازامتيازات مهم آنان اينست كه زن موجودى استظريف و لطيف و زيبا و محبوب.زن دلبراست و مرد دلداده زن جاذباست و مرد مجذوب،مرد دوستدار است و زن دوست داشتنى.هنگاميكه مرد با زنى ازدواج ميكند مىخواهد تمام خوبيها و زيبائيهاى اين موجود ظريف رادر انحصار خويش ببيند. زنى را دوست دارد كه زيبائيها، دلبريها و طنازيها ،شوخيها وخوشمزهگيها، و همه چيزش را در انحصار شوهرشقرار دهد و نسبتبه مردان بيگانه جدا اجتناب نمايد . مرد بسيار غيور است و نمىتواند تحمل كند كه مرد بيگانهاى به همسرش نگاهكند يا با او درارتباط و آميزش باشد، بگويد و شوخى كند و بخندد و چنين عملى راتجاوز به حق مشروع خويش ميداند.و از همسرش انتظار دارد كه با رعايت پوشش و حجاب اسلامى و با تقيد به ضوابط شرعى و قوانيناخلاقى و با حفظ متانت و حجب و حياء اسلامى شوهرش رادر اينخواسته مشروع كمك و يارى نمايد. هر مرد مؤمن و غيورى چنينخواستهاى را دارد.اگر همسرش به اين وظيفه اسلامى و اجتماعى عملكرد او نيز با آرامش خاطر زندگى ميكند و براى تامين نيازمنديهاىخانوادهاش تلاش مينمايد و بر محبتش اضافه ميگردد.و همين صفا و محبتسبب ميشود كه او نيز به زنان بيگانه بىتوجه باشد.اما اگر مرد مشاهده كرد كه همسرش تقيدى به حجاب و پوشش اسلامى ندارد و زيبائيهايش را در معرض ديد مردان بيگانه قرار ميدهد و با آنها نيز درارتباط و تماس است شديدا ناراحت ميشود زيرا حق انحصارى خويش راتضييع شده و در معرض ديد ديگران مىبيند.و مسؤوليت اين امر رابرعهده همسرش مىداند.چنين مردى همواره پريشان خاطر و بدبين است.
محبت و صفايش نسبتبه خانواده تدريجا كم ميشود.
بنابراين صلاح جامعه و بانوان در اين است كه پوشيده و محجوبباشند و متين و بدون آرايش از منزل خارج شوند و زيبائيهاى خودشان رادر معرض ديد همگان قرار ندهند.
رعايتحجاب يك وظيفه اسلامى است.خدا در قرآن مىفرمايد:
به زنان مؤمن بگو: از مردان بيگانه چشم بپوشند.و فروج و اندام خويشتن را از نگاه ديگرانمحفوظ بدارند، و محل زيبائيها و زينتهاى خويش را براى اجانب آشكار نسازند، مگر آنچه راكه طبعا آشكار است (مانندصورت و دستها) و روسريهاى خودشان را بر سينهها بيندازند (تا خوب پوشيده شود) و زينت و جمالشان را جز براى شوهر و پدر و پدر شوهر و پسران خود وپسران شوهر، و برادران و فرزندان برادر و فرزندان خواهر...آشكار نسازند (14)
آرى رعايتحجاب و پوشش اسلامى از جهات مختلف به نفع بانوان است:
1- بهتر مىتوانند مقام و منزلت و ارزش وجودى خودشان را دراجتماع محفوظ بدارند، وخويشتن را از معرض ديد چشمهاى بيگانگاننگه دارند.
2- بانوان با رعايت پوشش اسلامى بهتر مىتوانند مراتب وفادارى و علاقه خودشان را نسبتبه همسرشان باثبات رسانند و درآرامش و صفا و گرمى خانواده كمك نمايند و از بوجود آمدن بدبينى واختلافات و مشاجرات جلوگيرى بعمل آورند.و در يك كلام، بهترمىتوانند دل شوهر را بدست آورند و جايگاه خويش را تثبيت نمايند.
3-با رعايت حجاب اسلامى جلو چشم چرانيها و لذتجوئيهاىغير مشروع بصرى مردان بيگانه را مي گيرند و بدين وسيله از اختلافات وبدبينيهاى خانوادهها مىكاهند و به استحكام و ثبات و آرامش آنها كمكمي نمايند.
4-با رعايت پوشش اسلامى بهترين كمك را به نسل جوان ومردان مجردى كه امكان ازدواج ندارند انجام ميدهند و از فسادها و انحرافها و ضعف اعصابهاى جوانان كه نتائجسوئش درنتيجه عائد خود بانوان خواهد شد جلوگيرى ميكنند.
5-اگر همه بانوان حجاب اسلامى را كاملا رعايت نمايند، هرزنى كه همسرش از منزل خارج ميشود اطمينان دارد كه در برابر بد حجابيها و طنازيها و خودنمائيهاى زنان كوچه و بازار قرارنميگيرد- تا دلش راببرند و از محبت و علاقهاش نسبتبه خانواده بكاهند.
آرى اسلام چون از آفرينش ويژه زن آگاه است و او را يك ركنمهم اجتماع ميداند كه نسبتبه صلاح و فساد جامعه نيز مسؤليت دارد، ازاو مىخواهد كه در انجام اين مسؤليت بزرگفداكارى نمايد و با رعايتحجاب اسلامى از مفاسد و انحرافهاى اجتماعى جلوگيرى كند و درثباتو آرامش و عظمت ملتخويش بكوشد. و يقين بداند كه در انجام اينمسؤوليت بزرگ الهى بهترين پاداش را از خداوند بزرگ دريافتخواهد نمود.خانم گرامى!ا گر به آرامش و ثبات خانواده و اعتماد و اطمينانشوهرت علاقه دارى،اگر به مصالح واقعى جامعه بانوان مىانديشى،اگر بهسلامت روانى جوانان و جلوگيرى از انحراف و لغزش آنان فكر مىكنى،اگرمىخواهى بانوان را از معرض چشم چرانى بيگانگان و فريب دادن و بانحراف كشيدن آنان نجات دهى، و اگر مىخواهى رضايتخدا را جلبكنى و يك مسلمان مؤمن و فداكار باشى،پوشش و حجاب اسلامى راهمواره رعايت كن. و زيبائيها و آرايش خودت را در معرض ديد بيگانگان قرار نده.گر چه در داخل منزل و با خويشان نزديك باشد.داخل منزل وخارج آن، درمجالس مهمانى و در خارج فرقى ندارد. برادر شوهر، پسربرادر شوهر،شوهر خواهر شوهر، شوهر خواهر خودت شوهر عمهات، شوهر خالهات، پسر عمهها، پسر دائيها، همه اينها به تو نامحرم هستند واجب استحجاب اسلامى را رعايت كنى گر چه در منزل خودتان يا درمجلس مهمانى باشيد.اگر نسبت باينها حجاب را رعايت نكنى هم مرتكبگناه ميشوى هم شوهرت را قلبا ناراحت ميكنى. ممكن استشوهرت برزبان نياورد ولى يقين داشته باش كه ناراحت ميشود و به صفا و صميميت خانوادگى شما لطمه وارد ميگردد.
اما نسبتبه محارم مانند، پدر شوهر و پدر خودت برادر خودت، فرزندان برادر، فرزندان خواهر، رعايتحجاب لازم نيست.ليكن تذكراين نكته لازم است كه بهتر است نسبت باينها هم تاحدى حريم قائلشوى.و آرايش كرده و با لباسهائى كه براى شوهرت مىپوشى، نزد اينها نيزظاهر نشوى. گر چه شرعا جايز باشد. زيرا اكثر مردها حتى در اينموارد ناراحت ميشوند، وحفظ اعتماد و آرامش قلبى آنها لازم و مفيداست و براى بقاء و ثبات و آرامش خانواده سودمند ميباشد.
خطاهاى شوهرت را ببخش
به غير از معصوم همه كس خطا و لغزش دارد.دو نفر كه با هم زندگى ميكنند و از جهتى تشريك مساعى و همكارى دارند بايد لغزشهاى يكديگر را ببخشند تا زندگى آنها ادامه پيداكند.اگر بخواهند در اين باره سختگيرى كنند ادامه همكارى غير ممكن ميشود.دو نفر شريك، دو نفرهمسايه، دو نفر رفيق، دو نفر همكار، دو نفر زن و شوهر بايد در زندگىاجتماعى داراى گذشت باشند. هيچ زندگى اجتماعى به مقدار زندگىخانوادگى احتياج به گذشت ندارد.اگراعضاء يك خانواده بخواهند سختگيرى بعمل آورند و خطاهاى يكديگر را تعقيب كنند يا زندگى آنها ازهم مىپاشد يا بدترين زندگى را خواهند داشت.
خانم محترم، ممكن است از شوهر شما خطا يا خطاهايى صادرشود.ممكن است از روى خشم و غضب به شما اهانت كند.ممكن است ناسزائى از دهانش بيرون آيد. ممكن است از خود بيخود شده شما رابزند، ممكن استيك مرتبه به شما دروغ بگويد، ممكن است كارى را انجامدهد كه مورد پسند شما نباشد،از اين قبيل خطاها براى هر مردى امكان دارد،اگر بعدا احساس كردى كه از كردار خويش پشيمان شده او را ببخش و موضوع را تعقيب نكن.اگرعذرخواهى كرد فورا قبول كن.اگر پشيمان شده ليكن زير بار عذرخواهى نمىرود در صددنباش مجرميت وى را باثبات رسانى، زيرا به شخصيت او لطمه وارد ميشود، ممكن استدرصدد تلافى برآيد، خطاهاى شما را تعقيب كند، ممكن است كارتان بهنزاع و جدال و حتى جدائى بكشد اما اگر سكوت كردى و خطايش راناديده گرفتى در شكنجه وجدان قرارمىگيرد و به طور مسلم از كردارخويش پشيمان خواهد شد، آنگاه شما را يك زن با گذشت فهميده فداكارعاقل خواهد شناخت،مىفهمد كه به زندگى و خانواده و شوهرعلاقهمند هستى، قدر ترا مىشناسد و محبتش چند برابر خواهد شد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«زن بد ، عذر شوهرش رانمىپذيرد و خطاهايش رانمىبخشد (بحار جلد 103 ص 235) ».
در خانه هم تميز و زيبا باشيد
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود:«هر زنيكه خودش را خوشبو كند و ازمنزل خارج شود تا به خانه بر نگردد از رحمتخدا دور خواهد بود (بحار ج 103 ص 247) ».
رسول خدا فرمود : « بهترين زنان شما زنى است كه مطيع شوهرشباشد. براى او آرايش كندولى زينتش را براى بيگانگان ظاهر نسازد . و بدترين زنان شما زنى است كه در غياب شوهرش زينت كند (بحار ج 103 ص 235) ».
خانم گرامى، بدست آوردن دل يك مرد آن هم براى هميشه كارسادهاى نيست.پيش خود نگو: او كه مرا دوست دارد پس چه احتياجىدارم به سر و وضع خودم برسم و برايش دلربايى كنم؟ بايد عشق او رابراى هميشه نگهدارى كنى.
يقين بدان كه شوهرت دوست دارد هميشه تميز و مرتب و زيبا باشى و لو به زبان نياورد،اگر برطبق خواستههاى باطنى او رفتار نكنى و در منزل به خودت نرسى ممكن است در خارج منزل چشمش به زنان تميز آرايشكرده بيفتد و از تو دلسرد شده و از راه منحرف گردد، وقتى خانمهاى تميز و مرتب را ديد و آنها را با سر و وضع كثيف و نامرتب تو مقايسه كرد خيال ميكند فرشتگانى هستند كه از آسمان نازل شدهاند! تو هم در خانه برايشآرايش كن و لباس خوب بپوش و دلبرى و طنازى كن تا بفهمد كه تو ازآنها كمتر نيستى بلكه بهتر و زيباتر هستى، درآنصورت مىتوانى بدوامعشق او اميدوار باشى و براى هميشه دلش را مسخر گردانى.
حضرت باقر عليه السلام فرمود:« بر زن لازم است خودش راخوشبو كند ، بهترين لباسهايش را بپوشد، به بهترين وجه زينت كند و باچنين وضعى صبح و شب با شوهرش ملاقات كند (بحار ج 103 ص 228) ».
امام صادق عليه السلام فرمود:«زن نبايد آرايش و زينت را ترككند گر چه به يك گلوبند باشد، نبايد دستش را بدون خضاب بگذارد گر چه به كمى از حنا باشد، حتى زنهاى پير همنبايد زينت و آرايش را ترك نمايند (شافى ج 2 ص 138) ».
مديريت او را بپذير
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«زن خوب به حرف شوهرشگوش ميدهد و مطابق دستوراتش عمل ميكند». (بحار ج 103 ص 235)
زنى از رسول خدا پرسيد:«زن نسبتبه شوهرش چه وظيفهاىدارد؟فرمود:بايد از وى اطاعت كند و از فرمانش تخلف ننمايد (بحار ج 103 ص 248) ».
پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:«بدترين زنها زن لجباز ويك دنده است (مستدرك ج 2 ص 532) ».
رسول خدا فرمود:«بدترين زنها كسانى هستند كه هم نازا و هم كثيف و لجباز و نافرما نباشند (شافى ج 2 ص 129) ».
نظافت
يكى از وظائف مهم خانهدارى تميز كردن منزل و اسباب و لوازم زندگى است. نظافت به بهداشت و حفظ سلامتى اهل خانه كمك ميكند وجلو بسيارى از بيماريها را ميگيرد.زندگى كردن در خانه تميز مسرتبخش و دلپذير است، مرد را به سوى منزل متمايل ميسازد،اسباب آبرو وسربلندى خانواده است، بدين جهت رسول خدا فرمود:«دين بر نظافت پايهگذارى شدهاست.» (محجة البيضاء ج 1 ص 166)
شارع مقدس اسلام درباره نظافت سفارشهاى زيادى نموده كه به پارهاى از آنها از باب نمونه اشاره ميشود:
امام صادق عليه السلام فرمود:«خدا زيبا بودن و زينت كردن رادوست دارد . و تظاهر به ندارى و فقر را مكروه دارد. دوست دارد آثارنعمتهايش را بر بندهاش ببيند . لباسش نظيف و پاكيزه باشد، بوى خوشاستعمال كند.خانهاش را زينت نمايد.خانه و اطرافش را جاروب كند. قبل از غروب چراغ را روشن كند. زيرا اين عمل فقر را از خانه دور ميكند وروزى را زياد ميگرداند (بحار ج 79 ص 300) ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«آدم كثيف بد بندهاى است» (بحار ج 76 ص 175) .
حضرت على عليه السلام فرمود:«تارهاى عنكبوت را ازخانههايتان بگيريد زيرا ترك كردن آنها باعث ندارى ميشود» (شافى ج 1 ص 208) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«خاكروبهها را شب در خانهنگذاريد بماند زيرا جايگاه شيطان ميشود» (بحار ج 76 ص 175) .
پيغمبر اسلام فرمود:«خاكروبهها را پشت درب منزل نريزيد زيراجايگاه شيطان ميشود» (بحار ج 76 ص 177) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«لباس انسان بايد هميشهپاكيزه و تميز باشد» (شافى ج 1 ص 208) .
پيغمبر اكرم فرمود:«دستمال چرب را در خانه نيندازيد زيرا جايگاهشيطان ميشود» (شافى ج 1 ص 215) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«شستن ظرفها و تميز كردناطراف خانه روزى را زياد ميكند» (بحار ج 76 ص 176) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ظرفها را بدون روپوشنگذاريد زيرا شيطان آب دهن درآنها انداخته از آنها استفاده ميكند» (بحار ج 76 ص 176) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ميوهها داراى سمومى هستند. آنها را خوب بشوييد آنگاه ميل كنيد» (شافى ج 2 ص 124) .
حضرت كاظم عليه السلام فرمود:«يك روز در ميان،به حمام رفتنانسان را فربه ميكند» (شافى ج 1 ص 209) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«اگر بر امتم دشوار نميشد واجب ميكردم در موقع هر وضويى مسواك كنند» (شافى ج 1 ص 210) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:« ناخن گرفتن در روز جمعه از بيمارى جذام و جنون و پيسى و كورى جلوگيرى ميكند» (شافى ج 1 ص 211) . روايتشده كه:«زير ناخنها خوابگاه شيطان است».
حضرت على عليه السلام فرمود:«شستن دستها قبل از غذا و بعد ازآن عمر را زياد ميگرداند واز چركين شدن لباسها مانع ميشود و چشم رانورانى ميگرداند» (شافى ج 2 ص 123) .
وظائف مردان
سرپرستخانواده
زن و شوهر دو ركن بزرگ خانواده هستند ليكن مرد بدان جهت كهآفرينش ويژهاى دارد و از جنبه تعقلات قوىتر است ركن بزرگ و سرپرست خانواده محسوب ميشود.
خداوند بزرگ نيز او را به عنوان قيم و سرپرستخانواده شناختهدر قرآن كريم ميفرمايد: مردها سرپرست زنان ميباشند، زيرا خدا بعضكسان را بر بعض ديگر برترى داده است (سوره نساء آيه 34) . چون بدين مقام شناخته شده طبعا وظائف سنگينتر و دشوارترىهم خواهد داشت. اوست كه ميتواند با تدبيرات عاقلانه خويش خانواده را به بهترينوجه اداره كند و اسباب خوشبختى و سعادت آنان را فراهم سازد و محيط خانه را همانند بهشت برين مرتب و منظم گرداند، و همسرش را به صورت فرشتهاى در آورد. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:مرد سرپرستخانوادهاست و هر سرپرستى نسبتبه زيردستانش مسؤوليت دارد (مستدرك جلد 2 ص 550) . مردى كه مدير خانواده است بايد بدين نكته توجه داشته باشد كه زن نيز انسانى است مانند مرد.خواستهها و آرزوها و حق حيات و آزادىدارد. بايد بداند كه زن گرفتن به معناى برده گرفتن نيست بلكه به معناى انتخاب شريك در زندگى و يار و مونس گرفتن است. بايد به خواستههاىدرونى و آرزوهاى او نيز توجه داشته باشد. چنان نيست كه مرد مالك مطلق زن و مطلق العنان باشد. زن نيز حقوقى بر گردن شوهر دارد.
خداوند بزرگ در قرآن مجيد ميفرمايد: همانطور كه زنها نسبتبهشوهرانشان وظائفى دارند حقوقى هم بر گردن آنها دارند و مردان را بر آنها برترى هست (سوره بقره آيه 228) .
زندارى
چنانكه شوهردارى بزرگترين وظيفه يك بانوى خانهدار بوده درشريعت اسلام در رديف جهادقرار گرفته است همچنين زندارى بزرگترينو ارزندهترين عمل يك مرد زندار بوده رازسعادتمندى خانواده ميباشد.
اما زندارى كار آسانى نيستبلكه رموزى دارد كه هر كس كاملا بدانها آشنا باشد ميتواند همسرش را مطابق دلخواه به صورت يك بانوى ايدهآل بلكه فرشته رحمت درآورد.
مرديكه بخواهد واقعا زندارى كند بايد اخلاق و روحيات همسرشرا كاملا بدست آورد،ازخواستههاى درونى و تمايلات نفسانى او آگاه شودو بر طبق آنها برنامه زندگى را مرتب سازد.به وسيله اخلاق و رفتار خويشچنان در او نفوذ كند و دلش را بدست آورد كه به خانه و زندگى دلگرم شدهاز روى عشق و علاقه خانهدارى كند.
زندارى كلمه جامع و مبهمى است كه احتياج به شرح و توضيحدارد.در مباحث آينده موردشرح و بسط قرار خواهد گرفت.
مهرورزى كن
زن كانون محبت و يك موجود صد در صد عاطفهاى است. از وجودش مهر و محبت ميبارد.
حيات و زندگى او به عشق و علاقه بستگى دارد.دلش ميخواهدمحبوب ديگران باشد.هر چه محبوبتر باشد شادابتر خواهد بود. براى بدست آوردن محبوبيت تا سر حد فداكارى كوشش ميكند.اگر بداند محبوب كسى واقع نشده خودش را شكستخورده و بىاثر پنداشته دائما پژمرده و افسرده خواهد بود.بدين جهت ميتوان به طور قطع مدعى شد كه بزرگترين رمز زندارى اظهار محبت و علاقه است.
مهر و محبتخانوادگى از همه چيز ارزشدارتر است بدين جهت خداوند بزرگ در قرآن مجيد آنرا يكى از آثار قدرت و نعمتهاى بزرگشمرده بر بندگان منت نهاده ميفرمايد:
«يكى از آيات خدا اينست كه همسرانى برايتان آفريد تا با آنان انس بگيريد.و در ميانتان محبت و مهربانى افكند.و در اين موضوع براى اهلتفكر آياتى هست (سوره روم آيه 31) ».
امام صادق عليه السلام فرمود:زن از مرد آفريده شده و تمام توجهش به سوى مردها معطوف ميباشد.پس همسرانتان را دوستبداريد (بحار جلد 103 ص 226) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:هر كس از دوستان ما باشد بههمسرش بيشتر اظهارمحبت ميكند (بحار جلد 103 ص 223 ) . رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر چه ايمان انسان كاملتر باشد بههمسرش بيشتر اظهار محبت مينمايد (بحار جلد 103 ص 228) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:يكى از اخلاق پيمبران اينست كه نسبتبههمسرانشان محبت دارند (بحار جلد 103 ص 236) .
پيغمبر فرمود:اين سخن مرد كه به همسرش ميگويد: واقعا ترادوست دارم، هرگز از قلبش خارج نخواهد شد (شافى جلد 2 ص 138) .
گر چه محبت بايد از صميم قلب باشد تا در دل طرف اثر بگذارد، زيرا دلها با هم راه دارند ، ليكن به محبت قلبى تنها هم نبايد اكتفا كرد، بلكهلازم است صريحا آنرا اظهار نمود.درصورتى ميتوان انتظار نتيجه داشتكه آثار محبت در زبان و افعال و رفتار شخص نمايان باشد.
صريحا و بدون احتياط به همسرت اظهار عشق و علاقه كن:درحضور و غياب از وى تعريفكن،اگر به سفر رفتى برايش نامه بنويس واز درد فراق بنال.گاهى برايش تحفهاى خريده تقديمش كن.اگر دسترسىبه تلفن دارى گاه گاهى از احوالش جويا شو.
به همسرت احترام بگذار و خوش اخلاق باش
زن نيز مانند مرد خودش را دوست دارد و به حفظ شخصيتخويش علاقهمند است.
دوست دارد محترم و گرامى باشد.از تحقير و توهين رنجيده خاطرميگردد.اگر مورد احترام قرار بگيرد احساس شخصيت نموده و به كار وزندگى دلگرم ميشود.از احترام و احترام كننده خوشش ميآيد ، از توهين وتوهين كننده متنفر ميباشد.
آقاى محترم! همسرت حتما از شما انتظار دارد كه بيش از ديگران به وى احترام بگذارى.البته حق دارد چنين انتظارى را داشته باشد.زيرا ترا شريك زندگى و بهترين يار واقعى خويش ميداند.
حضرت صادق (علیه السلام) از پدرش نقل كرده كه فرمود: هر كس زنگرفت بايد او را گرامى و محترم بشمارد (بحار جلد 103 ص 224) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر كس مسلمانى را گرامى بدارد خدا اورا گرامى خواهد داشت (بحار جلد 74 ص 303) . پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: زنان را گرامى نميدارند مگر افراد بزرگوار.و به آنان توهين نميكنند جز مردم پست و فرومايه.
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر كس به خانوادهاش توهين كند خوشىزندگى را از دستخواهدداد (مواعظ العدديه ص 151) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:كاملترين مردم از جهت ايمان،خوش اخلاقترين آنها ميباشد. بهترين شما كسى است كه نسبت بهخانوادهاش احسان كند. (بحار ج 103 ص 226)
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: هيچ عملى بهتر از اخلاق خوب نيست. (شافى ج 1 ص 166)
امام صادق عليه السلام فرمود: نيكوكارى و حسن خلق خانهها را آباد و عمرها را زياد ميكند. (شافى ج 1 ص 166)
امام صادق (ع) فرمود: شخص بد اخلاق خودش را در عذابميدارد. (شافى ج 1 ص 176)
لقمان حكيم فرمود: مرد خردمند بايد در بين خانوادهاش مانندكودك باشد و رفتار مردانه رابراى خارج منزل بگذارد. (محجة البيضاء ج 2 ص 54)
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: عيشى بهتر از خوش اخلاقى نيست. (بحار ج 71 ص 389)
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: اخلاق خوب نصف دين ميباشد. (بحار ج 71 ص 385)
وقتى سعد بن معاذ كه يكى از اصحاب بزرگ رسول خدا و مورد احترام آنجناب بود درگذشترسول اكرم مانند صاحبان عزا با پاى برهنهدر تشييع جنازهاش شركت نمود. بدست مباركخويش جنازه را در قبرنهاده روى آنرا پوشاند.در آنهنگام مادر سعد كه آن همه احترام را ازرسولخدا مشاهده نمود فرزندش سعد را مخاطب قرار داده گفت:اى سعدبهشت گوارايتباد.
پيغمبر اكرم فرمود:اى مادر سعد!اين چنين مگو.زيرا سعد را درقبر فشار سختى وارد شد.بعدا علت فشار قبر سعد را از آنحضرت پرسيدند.فرمود: علتش آن بود كه با خانوادهاش بداخلاقى ميكرد (بحار ج 73 ص 298) .
لغزشهايش را نديده بگير
بشر جائز الخطاست.جز معصوم همه كس در زندگى اشتباه ولغزش دارد.ممكن است از روى جهالت و نادانى كارهاى ناروايى را انجام دهد.در اين جهتبين زن و مرد فرقى نيست. براى زندر زندگىزناشويى حتما لغزشها و اشتباهاتى اتفاق خواهد افتاد.ممكن است از باب نادانى ياعدم توجه يا شدت عصبانيت، نسبتبه شوهرش بىادبى كند. ممكن استحرف نيشدار يا زشتى از دهانش خارج شود.ممكن است ازحال طبيعى خارج شود و داد و قال راه بيندازد .ممكن است بدون اجازه شوهر بلكه با نهى او كاري را انجام دهد.ممكن است در اثر بىاحتياطى يا نادانى يا بىتوجهى يك ضرر مالى وارد سازد.و دهها از اين قبيل امور كهكم يا بيش براى هرخانوادهاى اتفاق خواهد افتاد.
البته در اين جهت ترديد نيست كه زن و شوهر بايد همديگر را راضى نگه دارند و از كارهايي كه اسباب كدورت و دلخورى است جدا اجتناب نمايند.ليكن كمتر اتفاق ميافتد كه زن و شوهراصلا خطا و لغزشنداشته باشند.
بعضى از مردها خيال ميكنند كه در مورد خطاها و لغزشهاى زن و لوخيلى كوچك باشد بايدكاملا سختگيرى و مؤاخذه كرد تا تكرار نشود.
امام سجاد عليه السلام فرمود:حق زن بر تو اينست كه نسبت باو مهربانى كنى زيرا زير دست تو مىباشد.و طعام و لباسش بدهى. و نادانيهايش را ببخشى (بحار ج 74 ص 5) .
از امام صادق (علیه السلام) سئوال كردند زن چه حقى بر شوهرش دارد كهاگر آن را ادا كند نيكوكارشمرده مىشود؟فرمود:غذا و لباسش را بدهد وكارهايى را كه از باب نادانى انجام مىدهد ببخشد (شافى ج 2 ص 139) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: مثل زن مثل استخوان كج است كه اگر بحال خودش گذاشتى مىتوانى از آن استفاده كنى ليكن اگر خواستى صافش كنى خواهد شكست (وسائل ج 14 ص 123) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:كسيكه زير دستانش را بخاطر خطاهاىكوچك تنبيه كند نبايدانتظار بزرگى و رياست داشته باشد (بحار ج 75 ص 272) .
تنبيه
زن و شوهر گر چه يك زندگى مشترك خانوادگى را تشكيلميدهند و بايد در اداره امورمنزل تشريك مساعى نمايند ليكن بهر حال دربعض موارد اختلاف سليقه هم دارند.مرد ميلدارد تمام امور خانواده مطابق خواستخودش انجام بگيرد و زن مطيع او باشد،بر عكس زن هم همين خواست و تمايل را دارد.در اينجاست كه صدور اوامر و نواهى ازطرفين آغاز ميشود ومخالفتها و كشمكشها شروع مىگردد.بهترين راه حل اينست كه زن و شوهر دست از امر ونهى بردارند و در موارداختلاف با مشورت و تبادل نظر به تفاهم برسند،و اگر دست از زورگوئى ولجبازى بردارند غالبا به تفاهم مىرسند و مشكلى بوجود نخواهد آمد.ليكنهيچيك از آنها حق ندارد عقيدهاش را بر ديگرى تحميل كند و او رامجبور نمايد كه مطابق دستورش عمل كند،و در صورت تخلف حق ندارد توبيخ يا تنبيهش كند.ليكن بعضی مردها به بهانه اينكه قيم و سرپرستخانواده هستند چنين حقى را براى خودشان قائل هستند.به خودشان حقميدهند كه مطابق دلخواهشان امر و نهى كنند.و همسرانشان راموظف ميدانند كه مطيع دستوراتشان باشند و هرگز تخلف نكنند.و در صورتتخلف او رامورد عتاب و خطاب و توبيخ و تهديد قرار ميدهند.و چنينرفتارى را حق خويش مىپندارند.حتى گاهى به ضرب و شتم و اذيت اقداممينمايند. در صورتيكه مرد حق اذيت و آزار و كتك زدن به همسرش راندارد.مردان زمان جاهليت كه از عاطفه و انسانيت كم بهره بودندهمسرانخودشان را مورد اذيت و آزار و ضرب و شتم قرار ميدادند و پيامبر اسلامبراىجلوگيرى از اين عمل زشتبه پا خاست و فرمود:هر مردى كهبصورت همسرش سيلى بزند.خدا بفرشته مامور دوزخ (مالك) دستورميدهد كه در دوزخ هفتاد سيلى بر صورتش بزند. وهر مردى كه دستش رابر موهاى زن مسلمانى بگذارد (براى اذيت موى سرش را بگيرد) دردوزخدستش با ميخهاى آتشين كوبيده ميشود (مستدرك جلد 2 ص 550) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله زدن زنان را نهى كرد مگر درمورديكه تنبيه واجب باشد (مستدرك جلد 2 ص 550) .
پيامبر گرامى اسلام فرمود:هر مرديكه همسرش را كتك بزند- وبيش از سه ضربه باشد- خدا او را در قيامت در حضور خلائق نگه ميدارد و رسوايش ميسازد.و خلق اولين و آخرين چنين مردى را تماشا ميكنند. (مستدرك جلد 2 ص 550) پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: تعجب ميكنم ازمرديكه همسرش را كتك مىزند در صورتيكه خودش در كتك خوردن سزاوارتراز همسرش ميباشد. اى مردم! زنانتان را با چوب نزنيد،زيرا قصاصدارد. (بحار الانوار جلد 103 ص 249)
مرديكه همسرش را كتك بزند بر او ستم كرده و ستمگر، هم در اينجهان و هم در جهان آخرت بكيفر خواهد رسيد.آن هم ظلم به فرد ناتوانيكه با صدها اميد و آرزو به خانه شوهرآمده.بدان اميد آمده كه در پناه اوآرامش و آسايش بجويد.به مردى پناه آورده كه حامى وغمخوار او باشد ودر مشكلات ياريش كند.زن امانتى است از جانب خدا كه به مردسپردهميشود.آيا كسى با امانت الهى چنين رفتار ميكند؟! امير المؤمنينعليه السلام فرمود:زنان بنزد مردان به امانت گذارده ميشوند.مالك نفع وضرر خودشان نيستند.آنها نزد شما امانتهاى خدا هستند.آزارشان نرسانيد و بر آنها سخت نگيريد. (مستدرك جلد 2 ص 551)
مردي كه همسرش را مورد ضرب و شتم قرار ميدهد بر روح اوضربهاى وارد ميسازد و عقدهاىبوجود مىآورد كه به سادگى قابل رفعنخواهد بود.صفا و محبتخانوادگى را از بين مىبرد.مننميدانم با چنين همسر كتك خورده و تحقير شدهاى چگونه مىتوان روابط همسرى برقراركرد؟ واقعا خجالت دارد!!
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:آيا يكى از شما همسرش رامىزند سپس او را در آغوش مىگيرد؟! (وسائل جلد 14 ص 119)
بنابراين در موارديكه شوهر حقى بر همسرش ندارد شرعا و قانونا و اخلاقا مجاز نيست او رابكارى مجبور سازد و در صورت تخلف به تنبيهو كتك اقدام نمايد. مثلا زن شرعا موظف نيست كه امور خانهدارى راانجام دهد. مانند نظافت منزل،طبخ غذا، شستن لباس و ظرفها، بچهدارى وهم چنين خياطى، قالى بافى،گلدوزى و ديگر كارها،گر چه بانوان با ميل و رغبتكارهاى منزل را انجام ميدهند و در اين باره هم حرفى ندارند،ليكن وظيفه آنها نيست. شوهر بايد از همسرش در برابر انجام اين كارها تشكر وقدردانى نمايد. و بدين وسيله او را تشويق نمايد. ولى اگر بعض كارها راانجام نداد يا ناقص انجام داد،مرد حق ندارد او را مورد تنبيه و توبيخ وضرب و شتم قرار دهد.
اسلام فقط تنبيه را در جائى تجويز ميكند كه حقى از شوهر تضييعميشود.و آن در دو مورد است:
اول-مرد شرعا و قانونا حق دارد از همسرش بهره جنسى بگيرد و از انواع تمتعات و لذتها استفاده كند.زن شرعا و قانونا موظف است دربرابر اين خواسته مرد تمكين نمايد.و خويشتنرا در اختيار او قرار دهد.
اگر زن تمكين نمود مشكلى بوجود نخواهد آمد.اما اگر از انجامخواستههاى مرد امتناع ورزيد ،در اينصورت بهتر است مرد، ابتداء با نرمى و ملايمت و حتى تقديم هديه دل همسرش را بدست آورد و بكامجوئى نائلگردد.ولى اگر احساس كرد كه زن قصد اذيت و لجبازى دارد و به هيچ وجه تمكين نميكند، و مرد هم تاب تحمل ندارد،در يك چنين موردى مرد حقدارد به تنبيه متوسل شود.آنهم با رعايت احتياط و حفظ سلسله مراتب درچنين موردى قرآن مىگويد:همسرانى را كه احساس ميكنيد از تمكين دربرابر خواسته شما (تمتعات جنسى)امتناع مىورزند،ابتداء آنها را پند وموعظه بدهيد،سپس در بستر از آنها جدا شويد سپس آنهارا بزنيد. پساگر اطاعت نمودند بر آنان ستم روا نداريد. بدرستيكه خدا عالى و بزرگاست (سوره نساء آيه 34)
چنانكه ملاحظه مىفرمائيد،خداوند متعال در اين آيه ، به شوهراجازه ميدهد كه همسرش راكه در برابر خواستههاى مشروعش، يعنى لذتجوئى و كاميابى تمكين نميكند و قصد اذيت وتمرد دارند مورد تنبيهقرار دهند.آن هم در سه مرحله:مرحله اول:پند و اندرز.مرحله دوم:اگرپند و اندرز مفيد واقع نشد يا بسترش را جدا كند يا در بستر پشت به او كند و بخوابد وبدين وسيله،خشم و ناراحتى خودش را اظهار نمايد. مرحلهسوم:اگر اين عمل هم مؤثر واقع نشد و زن هم چنان به لجبازى و تمرد خويش ادامه ميدهد،به مرد اجازه داده شده كه براى استيفاى حق مشروع و قانونى خويش به كتك زدن متوسل شود.اما مرد حتى در اين حالهمحق ندارد از حد مشروع تجاوز نمايد و مرتكب ظلم و ستم شود.مرد بايددر اين مورد به چند نكته توجه كند.1-هدف از ضرب بايد اصلاح وتربيتباشد نه انتقامجوئى.2- با دستباشديا چوب نازك،چنانكه در روايات آمده با چوب مسواك.3- طورى بزند كه بدن او سياه وقرمز نشود و الا بايد جريمه (ديه) بپردازد.4- از ضربه زدن به جاهائيكه احتمالخطر دارد،مانند چشم و سر و شكم جدا اجتناب نمايد.5- ضرب طورىباشد كه موجب كدورت عميق وعقده غير قابل علاج نگردد، و زن را بهلجبازى و تمرد و طغيان بيشتر وادار ننمايد.6- همواره اين نكته را درنظر داشته باشد كه مىخواهد با اين زن زندگى كند و از محبتهاى قلبى وصفا واخلاص او بهره بگيرد.7- توسل به كتك در صورتى تجويز شده،كه زن در برابر عدم تمكين، معذور نباشد.مثلا اگر زن به علتحائض بودن،يا روزهدار بودن در ماه رمضان،يا در حال احرام بودن، يا بيماربودن،از تمكين خوددارى نمود مرد حق ندارد او را تنبيه نمايد.
دوم- زن اگر خواست از منزل خارج شود بايد از شوهرش اجازه بگيرد و اگر اجازه نداد شرعا حق ندارد خارج شود.و اگر بدون اجازه خارج شد مرتكب گناه شده است.در حديث آمده كه پيغمبر اكرم صلى اللهعليه و آله نهى كرد كه زن بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود وفرمود:
هر زنى كه بدون اذن شوهر از منزل خارج شود همه فرشتگان آسمانى و هرچيزى كه بر اومرور ميكند-از جن و انس-او را لعنت ميكنند تا اينكه به منزل باز گردد (وسائل الشيعه جلد 14 ص 154) .و اين موضوع حقى است كه شوهر بر گردن زن دارد كهواجب است آن را ادا كند.
ليكن مرد نبايد در اين باره سختگيرى كند و همسرش را بدين وسيلهاذيت نمايد.بهتر استدر هر جا كه محذورى نمىبيند اجازه بدهد برود.
تشريع اين حق براى قدرت نمائى و تحت فشار قرار دادن همسر نيست بلكه بدان منظوراست كه مرد بتواند همسرش را از رفتن به جاهاى غيرمناسب باز دارد و در حفظ و صيانت اواقدام نمايد.سختگيريهاى بيجا نهتنها مفيد نيست بلكه به انس و محبت و اعتماد خانوادگى نيز لطمه واردميسازد. و حتى ممكن است گاهى موجب طغيان و تمرد و انحراف او را فراهم سازد.اما اگر رفتن به جائى را غير مناسب و باعث فساد اخلاق وارتكاب گناه تشخيص داد بايدهمسرش را از رفتن بآنجا جدا نهى كند. وبر زن هم واجب است اطاعت كند و از رفتن به آن مجلس خوددارى نمايد.
بهر حال اگر زن از دستورات شوهر سرپيچى و تمرد ميكند و بدوناجازه بلكه با نهى شوهرش از منزل خارج ميشود، مرد حق دارد او را بهمان صورت قبل مورد تنبيه قرار دهد. با حفظ همان مراحل و شرائط.
البته زن مىتواند در چند مورد بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود وشوهر هم حق ندارداو را منع نمايد.1-خارج شدن از منزل براىياد گرفتن مسائل ضرورى دين.2-مسافرت براىحج در صورتاستطاعت.3-خارج شدن از منزل براى پرداختبدهى در صورتيكهبدون خروج امكان پرداخت نباشد.
حضرت على عليه السلام به فرزندش امام حسن فرمود: مواظب باش در غير موضع غيرت،غيرت بخرج ندهى.زيرا اين عمل افراد صحيحرا به سوى فساد و افراد پاكدامن را به جانب گناه متمايل خواهد ساخت (بحار جلد 103 ص 252) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:جهاد زن در اين است كه در مقابل اذيتها وغيرتهاى شوهرش بردبارىكند (وسائل ج 14 ص 111) .
كارى نكن كه شوهرت بدبين يا بدبينتر شود.از مردان بيگانه مخصوصا آنها كه شوهر تنسبتبه آنها حساسيت دارد تعريف نكن.به مردان نامحرم خيلى نگاه نكن. پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود:خداوند متعال برزن شوهردارى كه چشمش را از نگاه به نامحرم پر كند غضب شديدخواهدكرد (بحار ج 104 ص 39) .
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: بهترين شما كسى است كه براى اهلبيتش خوبتر باشد و من نسبتبه خانوادهام از همه بهتر هستم (وسائل ج 14 ص 122) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر كس براى بر آوردن حاجت بيمارىكوشش كند، موفق شود يا نه، ازگناهانش خارج مىشود مانند روزى كه ازمادر متولد شده است.يكى از انصار عرض كرد: پدر ومادرم به قربانت يارسول الله اگر مريض از اهل بيتش باشد آيا ثواب زيادترى ندارد؟فرمود:
چرا (وسائل ج 2 ص 643) .
اقتصاد خانواده
نفقه زن بر شوهر واجب استيعنى قانونا و شرعا مرد موظف است كليه مخارج خانواده را ازقبيل خوراك و پوشاك و مسكن و حتى پولدكتر و دوا را تامين كند.و در صورت امتناع يا كوتاهى شرعا و قانونا موردبازخواست قرار خواهد گرفت.
مرد خردمند و با تدبير حساب خرج و دخل خانواده را به طور دقيقميكند.اشياء و لوازمزندگى را به نسبت لزوم و احتياج درجهبندى ميكند.
خداوند كريم اقتصاد و ميانهروى را از علائم ايمان شمرده در قرآنمجيد مىفرمايد:كسانى كه چون خرج كنند اسراف نكنند و بخل نورزند و ميان اين دو معتدل باشند (فرقان آيه 67) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:من براى كسى كه اقتصاد را رعايت كندضامن مىشوم كه فقير نشود (وسائل ج 15 ص 258) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:چهار دسته مردم دعايشان به هدف اجابتنخواهد رسيد.يكى از آنهاكسى است كه مالش را بيهوده تلف كند آنگاه بگويد:خدايا روزى مرا برسان.پس خدا ميفرمايد: مگر به تو دستور ندادمكه اقتصاد را رعايت كنى؟ (وسائل ج 15 ص 261)
عبد الله بن ابان ميگويد:از موسى بن جعفر (علیه السلام) راجع به انفاق برخانواده سؤال كردم.فرمود:اسراف و تنگگيرى هر دو مكروه هستند. ميانهروى را نبايد از دست داد (وسائل ج 15 ص 261) .
مرد خردمند و عاقبتانديش حتى القوه از قرض و نسيه خوددارىميكند.و براى مصارف غيرضرورى خودش را به وام نمىاندازد.
اقتصادى كه بر پايه وامهاى بانكها و ساير مؤسسات استوار باشد شرعا وعقلا پسنديده نيست.
پيغمبر اسلام (ص) فرمود:از ما نيست كسى كه از جهت مال وثروت در وسعت باشد ليكن براهل و عيالش سختبگيرد (مستدرك ج 2 ص 643) .
موسى بن جعفر (علیه السلام) فرمود:عيال مرد اسيران او هستند.پسهر كس خدا به او نعمتى داده بايد در مخارج اسيرانش توسعه بدهد و الا ممكن است نعمتهايش گرفته شود (بحار ج 104 ص 69) .
امام رضا (علیه السلام) فرمود:سزاوار است مرد در مخارج اهل و عيالشتوسعه دهد تا منتظر مرگش نباشند (وسائل ج 15 ص 249) .
امير المؤمنين (علیه السلام) فرمود:هر جمعه براى اهل و عيالتان ميوه تهيهكنيد تا به فرا رسيدنجمعه خوشنود گردند (بحار ج 104 ص 73) .
منبع:کتاب آیین همسر داری،آیت الله ابراهیم امینی
الف : وظائف بانوان
شوهردارى
شوهردارى يعنى مواظبت و نگهدارى شوهر. شوهردارى كار سهل و آسانى نيست كه از هر زن بىلياقت و نادانى ساخته باشد، بلكه كاردانى وذوق و سليقه و زيركى مخصوص لازم دارد، زنيكه بخواهد شوهردارى كند بايد دل او را بدست آورد،اسباب رضايت خاطرش را فراهم سازد.مواظباخلاق و رفتارش باشد، به كارهاى نيك تشويقش كند،از كارهاى بدنگهداريشكند،مواظب بهداشت و حفظ الصحه و تغذيه او باشد.سعى كنداو را به صورت يك شوهرآبرومند و محبوب و مهربان در آورد تا براى خانوادهاش بهترين سرپرست و براى فرزندانش بهترين پدر و مربى باشد. خداوند حكيم قدرت فوق العادهاى به زن عطا فرموده است. سعادت و خوشبختى خانواده در دست اوست ، بدبختى خانواده نيزدر دست اوست.
زن ميتواند خانه را به صورت بهشت برين در آورد، و ميتواند بهصورت جهنم سوزانى تبديلش سازد، ميتواند شوهرش را به اوج ترقىبرساند و ميتواند به خاك سياهش بنشاند.زن اگر به فن شوهردارى آشنا باشد و وظائفى را كه خدا برايش مقرر فرموده انجام دهد ميتواند ازيك مرد عادى بلكه از يك مرد بىعرضه و بىلياقتيك شوهر لائق و آبرومند بسازد. يكى ازدانشمندان مينويسد: زن قدرت عجيبى دارد، مثل قضا وقدر است ، هر چه بخواهد همانست.( در آغوش خوشبختى ص 142 )
اسمايلز ميگويد : اگر زن با تقوى و خوش خلق و كدبانويى در خانهمحقر و فقيرى باشد آن خانه را محل آسايش و فضيلت و خوشبختىميسازد.
ناپلئون ميگويد:اگر ميخواهيد اندازه تمدن و پيشرفت ملتى رابدانيد به زنان آن ملتبنگريد.
بالزاك ميگويد: خانه بىزن عفيف ، قبرستان است.
شوهردارى به قدرى در نظر اسلام اهميت داشته كه آنرا در رديف جهاد در راه خدا قرار داده، حضرت على (علیه السلام) ميفرمايد: جهاد زن به ايناست كه خوب شوهردارى كند. ( بحار الانوار ج 103 ص 252)
با توجه به اينكه جهاد در راه خدا براىترقى و عظمت اسلام و دفاع از كشورهاى اسلامى و اجراى عدالتاجتماعى بزرگترين عبادت است ارزش شوهردارى معلوم ميشود.
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: هر زنيكه بميرد در حاليكه شوهرشراضى باشد داخل بهشت ميشود.( محجة البيضاء ج 2 ص 70 ) رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: زن نميتواند حق خدا را ادا كند مگر اينكهحق شوهرش را ادا كند.( مستدرك ج 2 ص 552)
محبت:
همه مردم تشنه دوستى و محبتند.دوست دارند محبوب ديگرانباشند.دل انسان به محبت زنده است.كسيكه بداند محبوب كسى نيستخودش را بيكس و تنها ميشمارد.هميشه پژمرده و افسرده است.خانممحترم ، شوهر شما نيز از اين احساس غريزى خالى نيست.او هم تشنهعشق و محبت است. قبلا از محبتهاى بىشائبه پدر و مادر برخوردار بوداما از آنهنگام كه پيمان زناشويى بستيد خودش را در اختيار تو قرار داد. انتظار دارد محبتهاى آنها را جبران كنى و از صميم قلب دوستش بدارى.
شكسپير ميگويد: چيزيكه در زن قلب مرا تسخير ميكند مهربانىاوست نه روى زيبايش. من زنى را بيشتر دوست دارم كه مهربانتر باشد.
خداوند بزرگ در قرآن شريف به محبت و علاقهايكه در بين زن وشوهر وجود دارد اشاره فرموده آنرا يكى از آيات قدرت خويش شمرده ميفرمايد:
يكى از آيات خدا اينست كه همسرانى برايتان آفريده تا بدانها آرامش پيدا كنيد و ميان شمادوستى و مهربانى نهاد. (سوره روم:21)
حضرت رضا عليه السلام فرمود: بعض زنها براى شوهرشان بهترين غنيمت هستند: زنانيكه به شوهرشان اظهار عشق و محبت كنند. (مستدرك ج 2 ص 532)
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: بهترين زنان شما ، زنهايىهستند كه داراى عشق ومحبت باشند. (بحار ج 103 ص 235) امام صادق عليه السلام فرمود: وقتى كسى را دوست دارى به او خبر بده. (بحار ج 74 ص 181)
احترام شوهر
هر كسى به شخصيتخويش علاقهمند است.خودش را دوستدارد.دلش ميخواهد ديگران به شخصيت او احترام بگذارند.هر كسشخصيت او را محترم بشمارد محبوبش واقع ميشود. ازتوهين كنندگانمتنفر است.خانم محترم حب ذات و علاقه به احترام يك امر غريزى است ليكن همه كس حاضر نيست احساس درونى شوهر شما را اشباع كند و بهوى احترام بگذارد. در خارج منزل با صدها افراد گوناگون و بىادب برخورد ميكند و بسا اوقات مورد توهين قرار ميگيرد.و به شخصيتش لطمه وارد ميشود.از شما كه يار و غمخوارش هستيدانتظار دارد اقلا در خانهاحترامش كنيد و شخصيت تحقير شدهاش را زنده گردانيد. بزرگداشت او شما را كوچك نميكند ليكن به او نيرو و توانايى مىبخشد و براى كوشش وفعاليت آمادهاش ميگرداند. خانم گرامى به شوهرت سلام كن. هميشه بالفظ شما او را مخاطب قرار بده. موقع سخن گفتن كلامش را قطع نكن. جلو پايش برخيز و به او احترام كن.با ادب حرف بزن. بر سرش داد نزن. اگر با هم به مجلسى ميرويد او را مقدم بدار. او را با اسم صدا نزن بلكه بانام فاميل و لقب مخاطب قرار بده. در حضور ديگران از او تجليل و تعريفكن. به فرزندانت سفارش كن از پدرشان احترام كنند. و اگر بىادبى كردند توبيخشان كن. در حضور مهمانها نيز احترام شب گذار و باندازه آنها بلكهزيادتر از او پذيرايى كن. مبادا در مجلس مهمانى وجود شوهرت را ناديده بگيرى و تمام توجهت به مهمانها معطوف باشد. وقتى درب منزل را ميزند سعى كن خودت درب را باز نموده با لب خندان و چهره باز به استقبالش بروى. آيا ميدانى همين عمل كوچك چه اثر نيكويى در روح شوهرتخواهد گذاشت؟ شايد در خارج منزل با دهها مشكل مواجه بوده و با روح پژمرده وارد منزل شود.استقبال كردن شما با لب خندان روح تازهاى دركالبد خسته او دميده دلش را آرامش ميدهد. ممكن استخانمها از اينسخن تعجب نموده بگويند: چه پيشنهاد عجيبى! زن باستقبال شوهر برود وخوش آمد بگويد! شخص بيگانه وغريبى نيست تا احتياجى باستقبال وخوش آمد داشته باشد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: وظيفه زن اين است كه تادرب خانه به پيشواز شوهرش برود و به وى خوش آمد بگويد. (مستدرك ج 3 ص 551)
امام صادق عليه السلام فرمود: هر زنى كه از شوهرش احترام كند وآزارش نرساند خوشبخت و سعادتمند خواهد بود. (بحار ج 103 ص 253)
پيغمبر اسلام فرمود: زن موظف است براى شوهرش طشت و حولهحاضر كند و دستهايش را بشويد. (مستدرك ج 2 ص 551)
خوش اخلاق باش
كسيكه خوش اخلاق باشد، با مردم خوشرفتارى كند، با لب خندان سخن بگويد، در مقابل حوادث و مشكلات بردبار باشد، محبوب همه است،دوستانش زيادند ، همه دوست دارند با او معاشرت و رفت و آمد كنند، عزيز و محترم است، به ضعف اعصاب و بيماريهاى روانى مبتلا نميشود ، بر مشكلات و دشواريهاى زندگى پيروز ميگردد ، از زندگى لذت ميبرد ، و برمعاشرانش خوش ميگذرد.
امام صادق عليه السلام فرمود: «هيچ زندگانى گواراتر از خوشاخلاقى نيست.» (بحار ج 71 ص 389)
اما كسيكه بد اخلاق باشد، با صورت درهم كشيده با مردم ملاقاتكند، در مقابل حوادث و ناملايمات داد و فريادش بلند شود، بيخود داد وقال راه بيندازد، تند خو و بد زبان باشد زندگى تلخ و ناگوارى خواهد داشت، خودش هميشه ناراحت و معاشرينش در عذابند، مردم از او متنفر واز معاشرتش گريزانند ، آب خوش از گلوى خودش و معاشرانش پائين نميرود، خواب و خوراك درستى ندارد. براى انواع بيماريها مخصوصا ضعف اعصاب كاملا آمادگى دارد، هميشه اوقاتش تلخ و آه و نالهاش بلند است،دوستانش كماند، محبوب كسى نيست.
پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:«آدم بد اخلاق نفس خودش را در رنج و عذاب دائم قرار ميدهد.» (بحار جلد 73 ص 298)
خوش اخلاقى براى همه لازم است مخصوصا براى زن و شوهرضرورت دارد، زيرا هميشه با هم هستند و ناچارند با هم زندگى كنند. امام صادق عليه السلام فرمود:«خدا به آدم خوش اخلاق ثوابجهاد ميدهد،صبح و شب برايش ثواب نازل ميشود. (بحار ج 71 ص 377) »
حضرت صادق عليه السلام فرمود:هر زنيكه شوهرش را اذيت كند و اندوهگينش سازد و از رحمتخدا دور است. و هر زنيكه به شوهرشاحترام بگذارد و آزارش نرساند و فرمانبردارش باشد خوشبخت ورستگار است». (بحار ج 103 ص 253)
به رسول خدا صلى الله عليه و آله عرض شد:« فلان شخص زن خوبى است. روزها روزه دارد وشبها عبادت ميكند.ليكن بد اخلاق استهمسايگانش را آزار ميرساند».
فرمود:«هيچ خير و خوبى ندارد.و از اهل دوزخ ميباشد (بحار ج 103 ص 253) ».
توقعات بيجا
امكانات مالى و درآمد همه افراد يكسان نيست.همه نميتوانند دريك سطح زندگى كنند.هرخانوادهاى بايد حساب دخل و خرج خودشانرا بكنند و بر طبق درآمدشان خرج كنند.انسان همه طور ميتواند زندگىكند.عاقلانه نيست كه براى تهيه امور غير ضرورى دستبه قرض ونسيه بزند.
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:«هر زنيكه با شوهرشسازگار نباشد و او را برچيزهائيكه فوق توانايى اوست وادار كند اعمالشمورد قبول خدا واقع نميشود و در قيامتمورد غضب پروردگار جهان قرارميگيرد (بحار ج 103 ص 244) ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:هر زنيكه با شوهرشناسازگارى كند و به آنچه از جانبخدا رسيده قناعت ننمايد و بر شوهرشسختگيرى كند و بيش از حد توانايى خواهش كنداعمالش قبول نميشود وخدا بر او خشمناك خواهد بود (بحار ج 76 ص 367) ».
پيغمبر اسلام فرمود:«بعد از ايمان به خدا نعمتى بالاتر از همسرموافق و سازگار نيست (مستدرك ج 2 ص 532) ».
شوهرت را دلدارى بده
دشوارى زندگى بر دوش مرد است. مخارج خانواده را بهر طورشده بايد تامين كند، در خارج منزل با صدها مشكل مواجه ميشود، ممكناست مورد توهين يا توبيخ رئيس قرار بگيرد، ممكن استبا اذيت وكارشكنى همكارانش برخورد كند،ممكن است مطالباتش را نتواند وصولكند، ممكن است محل چك و سفتههايش را نتواند تامين كند، ممكن استبه كسادى بازار و عدم درآمد برخورد نموده باشد ، ممكن استشغلمناسبى پيدا نكند،گرفتاريهاى مرديكى دو تا نيست، در زندگى روزمره باصدها از اين قبيل حوادث برخورد ميكند، آنهم نه يك مرتبه و دو مرتبه بلكه دائما و پيوسته،كمتر اتفاق ميافتد روزيكه ناراحتى تازهاى نداشته باشد، بيخود نيست كه عمر مردها غالبا كوتاهتر از زنهاست.آخر اعصاب يكنفر چقدر ميتواند حوادث و ناراحتىها را تحمل كند! انسان در اينگونه مواقع احتياج شديدى دارد به شخص دلسوز مهربانيكه دلداريش بدهد وروح و اعصابش را تقويت كند.
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«در دنيا چيزى بهتر از همسرشايسته وجود ندارد. زنيكه شوهرش از ديدار او مسرور و شاد گردد (بحار ج 103 ص 217) ».
حضرت رضا عليه السلام فرمود:«يك دسته زنها آنهايى هستند كه زياد بچهدار ميشوند، مهربان و با عاطفه هستند، در سختيها و پيش آمدهاى روزگار،در امور دنيا و آخرت پشتيبان شوهرشان هستند، به زيان او كار نميكنند و گرفتاريهايش را زياده نميگردانند. (مستدرك ج 2 ص 534.) ».
سپاسگزار باش
امام صادق عليه السلام فرمود:« بهترين زنهاى شما زنى است كهوقتى شوهرش چيزى آورد سپاسگزارى كند و اگر نياورد راضى باشد (بحار ج 103 ص 239) ».
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«هر زنى كه به شوهرش بگويد: از تو خيرى نديدم تمام اعمالش باطل و از درجه اعتبار ساقط ميگردد. (شافى ج 2 ص 139) »
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«كسى كه از احسان مردمقدردانى نكند شكر خداى رانيز بجاى نميآورد (وسائل ج 11 ص 542) ».
عيبجويى نكن
هيچكس بىعيب نيست،يا كوتاه استيا دراز،يا سياه رنگ استيا رنگ پريده،يا چاق استيالاغر اندام يا دهانش بزرگ استياچشمهايش كوچك،يا بينىاش بزرگ استيا سرش طاس، ياتندخواستيا ترسو،يا كم حرف استيا پر مدعا،يا دهانش بدبو استيا پاهايش،يا بيمار استياپر خور،يا ندار استيا بخيل،يا آداب زندگى را بلد نيستيا بد زبان است،يا كثيف استيابىادب.
از اين قبيل عيوب در هر مرد و زنى وجود دارد.
آرزوى هر مرد و زنى اينست كه همسر ايدهآلى پيدا كند كه از تمامعيوب و نواقص خالى بودهنقطه ضعفى نداشته باشد.ليكن كمتر اتفاقميافتد كه به مطلوب خيالى خويش دستيابد.
رسولخدا فرمود:«عيبى بالاتر از اين نيست كه انسان عيوبديگران را ببيند اما از عيبهاىخودش غافل باشد (بحار-ج 73 ص 385) ».
چرا يك عيب كوچك را به قدرى بزرگ ميكنى و دربارهاشغصه ميخورى كه بنياد زندگى وكانون انس و مودت را بر هم مىزنى؟
عاقل و با هوش باش،دست از هوسبازى و سبك مغزى بردار،عيبهاىكوچك را نديده بگير،بااظهار محبت كانون خانوادگى را گرم كن تا ازنعمت انس و محبتبرخوردار گردى،مواظبباش عيب شوهرت را نه درحضور و نه در غيابش بزبان نياورى زيرا رنجيده خاطر و مكدرميگردد،در صدد عيبجويى بر ميآيد،محبت و علاقهاش كم ميشود،پيوسته در حالجدال وستيزه خواهيد بود،اگر با همين وضع بزندگى ادامه دهيد زندگىناگوارى خواهيد داشت، واگر كار به طلاق و جدايى خاتمه يابد كه بد ازبدتر.
البته اگر عيب قابل اصلاحى داشته باشد ميتوانى در صدداصلاحش بر آيى،ليكن در صورتىامكان موفقيت دارى كه با نرمى و مداراو صبر و حوصله و بصورت خيرخواهى و خواهش وتمنا رفتار كنى، نه بهعنوان عيبجويى و اعتراض،سرزنش و ايراد،قهر و دعوا.
حجاب اسلامى
زن و مرد گر چه در بسيارى از امور اشتراك دارند ليكن امتيازات ويژهاى نيز دارند.يكى ازامتيازات مهم آنان اينست كه زن موجودى استظريف و لطيف و زيبا و محبوب.زن دلبراست و مرد دلداده زن جاذباست و مرد مجذوب،مرد دوستدار است و زن دوست داشتنى.هنگاميكه مرد با زنى ازدواج ميكند مىخواهد تمام خوبيها و زيبائيهاى اين موجود ظريف رادر انحصار خويش ببيند. زنى را دوست دارد كه زيبائيها، دلبريها و طنازيها ،شوخيها وخوشمزهگيها، و همه چيزش را در انحصار شوهرشقرار دهد و نسبتبه مردان بيگانه جدا اجتناب نمايد . مرد بسيار غيور است و نمىتواند تحمل كند كه مرد بيگانهاى به همسرش نگاهكند يا با او درارتباط و آميزش باشد، بگويد و شوخى كند و بخندد و چنين عملى راتجاوز به حق مشروع خويش ميداند.و از همسرش انتظار دارد كه با رعايت پوشش و حجاب اسلامى و با تقيد به ضوابط شرعى و قوانيناخلاقى و با حفظ متانت و حجب و حياء اسلامى شوهرش رادر اينخواسته مشروع كمك و يارى نمايد. هر مرد مؤمن و غيورى چنينخواستهاى را دارد.اگر همسرش به اين وظيفه اسلامى و اجتماعى عملكرد او نيز با آرامش خاطر زندگى ميكند و براى تامين نيازمنديهاىخانوادهاش تلاش مينمايد و بر محبتش اضافه ميگردد.و همين صفا و محبتسبب ميشود كه او نيز به زنان بيگانه بىتوجه باشد.اما اگر مرد مشاهده كرد كه همسرش تقيدى به حجاب و پوشش اسلامى ندارد و زيبائيهايش را در معرض ديد مردان بيگانه قرار ميدهد و با آنها نيز درارتباط و تماس است شديدا ناراحت ميشود زيرا حق انحصارى خويش راتضييع شده و در معرض ديد ديگران مىبيند.و مسؤوليت اين امر رابرعهده همسرش مىداند.چنين مردى همواره پريشان خاطر و بدبين است.
محبت و صفايش نسبتبه خانواده تدريجا كم ميشود.
بنابراين صلاح جامعه و بانوان در اين است كه پوشيده و محجوبباشند و متين و بدون آرايش از منزل خارج شوند و زيبائيهاى خودشان رادر معرض ديد همگان قرار ندهند.
رعايتحجاب يك وظيفه اسلامى است.خدا در قرآن مىفرمايد:
به زنان مؤمن بگو: از مردان بيگانه چشم بپوشند.و فروج و اندام خويشتن را از نگاه ديگرانمحفوظ بدارند، و محل زيبائيها و زينتهاى خويش را براى اجانب آشكار نسازند، مگر آنچه راكه طبعا آشكار است (مانندصورت و دستها) و روسريهاى خودشان را بر سينهها بيندازند (تا خوب پوشيده شود) و زينت و جمالشان را جز براى شوهر و پدر و پدر شوهر و پسران خود وپسران شوهر، و برادران و فرزندان برادر و فرزندان خواهر...آشكار نسازند (14)
آرى رعايتحجاب و پوشش اسلامى از جهات مختلف به نفع بانوان است:
1- بهتر مىتوانند مقام و منزلت و ارزش وجودى خودشان را دراجتماع محفوظ بدارند، وخويشتن را از معرض ديد چشمهاى بيگانگاننگه دارند.
2- بانوان با رعايت پوشش اسلامى بهتر مىتوانند مراتب وفادارى و علاقه خودشان را نسبتبه همسرشان باثبات رسانند و درآرامش و صفا و گرمى خانواده كمك نمايند و از بوجود آمدن بدبينى واختلافات و مشاجرات جلوگيرى بعمل آورند.و در يك كلام، بهترمىتوانند دل شوهر را بدست آورند و جايگاه خويش را تثبيت نمايند.
3-با رعايت حجاب اسلامى جلو چشم چرانيها و لذتجوئيهاىغير مشروع بصرى مردان بيگانه را مي گيرند و بدين وسيله از اختلافات وبدبينيهاى خانوادهها مىكاهند و به استحكام و ثبات و آرامش آنها كمكمي نمايند.
4-با رعايت پوشش اسلامى بهترين كمك را به نسل جوان ومردان مجردى كه امكان ازدواج ندارند انجام ميدهند و از فسادها و انحرافها و ضعف اعصابهاى جوانان كه نتائجسوئش درنتيجه عائد خود بانوان خواهد شد جلوگيرى ميكنند.
5-اگر همه بانوان حجاب اسلامى را كاملا رعايت نمايند، هرزنى كه همسرش از منزل خارج ميشود اطمينان دارد كه در برابر بد حجابيها و طنازيها و خودنمائيهاى زنان كوچه و بازار قرارنميگيرد- تا دلش راببرند و از محبت و علاقهاش نسبتبه خانواده بكاهند.
آرى اسلام چون از آفرينش ويژه زن آگاه است و او را يك ركنمهم اجتماع ميداند كه نسبتبه صلاح و فساد جامعه نيز مسؤليت دارد، ازاو مىخواهد كه در انجام اين مسؤليت بزرگفداكارى نمايد و با رعايتحجاب اسلامى از مفاسد و انحرافهاى اجتماعى جلوگيرى كند و درثباتو آرامش و عظمت ملتخويش بكوشد. و يقين بداند كه در انجام اينمسؤوليت بزرگ الهى بهترين پاداش را از خداوند بزرگ دريافتخواهد نمود.خانم گرامى!ا گر به آرامش و ثبات خانواده و اعتماد و اطمينانشوهرت علاقه دارى،اگر به مصالح واقعى جامعه بانوان مىانديشى،اگر بهسلامت روانى جوانان و جلوگيرى از انحراف و لغزش آنان فكر مىكنى،اگرمىخواهى بانوان را از معرض چشم چرانى بيگانگان و فريب دادن و بانحراف كشيدن آنان نجات دهى، و اگر مىخواهى رضايتخدا را جلبكنى و يك مسلمان مؤمن و فداكار باشى،پوشش و حجاب اسلامى راهمواره رعايت كن. و زيبائيها و آرايش خودت را در معرض ديد بيگانگان قرار نده.گر چه در داخل منزل و با خويشان نزديك باشد.داخل منزل وخارج آن، درمجالس مهمانى و در خارج فرقى ندارد. برادر شوهر، پسربرادر شوهر،شوهر خواهر شوهر، شوهر خواهر خودت شوهر عمهات، شوهر خالهات، پسر عمهها، پسر دائيها، همه اينها به تو نامحرم هستند واجب استحجاب اسلامى را رعايت كنى گر چه در منزل خودتان يا درمجلس مهمانى باشيد.اگر نسبت باينها حجاب را رعايت نكنى هم مرتكبگناه ميشوى هم شوهرت را قلبا ناراحت ميكنى. ممكن استشوهرت برزبان نياورد ولى يقين داشته باش كه ناراحت ميشود و به صفا و صميميت خانوادگى شما لطمه وارد ميگردد.
اما نسبتبه محارم مانند، پدر شوهر و پدر خودت برادر خودت، فرزندان برادر، فرزندان خواهر، رعايتحجاب لازم نيست.ليكن تذكراين نكته لازم است كه بهتر است نسبت باينها هم تاحدى حريم قائلشوى.و آرايش كرده و با لباسهائى كه براى شوهرت مىپوشى، نزد اينها نيزظاهر نشوى. گر چه شرعا جايز باشد. زيرا اكثر مردها حتى در اينموارد ناراحت ميشوند، وحفظ اعتماد و آرامش قلبى آنها لازم و مفيداست و براى بقاء و ثبات و آرامش خانواده سودمند ميباشد.
خطاهاى شوهرت را ببخش
به غير از معصوم همه كس خطا و لغزش دارد.دو نفر كه با هم زندگى ميكنند و از جهتى تشريك مساعى و همكارى دارند بايد لغزشهاى يكديگر را ببخشند تا زندگى آنها ادامه پيداكند.اگر بخواهند در اين باره سختگيرى كنند ادامه همكارى غير ممكن ميشود.دو نفر شريك، دو نفرهمسايه، دو نفر رفيق، دو نفر همكار، دو نفر زن و شوهر بايد در زندگىاجتماعى داراى گذشت باشند. هيچ زندگى اجتماعى به مقدار زندگىخانوادگى احتياج به گذشت ندارد.اگراعضاء يك خانواده بخواهند سختگيرى بعمل آورند و خطاهاى يكديگر را تعقيب كنند يا زندگى آنها ازهم مىپاشد يا بدترين زندگى را خواهند داشت.
خانم محترم، ممكن است از شوهر شما خطا يا خطاهايى صادرشود.ممكن است از روى خشم و غضب به شما اهانت كند.ممكن است ناسزائى از دهانش بيرون آيد. ممكن است از خود بيخود شده شما رابزند، ممكن استيك مرتبه به شما دروغ بگويد، ممكن است كارى را انجامدهد كه مورد پسند شما نباشد،از اين قبيل خطاها براى هر مردى امكان دارد،اگر بعدا احساس كردى كه از كردار خويش پشيمان شده او را ببخش و موضوع را تعقيب نكن.اگرعذرخواهى كرد فورا قبول كن.اگر پشيمان شده ليكن زير بار عذرخواهى نمىرود در صددنباش مجرميت وى را باثبات رسانى، زيرا به شخصيت او لطمه وارد ميشود، ممكن استدرصدد تلافى برآيد، خطاهاى شما را تعقيب كند، ممكن است كارتان بهنزاع و جدال و حتى جدائى بكشد اما اگر سكوت كردى و خطايش راناديده گرفتى در شكنجه وجدان قرارمىگيرد و به طور مسلم از كردارخويش پشيمان خواهد شد، آنگاه شما را يك زن با گذشت فهميده فداكارعاقل خواهد شناخت،مىفهمد كه به زندگى و خانواده و شوهرعلاقهمند هستى، قدر ترا مىشناسد و محبتش چند برابر خواهد شد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«زن بد ، عذر شوهرش رانمىپذيرد و خطاهايش رانمىبخشد (بحار جلد 103 ص 235) ».
در خانه هم تميز و زيبا باشيد
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود:«هر زنيكه خودش را خوشبو كند و ازمنزل خارج شود تا به خانه بر نگردد از رحمتخدا دور خواهد بود (بحار ج 103 ص 247) ».
رسول خدا فرمود : « بهترين زنان شما زنى است كه مطيع شوهرشباشد. براى او آرايش كندولى زينتش را براى بيگانگان ظاهر نسازد . و بدترين زنان شما زنى است كه در غياب شوهرش زينت كند (بحار ج 103 ص 235) ».
خانم گرامى، بدست آوردن دل يك مرد آن هم براى هميشه كارسادهاى نيست.پيش خود نگو: او كه مرا دوست دارد پس چه احتياجىدارم به سر و وضع خودم برسم و برايش دلربايى كنم؟ بايد عشق او رابراى هميشه نگهدارى كنى.
يقين بدان كه شوهرت دوست دارد هميشه تميز و مرتب و زيبا باشى و لو به زبان نياورد،اگر برطبق خواستههاى باطنى او رفتار نكنى و در منزل به خودت نرسى ممكن است در خارج منزل چشمش به زنان تميز آرايشكرده بيفتد و از تو دلسرد شده و از راه منحرف گردد، وقتى خانمهاى تميز و مرتب را ديد و آنها را با سر و وضع كثيف و نامرتب تو مقايسه كرد خيال ميكند فرشتگانى هستند كه از آسمان نازل شدهاند! تو هم در خانه برايشآرايش كن و لباس خوب بپوش و دلبرى و طنازى كن تا بفهمد كه تو ازآنها كمتر نيستى بلكه بهتر و زيباتر هستى، درآنصورت مىتوانى بدوامعشق او اميدوار باشى و براى هميشه دلش را مسخر گردانى.
حضرت باقر عليه السلام فرمود:« بر زن لازم است خودش راخوشبو كند ، بهترين لباسهايش را بپوشد، به بهترين وجه زينت كند و باچنين وضعى صبح و شب با شوهرش ملاقات كند (بحار ج 103 ص 228) ».
امام صادق عليه السلام فرمود:«زن نبايد آرايش و زينت را ترككند گر چه به يك گلوبند باشد، نبايد دستش را بدون خضاب بگذارد گر چه به كمى از حنا باشد، حتى زنهاى پير همنبايد زينت و آرايش را ترك نمايند (شافى ج 2 ص 138) ».
مديريت او را بپذير
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«زن خوب به حرف شوهرشگوش ميدهد و مطابق دستوراتش عمل ميكند». (بحار ج 103 ص 235)
زنى از رسول خدا پرسيد:«زن نسبتبه شوهرش چه وظيفهاىدارد؟فرمود:بايد از وى اطاعت كند و از فرمانش تخلف ننمايد (بحار ج 103 ص 248) ».
پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:«بدترين زنها زن لجباز ويك دنده است (مستدرك ج 2 ص 532) ».
رسول خدا فرمود:«بدترين زنها كسانى هستند كه هم نازا و هم كثيف و لجباز و نافرما نباشند (شافى ج 2 ص 129) ».
نظافت
يكى از وظائف مهم خانهدارى تميز كردن منزل و اسباب و لوازم زندگى است. نظافت به بهداشت و حفظ سلامتى اهل خانه كمك ميكند وجلو بسيارى از بيماريها را ميگيرد.زندگى كردن در خانه تميز مسرتبخش و دلپذير است، مرد را به سوى منزل متمايل ميسازد،اسباب آبرو وسربلندى خانواده است، بدين جهت رسول خدا فرمود:«دين بر نظافت پايهگذارى شدهاست.» (محجة البيضاء ج 1 ص 166)
شارع مقدس اسلام درباره نظافت سفارشهاى زيادى نموده كه به پارهاى از آنها از باب نمونه اشاره ميشود:
امام صادق عليه السلام فرمود:«خدا زيبا بودن و زينت كردن رادوست دارد . و تظاهر به ندارى و فقر را مكروه دارد. دوست دارد آثارنعمتهايش را بر بندهاش ببيند . لباسش نظيف و پاكيزه باشد، بوى خوشاستعمال كند.خانهاش را زينت نمايد.خانه و اطرافش را جاروب كند. قبل از غروب چراغ را روشن كند. زيرا اين عمل فقر را از خانه دور ميكند وروزى را زياد ميگرداند (بحار ج 79 ص 300) ».
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«آدم كثيف بد بندهاى است» (بحار ج 76 ص 175) .
حضرت على عليه السلام فرمود:«تارهاى عنكبوت را ازخانههايتان بگيريد زيرا ترك كردن آنها باعث ندارى ميشود» (شافى ج 1 ص 208) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«خاكروبهها را شب در خانهنگذاريد بماند زيرا جايگاه شيطان ميشود» (بحار ج 76 ص 175) .
پيغمبر اسلام فرمود:«خاكروبهها را پشت درب منزل نريزيد زيراجايگاه شيطان ميشود» (بحار ج 76 ص 177) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«لباس انسان بايد هميشهپاكيزه و تميز باشد» (شافى ج 1 ص 208) .
پيغمبر اكرم فرمود:«دستمال چرب را در خانه نيندازيد زيرا جايگاهشيطان ميشود» (شافى ج 1 ص 215) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«شستن ظرفها و تميز كردناطراف خانه روزى را زياد ميكند» (بحار ج 76 ص 176) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ظرفها را بدون روپوشنگذاريد زيرا شيطان آب دهن درآنها انداخته از آنها استفاده ميكند» (بحار ج 76 ص 176) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:«ميوهها داراى سمومى هستند. آنها را خوب بشوييد آنگاه ميل كنيد» (شافى ج 2 ص 124) .
حضرت كاظم عليه السلام فرمود:«يك روز در ميان،به حمام رفتنانسان را فربه ميكند» (شافى ج 1 ص 209) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«اگر بر امتم دشوار نميشد واجب ميكردم در موقع هر وضويى مسواك كنند» (شافى ج 1 ص 210) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:« ناخن گرفتن در روز جمعه از بيمارى جذام و جنون و پيسى و كورى جلوگيرى ميكند» (شافى ج 1 ص 211) . روايتشده كه:«زير ناخنها خوابگاه شيطان است».
حضرت على عليه السلام فرمود:«شستن دستها قبل از غذا و بعد ازآن عمر را زياد ميگرداند واز چركين شدن لباسها مانع ميشود و چشم رانورانى ميگرداند» (شافى ج 2 ص 123) .
وظائف مردان
سرپرستخانواده
زن و شوهر دو ركن بزرگ خانواده هستند ليكن مرد بدان جهت كهآفرينش ويژهاى دارد و از جنبه تعقلات قوىتر است ركن بزرگ و سرپرست خانواده محسوب ميشود.
خداوند بزرگ نيز او را به عنوان قيم و سرپرستخانواده شناختهدر قرآن كريم ميفرمايد: مردها سرپرست زنان ميباشند، زيرا خدا بعضكسان را بر بعض ديگر برترى داده است (سوره نساء آيه 34) . چون بدين مقام شناخته شده طبعا وظائف سنگينتر و دشوارترىهم خواهد داشت. اوست كه ميتواند با تدبيرات عاقلانه خويش خانواده را به بهترينوجه اداره كند و اسباب خوشبختى و سعادت آنان را فراهم سازد و محيط خانه را همانند بهشت برين مرتب و منظم گرداند، و همسرش را به صورت فرشتهاى در آورد. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:مرد سرپرستخانوادهاست و هر سرپرستى نسبتبه زيردستانش مسؤوليت دارد (مستدرك جلد 2 ص 550) . مردى كه مدير خانواده است بايد بدين نكته توجه داشته باشد كه زن نيز انسانى است مانند مرد.خواستهها و آرزوها و حق حيات و آزادىدارد. بايد بداند كه زن گرفتن به معناى برده گرفتن نيست بلكه به معناى انتخاب شريك در زندگى و يار و مونس گرفتن است. بايد به خواستههاىدرونى و آرزوهاى او نيز توجه داشته باشد. چنان نيست كه مرد مالك مطلق زن و مطلق العنان باشد. زن نيز حقوقى بر گردن شوهر دارد.
خداوند بزرگ در قرآن مجيد ميفرمايد: همانطور كه زنها نسبتبهشوهرانشان وظائفى دارند حقوقى هم بر گردن آنها دارند و مردان را بر آنها برترى هست (سوره بقره آيه 228) .
زندارى
چنانكه شوهردارى بزرگترين وظيفه يك بانوى خانهدار بوده درشريعت اسلام در رديف جهادقرار گرفته است همچنين زندارى بزرگترينو ارزندهترين عمل يك مرد زندار بوده رازسعادتمندى خانواده ميباشد.
اما زندارى كار آسانى نيستبلكه رموزى دارد كه هر كس كاملا بدانها آشنا باشد ميتواند همسرش را مطابق دلخواه به صورت يك بانوى ايدهآل بلكه فرشته رحمت درآورد.
مرديكه بخواهد واقعا زندارى كند بايد اخلاق و روحيات همسرشرا كاملا بدست آورد،ازخواستههاى درونى و تمايلات نفسانى او آگاه شودو بر طبق آنها برنامه زندگى را مرتب سازد.به وسيله اخلاق و رفتار خويشچنان در او نفوذ كند و دلش را بدست آورد كه به خانه و زندگى دلگرم شدهاز روى عشق و علاقه خانهدارى كند.
زندارى كلمه جامع و مبهمى است كه احتياج به شرح و توضيحدارد.در مباحث آينده موردشرح و بسط قرار خواهد گرفت.
مهرورزى كن
زن كانون محبت و يك موجود صد در صد عاطفهاى است. از وجودش مهر و محبت ميبارد.
حيات و زندگى او به عشق و علاقه بستگى دارد.دلش ميخواهدمحبوب ديگران باشد.هر چه محبوبتر باشد شادابتر خواهد بود. براى بدست آوردن محبوبيت تا سر حد فداكارى كوشش ميكند.اگر بداند محبوب كسى واقع نشده خودش را شكستخورده و بىاثر پنداشته دائما پژمرده و افسرده خواهد بود.بدين جهت ميتوان به طور قطع مدعى شد كه بزرگترين رمز زندارى اظهار محبت و علاقه است.
مهر و محبتخانوادگى از همه چيز ارزشدارتر است بدين جهت خداوند بزرگ در قرآن مجيد آنرا يكى از آثار قدرت و نعمتهاى بزرگشمرده بر بندگان منت نهاده ميفرمايد:
«يكى از آيات خدا اينست كه همسرانى برايتان آفريد تا با آنان انس بگيريد.و در ميانتان محبت و مهربانى افكند.و در اين موضوع براى اهلتفكر آياتى هست (سوره روم آيه 31) ».
امام صادق عليه السلام فرمود:زن از مرد آفريده شده و تمام توجهش به سوى مردها معطوف ميباشد.پس همسرانتان را دوستبداريد (بحار جلد 103 ص 226) .
حضرت صادق عليه السلام فرمود:هر كس از دوستان ما باشد بههمسرش بيشتر اظهارمحبت ميكند (بحار جلد 103 ص 223 ) . رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر چه ايمان انسان كاملتر باشد بههمسرش بيشتر اظهار محبت مينمايد (بحار جلد 103 ص 228) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:يكى از اخلاق پيمبران اينست كه نسبتبههمسرانشان محبت دارند (بحار جلد 103 ص 236) .
پيغمبر فرمود:اين سخن مرد كه به همسرش ميگويد: واقعا ترادوست دارم، هرگز از قلبش خارج نخواهد شد (شافى جلد 2 ص 138) .
گر چه محبت بايد از صميم قلب باشد تا در دل طرف اثر بگذارد، زيرا دلها با هم راه دارند ، ليكن به محبت قلبى تنها هم نبايد اكتفا كرد، بلكهلازم است صريحا آنرا اظهار نمود.درصورتى ميتوان انتظار نتيجه داشتكه آثار محبت در زبان و افعال و رفتار شخص نمايان باشد.
صريحا و بدون احتياط به همسرت اظهار عشق و علاقه كن:درحضور و غياب از وى تعريفكن،اگر به سفر رفتى برايش نامه بنويس واز درد فراق بنال.گاهى برايش تحفهاى خريده تقديمش كن.اگر دسترسىبه تلفن دارى گاه گاهى از احوالش جويا شو.
به همسرت احترام بگذار و خوش اخلاق باش
زن نيز مانند مرد خودش را دوست دارد و به حفظ شخصيتخويش علاقهمند است.
دوست دارد محترم و گرامى باشد.از تحقير و توهين رنجيده خاطرميگردد.اگر مورد احترام قرار بگيرد احساس شخصيت نموده و به كار وزندگى دلگرم ميشود.از احترام و احترام كننده خوشش ميآيد ، از توهين وتوهين كننده متنفر ميباشد.
آقاى محترم! همسرت حتما از شما انتظار دارد كه بيش از ديگران به وى احترام بگذارى.البته حق دارد چنين انتظارى را داشته باشد.زيرا ترا شريك زندگى و بهترين يار واقعى خويش ميداند.
حضرت صادق (علیه السلام) از پدرش نقل كرده كه فرمود: هر كس زنگرفت بايد او را گرامى و محترم بشمارد (بحار جلد 103 ص 224) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر كس مسلمانى را گرامى بدارد خدا اورا گرامى خواهد داشت (بحار جلد 74 ص 303) . پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: زنان را گرامى نميدارند مگر افراد بزرگوار.و به آنان توهين نميكنند جز مردم پست و فرومايه.
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر كس به خانوادهاش توهين كند خوشىزندگى را از دستخواهدداد (مواعظ العدديه ص 151) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:كاملترين مردم از جهت ايمان،خوش اخلاقترين آنها ميباشد. بهترين شما كسى است كه نسبت بهخانوادهاش احسان كند. (بحار ج 103 ص 226)
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: هيچ عملى بهتر از اخلاق خوب نيست. (شافى ج 1 ص 166)
امام صادق عليه السلام فرمود: نيكوكارى و حسن خلق خانهها را آباد و عمرها را زياد ميكند. (شافى ج 1 ص 166)
امام صادق (ع) فرمود: شخص بد اخلاق خودش را در عذابميدارد. (شافى ج 1 ص 176)
لقمان حكيم فرمود: مرد خردمند بايد در بين خانوادهاش مانندكودك باشد و رفتار مردانه رابراى خارج منزل بگذارد. (محجة البيضاء ج 2 ص 54)
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: عيشى بهتر از خوش اخلاقى نيست. (بحار ج 71 ص 389)
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: اخلاق خوب نصف دين ميباشد. (بحار ج 71 ص 385)
وقتى سعد بن معاذ كه يكى از اصحاب بزرگ رسول خدا و مورد احترام آنجناب بود درگذشترسول اكرم مانند صاحبان عزا با پاى برهنهدر تشييع جنازهاش شركت نمود. بدست مباركخويش جنازه را در قبرنهاده روى آنرا پوشاند.در آنهنگام مادر سعد كه آن همه احترام را ازرسولخدا مشاهده نمود فرزندش سعد را مخاطب قرار داده گفت:اى سعدبهشت گوارايتباد.
پيغمبر اكرم فرمود:اى مادر سعد!اين چنين مگو.زيرا سعد را درقبر فشار سختى وارد شد.بعدا علت فشار قبر سعد را از آنحضرت پرسيدند.فرمود: علتش آن بود كه با خانوادهاش بداخلاقى ميكرد (بحار ج 73 ص 298) .
لغزشهايش را نديده بگير
بشر جائز الخطاست.جز معصوم همه كس در زندگى اشتباه ولغزش دارد.ممكن است از روى جهالت و نادانى كارهاى ناروايى را انجام دهد.در اين جهتبين زن و مرد فرقى نيست. براى زندر زندگىزناشويى حتما لغزشها و اشتباهاتى اتفاق خواهد افتاد.ممكن است از باب نادانى ياعدم توجه يا شدت عصبانيت، نسبتبه شوهرش بىادبى كند. ممكن استحرف نيشدار يا زشتى از دهانش خارج شود.ممكن است ازحال طبيعى خارج شود و داد و قال راه بيندازد .ممكن است بدون اجازه شوهر بلكه با نهى او كاري را انجام دهد.ممكن است در اثر بىاحتياطى يا نادانى يا بىتوجهى يك ضرر مالى وارد سازد.و دهها از اين قبيل امور كهكم يا بيش براى هرخانوادهاى اتفاق خواهد افتاد.
البته در اين جهت ترديد نيست كه زن و شوهر بايد همديگر را راضى نگه دارند و از كارهايي كه اسباب كدورت و دلخورى است جدا اجتناب نمايند.ليكن كمتر اتفاق ميافتد كه زن و شوهراصلا خطا و لغزشنداشته باشند.
بعضى از مردها خيال ميكنند كه در مورد خطاها و لغزشهاى زن و لوخيلى كوچك باشد بايدكاملا سختگيرى و مؤاخذه كرد تا تكرار نشود.
امام سجاد عليه السلام فرمود:حق زن بر تو اينست كه نسبت باو مهربانى كنى زيرا زير دست تو مىباشد.و طعام و لباسش بدهى. و نادانيهايش را ببخشى (بحار ج 74 ص 5) .
از امام صادق (علیه السلام) سئوال كردند زن چه حقى بر شوهرش دارد كهاگر آن را ادا كند نيكوكارشمرده مىشود؟فرمود:غذا و لباسش را بدهد وكارهايى را كه از باب نادانى انجام مىدهد ببخشد (شافى ج 2 ص 139) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود: مثل زن مثل استخوان كج است كه اگر بحال خودش گذاشتى مىتوانى از آن استفاده كنى ليكن اگر خواستى صافش كنى خواهد شكست (وسائل ج 14 ص 123) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:كسيكه زير دستانش را بخاطر خطاهاىكوچك تنبيه كند نبايدانتظار بزرگى و رياست داشته باشد (بحار ج 75 ص 272) .
تنبيه
زن و شوهر گر چه يك زندگى مشترك خانوادگى را تشكيلميدهند و بايد در اداره امورمنزل تشريك مساعى نمايند ليكن بهر حال دربعض موارد اختلاف سليقه هم دارند.مرد ميلدارد تمام امور خانواده مطابق خواستخودش انجام بگيرد و زن مطيع او باشد،بر عكس زن هم همين خواست و تمايل را دارد.در اينجاست كه صدور اوامر و نواهى ازطرفين آغاز ميشود ومخالفتها و كشمكشها شروع مىگردد.بهترين راه حل اينست كه زن و شوهر دست از امر ونهى بردارند و در موارداختلاف با مشورت و تبادل نظر به تفاهم برسند،و اگر دست از زورگوئى ولجبازى بردارند غالبا به تفاهم مىرسند و مشكلى بوجود نخواهد آمد.ليكنهيچيك از آنها حق ندارد عقيدهاش را بر ديگرى تحميل كند و او رامجبور نمايد كه مطابق دستورش عمل كند،و در صورت تخلف حق ندارد توبيخ يا تنبيهش كند.ليكن بعضی مردها به بهانه اينكه قيم و سرپرستخانواده هستند چنين حقى را براى خودشان قائل هستند.به خودشان حقميدهند كه مطابق دلخواهشان امر و نهى كنند.و همسرانشان راموظف ميدانند كه مطيع دستوراتشان باشند و هرگز تخلف نكنند.و در صورتتخلف او رامورد عتاب و خطاب و توبيخ و تهديد قرار ميدهند.و چنينرفتارى را حق خويش مىپندارند.حتى گاهى به ضرب و شتم و اذيت اقداممينمايند. در صورتيكه مرد حق اذيت و آزار و كتك زدن به همسرش راندارد.مردان زمان جاهليت كه از عاطفه و انسانيت كم بهره بودندهمسرانخودشان را مورد اذيت و آزار و ضرب و شتم قرار ميدادند و پيامبر اسلامبراىجلوگيرى از اين عمل زشتبه پا خاست و فرمود:هر مردى كهبصورت همسرش سيلى بزند.خدا بفرشته مامور دوزخ (مالك) دستورميدهد كه در دوزخ هفتاد سيلى بر صورتش بزند. وهر مردى كه دستش رابر موهاى زن مسلمانى بگذارد (براى اذيت موى سرش را بگيرد) دردوزخدستش با ميخهاى آتشين كوبيده ميشود (مستدرك جلد 2 ص 550) .
رسول خدا صلى الله عليه و آله زدن زنان را نهى كرد مگر درمورديكه تنبيه واجب باشد (مستدرك جلد 2 ص 550) .
پيامبر گرامى اسلام فرمود:هر مرديكه همسرش را كتك بزند- وبيش از سه ضربه باشد- خدا او را در قيامت در حضور خلائق نگه ميدارد و رسوايش ميسازد.و خلق اولين و آخرين چنين مردى را تماشا ميكنند. (مستدرك جلد 2 ص 550) پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: تعجب ميكنم ازمرديكه همسرش را كتك مىزند در صورتيكه خودش در كتك خوردن سزاوارتراز همسرش ميباشد. اى مردم! زنانتان را با چوب نزنيد،زيرا قصاصدارد. (بحار الانوار جلد 103 ص 249)
مرديكه همسرش را كتك بزند بر او ستم كرده و ستمگر، هم در اينجهان و هم در جهان آخرت بكيفر خواهد رسيد.آن هم ظلم به فرد ناتوانيكه با صدها اميد و آرزو به خانه شوهرآمده.بدان اميد آمده كه در پناه اوآرامش و آسايش بجويد.به مردى پناه آورده كه حامى وغمخوار او باشد ودر مشكلات ياريش كند.زن امانتى است از جانب خدا كه به مردسپردهميشود.آيا كسى با امانت الهى چنين رفتار ميكند؟! امير المؤمنينعليه السلام فرمود:زنان بنزد مردان به امانت گذارده ميشوند.مالك نفع وضرر خودشان نيستند.آنها نزد شما امانتهاى خدا هستند.آزارشان نرسانيد و بر آنها سخت نگيريد. (مستدرك جلد 2 ص 551)
مردي كه همسرش را مورد ضرب و شتم قرار ميدهد بر روح اوضربهاى وارد ميسازد و عقدهاىبوجود مىآورد كه به سادگى قابل رفعنخواهد بود.صفا و محبتخانوادگى را از بين مىبرد.مننميدانم با چنين همسر كتك خورده و تحقير شدهاى چگونه مىتوان روابط همسرى برقراركرد؟ واقعا خجالت دارد!!
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:آيا يكى از شما همسرش رامىزند سپس او را در آغوش مىگيرد؟! (وسائل جلد 14 ص 119)
بنابراين در موارديكه شوهر حقى بر همسرش ندارد شرعا و قانونا و اخلاقا مجاز نيست او رابكارى مجبور سازد و در صورت تخلف به تنبيهو كتك اقدام نمايد. مثلا زن شرعا موظف نيست كه امور خانهدارى راانجام دهد. مانند نظافت منزل،طبخ غذا، شستن لباس و ظرفها، بچهدارى وهم چنين خياطى، قالى بافى،گلدوزى و ديگر كارها،گر چه بانوان با ميل و رغبتكارهاى منزل را انجام ميدهند و در اين باره هم حرفى ندارند،ليكن وظيفه آنها نيست. شوهر بايد از همسرش در برابر انجام اين كارها تشكر وقدردانى نمايد. و بدين وسيله او را تشويق نمايد. ولى اگر بعض كارها راانجام نداد يا ناقص انجام داد،مرد حق ندارد او را مورد تنبيه و توبيخ وضرب و شتم قرار دهد.
اسلام فقط تنبيه را در جائى تجويز ميكند كه حقى از شوهر تضييعميشود.و آن در دو مورد است:
اول-مرد شرعا و قانونا حق دارد از همسرش بهره جنسى بگيرد و از انواع تمتعات و لذتها استفاده كند.زن شرعا و قانونا موظف است دربرابر اين خواسته مرد تمكين نمايد.و خويشتنرا در اختيار او قرار دهد.
اگر زن تمكين نمود مشكلى بوجود نخواهد آمد.اما اگر از انجامخواستههاى مرد امتناع ورزيد ،در اينصورت بهتر است مرد، ابتداء با نرمى و ملايمت و حتى تقديم هديه دل همسرش را بدست آورد و بكامجوئى نائلگردد.ولى اگر احساس كرد كه زن قصد اذيت و لجبازى دارد و به هيچ وجه تمكين نميكند، و مرد هم تاب تحمل ندارد،در يك چنين موردى مرد حقدارد به تنبيه متوسل شود.آنهم با رعايت احتياط و حفظ سلسله مراتب درچنين موردى قرآن مىگويد:همسرانى را كه احساس ميكنيد از تمكين دربرابر خواسته شما (تمتعات جنسى)امتناع مىورزند،ابتداء آنها را پند وموعظه بدهيد،سپس در بستر از آنها جدا شويد سپس آنهارا بزنيد. پساگر اطاعت نمودند بر آنان ستم روا نداريد. بدرستيكه خدا عالى و بزرگاست (سوره نساء آيه 34)
چنانكه ملاحظه مىفرمائيد،خداوند متعال در اين آيه ، به شوهراجازه ميدهد كه همسرش راكه در برابر خواستههاى مشروعش، يعنى لذتجوئى و كاميابى تمكين نميكند و قصد اذيت وتمرد دارند مورد تنبيهقرار دهند.آن هم در سه مرحله:مرحله اول:پند و اندرز.مرحله دوم:اگرپند و اندرز مفيد واقع نشد يا بسترش را جدا كند يا در بستر پشت به او كند و بخوابد وبدين وسيله،خشم و ناراحتى خودش را اظهار نمايد. مرحلهسوم:اگر اين عمل هم مؤثر واقع نشد و زن هم چنان به لجبازى و تمرد خويش ادامه ميدهد،به مرد اجازه داده شده كه براى استيفاى حق مشروع و قانونى خويش به كتك زدن متوسل شود.اما مرد حتى در اين حالهمحق ندارد از حد مشروع تجاوز نمايد و مرتكب ظلم و ستم شود.مرد بايددر اين مورد به چند نكته توجه كند.1-هدف از ضرب بايد اصلاح وتربيتباشد نه انتقامجوئى.2- با دستباشديا چوب نازك،چنانكه در روايات آمده با چوب مسواك.3- طورى بزند كه بدن او سياه وقرمز نشود و الا بايد جريمه (ديه) بپردازد.4- از ضربه زدن به جاهائيكه احتمالخطر دارد،مانند چشم و سر و شكم جدا اجتناب نمايد.5- ضرب طورىباشد كه موجب كدورت عميق وعقده غير قابل علاج نگردد، و زن را بهلجبازى و تمرد و طغيان بيشتر وادار ننمايد.6- همواره اين نكته را درنظر داشته باشد كه مىخواهد با اين زن زندگى كند و از محبتهاى قلبى وصفا واخلاص او بهره بگيرد.7- توسل به كتك در صورتى تجويز شده،كه زن در برابر عدم تمكين، معذور نباشد.مثلا اگر زن به علتحائض بودن،يا روزهدار بودن در ماه رمضان،يا در حال احرام بودن، يا بيماربودن،از تمكين خوددارى نمود مرد حق ندارد او را تنبيه نمايد.
دوم- زن اگر خواست از منزل خارج شود بايد از شوهرش اجازه بگيرد و اگر اجازه نداد شرعا حق ندارد خارج شود.و اگر بدون اجازه خارج شد مرتكب گناه شده است.در حديث آمده كه پيغمبر اكرم صلى اللهعليه و آله نهى كرد كه زن بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود وفرمود:
هر زنى كه بدون اذن شوهر از منزل خارج شود همه فرشتگان آسمانى و هرچيزى كه بر اومرور ميكند-از جن و انس-او را لعنت ميكنند تا اينكه به منزل باز گردد (وسائل الشيعه جلد 14 ص 154) .و اين موضوع حقى است كه شوهر بر گردن زن دارد كهواجب است آن را ادا كند.
ليكن مرد نبايد در اين باره سختگيرى كند و همسرش را بدين وسيلهاذيت نمايد.بهتر استدر هر جا كه محذورى نمىبيند اجازه بدهد برود.
تشريع اين حق براى قدرت نمائى و تحت فشار قرار دادن همسر نيست بلكه بدان منظوراست كه مرد بتواند همسرش را از رفتن به جاهاى غيرمناسب باز دارد و در حفظ و صيانت اواقدام نمايد.سختگيريهاى بيجا نهتنها مفيد نيست بلكه به انس و محبت و اعتماد خانوادگى نيز لطمه واردميسازد. و حتى ممكن است گاهى موجب طغيان و تمرد و انحراف او را فراهم سازد.اما اگر رفتن به جائى را غير مناسب و باعث فساد اخلاق وارتكاب گناه تشخيص داد بايدهمسرش را از رفتن بآنجا جدا نهى كند. وبر زن هم واجب است اطاعت كند و از رفتن به آن مجلس خوددارى نمايد.
بهر حال اگر زن از دستورات شوهر سرپيچى و تمرد ميكند و بدوناجازه بلكه با نهى شوهرش از منزل خارج ميشود، مرد حق دارد او را بهمان صورت قبل مورد تنبيه قرار دهد. با حفظ همان مراحل و شرائط.
البته زن مىتواند در چند مورد بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود وشوهر هم حق ندارداو را منع نمايد.1-خارج شدن از منزل براىياد گرفتن مسائل ضرورى دين.2-مسافرت براىحج در صورتاستطاعت.3-خارج شدن از منزل براى پرداختبدهى در صورتيكهبدون خروج امكان پرداخت نباشد.
حضرت على عليه السلام به فرزندش امام حسن فرمود: مواظب باش در غير موضع غيرت،غيرت بخرج ندهى.زيرا اين عمل افراد صحيحرا به سوى فساد و افراد پاكدامن را به جانب گناه متمايل خواهد ساخت (بحار جلد 103 ص 252) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:جهاد زن در اين است كه در مقابل اذيتها وغيرتهاى شوهرش بردبارىكند (وسائل ج 14 ص 111) .
كارى نكن كه شوهرت بدبين يا بدبينتر شود.از مردان بيگانه مخصوصا آنها كه شوهر تنسبتبه آنها حساسيت دارد تعريف نكن.به مردان نامحرم خيلى نگاه نكن. پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود:خداوند متعال برزن شوهردارى كه چشمش را از نگاه به نامحرم پر كند غضب شديدخواهدكرد (بحار ج 104 ص 39) .
پيغمبر اسلام (صلی الله علیه واله) فرمود: بهترين شما كسى است كه براى اهلبيتش خوبتر باشد و من نسبتبه خانوادهام از همه بهتر هستم (وسائل ج 14 ص 122) .
رسول خدا (صلی الله علیه واله) فرمود:هر كس براى بر آوردن حاجت بيمارىكوشش كند، موفق شود يا نه، ازگناهانش خارج مىشود مانند روزى كه ازمادر متولد شده است.يكى از انصار عرض كرد: پدر ومادرم به قربانت يارسول الله اگر مريض از اهل بيتش باشد آيا ثواب زيادترى ندارد؟فرمود:
چرا (وسائل ج 2 ص 643) .
اقتصاد خانواده
نفقه زن بر شوهر واجب استيعنى قانونا و شرعا مرد موظف است كليه مخارج خانواده را ازقبيل خوراك و پوشاك و مسكن و حتى پولدكتر و دوا را تامين كند.و در صورت امتناع يا كوتاهى شرعا و قانونا موردبازخواست قرار خواهد گرفت.
مرد خردمند و با تدبير حساب خرج و دخل خانواده را به طور دقيقميكند.اشياء و لوازمزندگى را به نسبت لزوم و احتياج درجهبندى ميكند.
خداوند كريم اقتصاد و ميانهروى را از علائم ايمان شمرده در قرآنمجيد مىفرمايد:كسانى كه چون خرج كنند اسراف نكنند و بخل نورزند و ميان اين دو معتدل باشند (فرقان آيه 67) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:من براى كسى كه اقتصاد را رعايت كندضامن مىشوم كه فقير نشود (وسائل ج 15 ص 258) .
امام صادق (علیه السلام) فرمود:چهار دسته مردم دعايشان به هدف اجابتنخواهد رسيد.يكى از آنهاكسى است كه مالش را بيهوده تلف كند آنگاه بگويد:خدايا روزى مرا برسان.پس خدا ميفرمايد: مگر به تو دستور ندادمكه اقتصاد را رعايت كنى؟ (وسائل ج 15 ص 261)
عبد الله بن ابان ميگويد:از موسى بن جعفر (علیه السلام) راجع به انفاق برخانواده سؤال كردم.فرمود:اسراف و تنگگيرى هر دو مكروه هستند. ميانهروى را نبايد از دست داد (وسائل ج 15 ص 261) .
مرد خردمند و عاقبتانديش حتى القوه از قرض و نسيه خوددارىميكند.و براى مصارف غيرضرورى خودش را به وام نمىاندازد.
اقتصادى كه بر پايه وامهاى بانكها و ساير مؤسسات استوار باشد شرعا وعقلا پسنديده نيست.
پيغمبر اسلام (ص) فرمود:از ما نيست كسى كه از جهت مال وثروت در وسعت باشد ليكن براهل و عيالش سختبگيرد (مستدرك ج 2 ص 643) .
موسى بن جعفر (علیه السلام) فرمود:عيال مرد اسيران او هستند.پسهر كس خدا به او نعمتى داده بايد در مخارج اسيرانش توسعه بدهد و الا ممكن است نعمتهايش گرفته شود (بحار ج 104 ص 69) .
امام رضا (علیه السلام) فرمود:سزاوار است مرد در مخارج اهل و عيالشتوسعه دهد تا منتظر مرگش نباشند (وسائل ج 15 ص 249) .
امير المؤمنين (علیه السلام) فرمود:هر جمعه براى اهل و عيالتان ميوه تهيهكنيد تا به فرا رسيدنجمعه خوشنود گردند (بحار ج 104 ص 73) .
منبع:کتاب آیین همسر داری،آیت الله ابراهیم امینی
