پرسش :

فشار قبر، بر جسم است يا بر روح )با توجه به اين که روح توسط عزرائيل قبض شده است( - آيا سؤال و جواب قبر، در همين قبر خاکي رخ مي‏دهد؟

پاسخ :
همه‏ي ما يک بدن مادي دنيوي داريم که دستخوش تغيير و تحولات مادي مي‏شود، ولي غير از آن، يک بدن مثالي )برزخي( نيز داريم که ثمره‏ي اعمال و رفتار خود ماست. در واقع، روح و حقيقت هر انساني متناسب با اعمال و رفتار خود، بدن مثالي را به وجود مي‏آورد و کساني که چشم باطن بين دارند و باطن افراد را به صورت خرس، ميمون و... مشاهده مي‏کنند، در حقيقت، اين بدن مثالي او را مي‏بينند؛ البته روح، امري مجرد و مستقل از هر دوي اين‏هاست. با مرگ انسان، بدن مادي و دنيوي او از بين مي‏رود و فاسد مي‏شود، ولي بدن مثالي همراه روح باقي است و فشار قبر را تحمل مي‏کند. (در مورد بدن مثالي و برزخي، در سؤال سوم از فصل بعد، توضيحات بيش‏تري خواهيم داد)
آيت‏الله حسيني تهراني در اين زمينه مي‏فرمايد:
»بايد دانست که بدني که در ميان قبر مي‏رود و روي آن خاک مي‏ريزند، غير از صورت مثالي است که به برزخ مي‏رود. سؤال و جواب با بدني مثالي است، نه با بدن خاکي. بدن خاکي حرکت، چشم، گوش و ادراک ندارد، چه در ميان قبر بپوسد يا نپوسد. اما بدن مثالي که همان عالم صورت انساني است، نمي‏ميرد، بلکه زنده است. ديده‏ي بصيرت و ادراکش کم نمي‏شود، بلکه افزون مي‏شود و اوست که سؤال، مؤاخذه، ثواب و يا عقاب برزخي مي‏شود. علت آن که در بسياري از روايات، به عالم قبر و نکير و منکر در عالم قبر و مؤاخذه در قبر تعبير شده، اين است که عالم برزخ در دنبال اين دنياست و قبر هم به دنبال زندگي دنياست. به همين دليل عالم برزخ را که تعلقي به عالم قبر دارد، به عالم قبر تعبير کرده‏اند.« (معادشناسي، ج 2، ص 190 - 191)
با اين توضيح، معلوم مي‏شود که فشار قبر به معني اين نيست که مثلاسنگ و خاک‏هاي ديواره‏ي قبر به هم نزديک شود و بدن مادي داخل قبر را فشار دهد، بلکه قبر، کنايه از عالم برزخ است و فشار قبر، فشاري است که بر روح و بدن مثالي، به خاطر قطع تعلق از دنيا و ورود در عالم برزخ وارد مي‏شود. يعني، چون اين انتقال براي کسي که با عالم برزخ انس ندارد، با سختي فراوان همراه است، به صورت فشاري شديد بر انسان نمودار مي‏شود و بدين ترتيب معلوم مي‏شود که فشار قبر بر بدن مادي نيست و سؤال و جواب در همين قبر خاکي رخ نمي‏دهد.