پرسش :
آیا کتاب حلیة المتقین جایگاه زنان را مناسب با شأن آنان بیان کرده است؟ نظر شما در بارۀ این کتاب چیست؟
پاسخ :
قبل از توضیح در بارۀ بیان حیلة المتقین در خصوص زن و مرد، لازم است که نگاه قرآن کریم و روایات پیامبر(ص) و ائمه(ع) را در خصوص زن و مرد بدانیم:
از دیدگاه قرآن و روایات زن و مرد از یک جنس و هر یک برای دیگری و به منظور تامین آرامش همدیگر آفریده شده اند و خداوند یک علاقۀ خاصی بین آن دو قرار داده است و هر کدام پوشش و زینت یکدیگرند نه این که یکی ابزار دیگری باشد و هر دو برخوردار از آثار اعمال خود خواهند بود و اگر برای یکی حقی نسبت به دیگری ثابت شده است، وظیفه ای نیز نسبت به دیگری دارد و برای زن حقوق شایسته ای، همانند تکالیف او قرار داده شده است.[1]
اما در مورد پرسش تان باید بگوییم: از دیدگاه شیعه و مکتب اهل بیت، نمی توان به هیچ کتابی غیر از قرآن صددرصد اعتماد کرد از این رو باید مطالبی که در کتاب ها مخصوصا کتاب های حدیثی آمده است از دو جهت سند و دلالت مورد تحلیل قرار گیرد و اگر مطلبی با اصول کلی اسلام و آموزهای قرآنی در تضاد نبود، پذیرفت و در غیر این صورت قابل پذیرش نخواهد بود.
در بارۀ کتاب حلیة المتقین، با قبول ضعف و اشکال در بعضی ار روایات، به طور کلی می توان گفت که مطالب این کتاب[2] سه گونه نگاه را (در خصوص زن و مرد) ارائه می دهد: الف. مدح و ستایش از جنس زن، ب. نگاه و رفتار کریمانه مرد نسبت به زن، ج. نگاه و رفتار کریمانه زن نسبت به مرد.
الف. دلیل بر وجود نگاه اول، (مدح و ستایش از جنس زن) در این کتاب، آوردن و تذکر دادن مطالبی از این قبیل است: 1. حق تعالی نسبت به دختران مهربان تر است تا پسران. 2. دختر گلی است که او را بو می کنی. 3. رسول گرامی اسلام پدر دختران بود.4. دختر حسنه و پسر نعمت است که خدای متعال، بر حسنه پاداش می دهد و از نعمت سؤال می کند. 5.هر کسی آرزوی مرگ دخترش را بکند و در این حال بمیرد، ثوابی برای اعمال او نیست و در قیامت از گنهکاران خواهد بود.
ب. دلیل بر نگاه دوم (رفتار کریمانه مرد نسبت به زن) وجود مطالبی از این قبیل است:
1. دوست داشتن زنان، از اخلاق پیامبران (ع) است. زیاد دوست داشتن زنان، از سنت رسول اسلام (ص) بود و از دنیا نماز، بوی خوش و زن را پسندیده بود؛ 2. محبت نسبت به زنان، باعث افزایش و فضیلت ایمان می شود. 3. بهترین شما کسی است که بهترین رفتار را با زن داشته باشد. 4. محبوب ترین بندگان نزد خدا کسی است که به زن، احسان بیشتر نماید.5. زن گل است خدمتکار نیست. 6. حفظ زیبایی و خشنودی زن در این است که کارهای غیر شأن او، به او تحمیل نشود. 7. چون عروسی داخل خانۀ تو شود، کفش هایش را بگیر تا بنشیند و پاهای او را بشوی و آن آب را از در خانه تا منتهای خانه، بپاش. 8. حق زن این است که او را سیر نمایی، پوشاک و پوشاک های مخصوص هر فصل و وسایل آرایشی او را فراهم نمایی، و نیز وسایل خانه را آماده کنی، اگر بدی کرد، بخشش نمایی. 9. از خدا بترس در اداء نکردن حق زن؛ ولی در اموری ک مایه فساد است، مثل درخواست پوشش لباس نازک، از زن تبعیّت مکن.
ج. در بارۀ. نگاه سوم (رفتار کریمانه زن به مرد) در این کتاب مطالبی از این قبیل آمده است:1.بهترین زنان، کسی است که مهربان ترین زن نسبت به شوهر و فرزندان باشد، صاحب عفت باشد.2. برای شوهرش، خود را زینت کند، و در خلوت مضایقه نکند، و اگر شوهر را در طلب مجامعت رد نماید، ملعون فرشتگان خواهد بود.3.اگر زن به استقبال شوهر رود و یا او را مشایعت نماید و در سختی ها او را دلداری بدهد، این زن از کارگزارن الاهی خواهد بود و پاداش نصف شهید را دارد.4.بدترین زنان، کسی است که نسبت به شوهرش کینه ورزد و نسبت به اعمال بد، بی پروا باشد و برای دیگران، خودش را زینت نماید و برای شوهرش خودش را بپوشاند، عذر شوهرش را نپذیرد. 5. اگر زن بگوید از شوهرم خیری ندیدم، ثوابی برای اعمال او نیست.6.زن باید از شوهرش اطاعت نماید و از جمله نیکی دنیوی و اخروی برای مرد، این است که زن او مؤمن باشد و نگاه به او، باعث شادی، مرد باشد و در غیاب مرد، حافظ مال و آبروی او باشد.
نتیجه این که، آن چه در کتاب حلیة المتقین در خصوص روابط خاصّ زن و مرد آمده، به بیان وظایف زن در قبال مرد اختصاص ندارد، بلکه در آن کتاب وظایف مرد نیز بیان شده است علاوه این که بیشترین بیانات نیز در خصوص اداء حقوق زنان و احترام به آنان است.[3]
پی نوشتها:
[1] نک: آیات 21، روم؛ 187، بقره؛ 32، نساء؛ 228، بقره و نهج البلاغه صبحی صالح و عبده، خطبه 216.
[2] نک: حلیة المتقین، باب 4، فصل 1، 4 و 7.
[3] برای توضیح بیشتر، نک: حقوق متقابل زن و مرد، مطهری، مرتضی؛ حقوق زن در اسلام، مصباح یزدی، محمد تقی.
http://farsi.islamquest.net
قبل از توضیح در بارۀ بیان حیلة المتقین در خصوص زن و مرد، لازم است که نگاه قرآن کریم و روایات پیامبر(ص) و ائمه(ع) را در خصوص زن و مرد بدانیم:
از دیدگاه قرآن و روایات زن و مرد از یک جنس و هر یک برای دیگری و به منظور تامین آرامش همدیگر آفریده شده اند و خداوند یک علاقۀ خاصی بین آن دو قرار داده است و هر کدام پوشش و زینت یکدیگرند نه این که یکی ابزار دیگری باشد و هر دو برخوردار از آثار اعمال خود خواهند بود و اگر برای یکی حقی نسبت به دیگری ثابت شده است، وظیفه ای نیز نسبت به دیگری دارد و برای زن حقوق شایسته ای، همانند تکالیف او قرار داده شده است.[1]
اما در مورد پرسش تان باید بگوییم: از دیدگاه شیعه و مکتب اهل بیت، نمی توان به هیچ کتابی غیر از قرآن صددرصد اعتماد کرد از این رو باید مطالبی که در کتاب ها مخصوصا کتاب های حدیثی آمده است از دو جهت سند و دلالت مورد تحلیل قرار گیرد و اگر مطلبی با اصول کلی اسلام و آموزهای قرآنی در تضاد نبود، پذیرفت و در غیر این صورت قابل پذیرش نخواهد بود.
در بارۀ کتاب حلیة المتقین، با قبول ضعف و اشکال در بعضی ار روایات، به طور کلی می توان گفت که مطالب این کتاب[2] سه گونه نگاه را (در خصوص زن و مرد) ارائه می دهد: الف. مدح و ستایش از جنس زن، ب. نگاه و رفتار کریمانه مرد نسبت به زن، ج. نگاه و رفتار کریمانه زن نسبت به مرد.
الف. دلیل بر وجود نگاه اول، (مدح و ستایش از جنس زن) در این کتاب، آوردن و تذکر دادن مطالبی از این قبیل است: 1. حق تعالی نسبت به دختران مهربان تر است تا پسران. 2. دختر گلی است که او را بو می کنی. 3. رسول گرامی اسلام پدر دختران بود.4. دختر حسنه و پسر نعمت است که خدای متعال، بر حسنه پاداش می دهد و از نعمت سؤال می کند. 5.هر کسی آرزوی مرگ دخترش را بکند و در این حال بمیرد، ثوابی برای اعمال او نیست و در قیامت از گنهکاران خواهد بود.
ب. دلیل بر نگاه دوم (رفتار کریمانه مرد نسبت به زن) وجود مطالبی از این قبیل است:
1. دوست داشتن زنان، از اخلاق پیامبران (ع) است. زیاد دوست داشتن زنان، از سنت رسول اسلام (ص) بود و از دنیا نماز، بوی خوش و زن را پسندیده بود؛ 2. محبت نسبت به زنان، باعث افزایش و فضیلت ایمان می شود. 3. بهترین شما کسی است که بهترین رفتار را با زن داشته باشد. 4. محبوب ترین بندگان نزد خدا کسی است که به زن، احسان بیشتر نماید.5. زن گل است خدمتکار نیست. 6. حفظ زیبایی و خشنودی زن در این است که کارهای غیر شأن او، به او تحمیل نشود. 7. چون عروسی داخل خانۀ تو شود، کفش هایش را بگیر تا بنشیند و پاهای او را بشوی و آن آب را از در خانه تا منتهای خانه، بپاش. 8. حق زن این است که او را سیر نمایی، پوشاک و پوشاک های مخصوص هر فصل و وسایل آرایشی او را فراهم نمایی، و نیز وسایل خانه را آماده کنی، اگر بدی کرد، بخشش نمایی. 9. از خدا بترس در اداء نکردن حق زن؛ ولی در اموری ک مایه فساد است، مثل درخواست پوشش لباس نازک، از زن تبعیّت مکن.
ج. در بارۀ. نگاه سوم (رفتار کریمانه زن به مرد) در این کتاب مطالبی از این قبیل آمده است:1.بهترین زنان، کسی است که مهربان ترین زن نسبت به شوهر و فرزندان باشد، صاحب عفت باشد.2. برای شوهرش، خود را زینت کند، و در خلوت مضایقه نکند، و اگر شوهر را در طلب مجامعت رد نماید، ملعون فرشتگان خواهد بود.3.اگر زن به استقبال شوهر رود و یا او را مشایعت نماید و در سختی ها او را دلداری بدهد، این زن از کارگزارن الاهی خواهد بود و پاداش نصف شهید را دارد.4.بدترین زنان، کسی است که نسبت به شوهرش کینه ورزد و نسبت به اعمال بد، بی پروا باشد و برای دیگران، خودش را زینت نماید و برای شوهرش خودش را بپوشاند، عذر شوهرش را نپذیرد. 5. اگر زن بگوید از شوهرم خیری ندیدم، ثوابی برای اعمال او نیست.6.زن باید از شوهرش اطاعت نماید و از جمله نیکی دنیوی و اخروی برای مرد، این است که زن او مؤمن باشد و نگاه به او، باعث شادی، مرد باشد و در غیاب مرد، حافظ مال و آبروی او باشد.
نتیجه این که، آن چه در کتاب حلیة المتقین در خصوص روابط خاصّ زن و مرد آمده، به بیان وظایف زن در قبال مرد اختصاص ندارد، بلکه در آن کتاب وظایف مرد نیز بیان شده است علاوه این که بیشترین بیانات نیز در خصوص اداء حقوق زنان و احترام به آنان است.[3]
پی نوشتها:
[1] نک: آیات 21، روم؛ 187، بقره؛ 32، نساء؛ 228، بقره و نهج البلاغه صبحی صالح و عبده، خطبه 216.
[2] نک: حلیة المتقین، باب 4، فصل 1، 4 و 7.
[3] برای توضیح بیشتر، نک: حقوق متقابل زن و مرد، مطهری، مرتضی؛ حقوق زن در اسلام، مصباح یزدی، محمد تقی.
http://farsi.islamquest.net
