پرسش :
پسر 4 سالهام براى عمل دفع مقاومت مىكند و دير به دير به دستشويى مىرود. آيا علت خاصى دارد؟
پاسخ :
ج: اگر اين رفتار كودك مقطعى باشد، جاى نگرانى نيست. گاهى كودكان به علل مقطعى مانند قرار گرفتن در محيطى جديد يا در جاهايى كه توالت برايشان ناآشنا است. (ر. ك ص 25 و 26)، ممكن است تا 48 ساعت هم عمل دفع را انجام ندهند كه ضررى ندارد؛ اما اگر هميشگى است، بايد علتيابى و مشكل حل شود.
علل احتمالى اين رفتار عبارتند از:
1. يبوست مزمن: يبوست، عامل مهمى در خوددارى از دفع است (ر. ك: ص 31).
2. زحم در محل مخرج دفع: در صورتى كه نشانههايى بر احساس ناراحتى او در اين محل مىبينيد، به پزشك مراجعه كنيد.
3. ترس از توالت: به اين دليل كه مىترسد داخل منفذ توالت بيفتد، از عمل دفع خوددارى مىكند. تا مدتى گوشه حمام را براى عمل دفع او آماده سازيد و با رسم خطوطى بر روى كاغذ، برايش توضيح دهيد كه زير منفذ توالت چاه نيست؛ بلكه لولهاى است كه به بيرون مىرود.
4. عدم آگاهى: برخى از كودكان گمان مىكنند كه با عمل دفع، قسمتى از بدنشان از آنها جدا مىشود! با استفاده از آبميوهگيرى، عمل دفع را برايش توضيح دهيد كه مدفوع او مانند پورههاى سيب يا هويج است كه دور ريخته مىشود.
5. اثبات استقلال: احتمالا با اين كار مىخواهد استقلال خود را تثبيت كند و به شما بفهماند كه در امورى، فقط او تصميم گيرنده است و ديگران به ويژه والدين نمىتوانند جلو تصميمش را بگيرند. در اين صورت بكوشيد زمينههاى تثبيت استقلالش را (براى مثال با واگذارى امور شخصى به او) به شكل درست فراهم آوريد.
6. انتقامجويى: احتمال دارد اين رفتار، نوعى مقاومت و مبارزه با والدين باشد. اگر در اين مورد با او خوب برخورد نكرده، و از اهرم فشار استفاده كردهايد، تا مدتى فشارها را برداريد.
7. سرگرمى: گاهى كودكان آن قدر سرگرم بازى مىشوند كه به علايم دفع بىتوجهى مىكنند. شما بايد در موقعيتهاى مناسب (به طور معمول پس از صرف غذا يا پس از بيدار شدن از خواب) او را به دستشويى ببريد.
8. احساس لذت: گاهى خارش ناشى از نگهدارى مدفوع يا سنگينى ناشى از آن، باعث احساس لذت كودك مىشود كه لازم است با استفاده از راهكارهاى پيش گفته، جلو اين رفتار گرفته شود تا در آينده به انحرافات جنسى و اخلاقى نينجامد.
ج: اگر اين رفتار كودك مقطعى باشد، جاى نگرانى نيست. گاهى كودكان به علل مقطعى مانند قرار گرفتن در محيطى جديد يا در جاهايى كه توالت برايشان ناآشنا است. (ر. ك ص 25 و 26)، ممكن است تا 48 ساعت هم عمل دفع را انجام ندهند كه ضررى ندارد؛ اما اگر هميشگى است، بايد علتيابى و مشكل حل شود.
علل احتمالى اين رفتار عبارتند از:
1. يبوست مزمن: يبوست، عامل مهمى در خوددارى از دفع است (ر. ك: ص 31).
2. زحم در محل مخرج دفع: در صورتى كه نشانههايى بر احساس ناراحتى او در اين محل مىبينيد، به پزشك مراجعه كنيد.
3. ترس از توالت: به اين دليل كه مىترسد داخل منفذ توالت بيفتد، از عمل دفع خوددارى مىكند. تا مدتى گوشه حمام را براى عمل دفع او آماده سازيد و با رسم خطوطى بر روى كاغذ، برايش توضيح دهيد كه زير منفذ توالت چاه نيست؛ بلكه لولهاى است كه به بيرون مىرود.
4. عدم آگاهى: برخى از كودكان گمان مىكنند كه با عمل دفع، قسمتى از بدنشان از آنها جدا مىشود! با استفاده از آبميوهگيرى، عمل دفع را برايش توضيح دهيد كه مدفوع او مانند پورههاى سيب يا هويج است كه دور ريخته مىشود.
5. اثبات استقلال: احتمالا با اين كار مىخواهد استقلال خود را تثبيت كند و به شما بفهماند كه در امورى، فقط او تصميم گيرنده است و ديگران به ويژه والدين نمىتوانند جلو تصميمش را بگيرند. در اين صورت بكوشيد زمينههاى تثبيت استقلالش را (براى مثال با واگذارى امور شخصى به او) به شكل درست فراهم آوريد.
6. انتقامجويى: احتمال دارد اين رفتار، نوعى مقاومت و مبارزه با والدين باشد. اگر در اين مورد با او خوب برخورد نكرده، و از اهرم فشار استفاده كردهايد، تا مدتى فشارها را برداريد.
7. سرگرمى: گاهى كودكان آن قدر سرگرم بازى مىشوند كه به علايم دفع بىتوجهى مىكنند. شما بايد در موقعيتهاى مناسب (به طور معمول پس از صرف غذا يا پس از بيدار شدن از خواب) او را به دستشويى ببريد.
8. احساس لذت: گاهى خارش ناشى از نگهدارى مدفوع يا سنگينى ناشى از آن، باعث احساس لذت كودك مىشود كه لازم است با استفاده از راهكارهاى پيش گفته، جلو اين رفتار گرفته شود تا در آينده به انحرافات جنسى و اخلاقى نينجامد.
