پرسش :
مأموریت اهل البیت (علیهم السلام) چیست؟
پاسخ :
اهل بیت در اصطلاح قرآن ، حدیث و کلام به معنای خانواده ی پیامبر گرامی اسلام (ص) است. این اصطلاح به همین معنا در قرآن کریم در آیه ی تطهیر ( آیه 33 سوره ی احزاب) به کار رفته است: «همانا خدا می خواهد آلودگی را از شما خاندان پیامبر بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند».[1]
مفسران در تفسیر این آیه می گویند: مراد از اراده ی خداوند در این آیه، اراده ی تکوینی خداوند است[2]؛ چرا که اراده ی تشریعی خداوند به طهارت و پاکی همه ی انسان ها تعلق گرفته است. به این معنا که همه ی افراد می توانند، با انجام تعالیم و دستورات پروردگار حکیم به طهارت و پاک دامنی از همه ی گناهان برسند. اما اراده ی تکوینی خدا بر طهارت و پاک دامنی افراد، تنها مختص به اهل بیت پیامبر اسلام(ص) است. به این معنا که هیچ گونه گناه، لغزش و خطایی در این خانواده راه ندارد و این نیست مگر به دلیل نقش مهمی که در راه رسیدن به اهداف مقدس آسلام بر عهده این خانواده گذاشته شده است واین نقش را جز افراد معصوم نمی توانند به درستی و به طور کامل انجام دهند.
علاوه بر این، فلسفه ی تأکید و اصرار قرآن مجید و روایات بر اعلان موقعیت ممتاز اهل بیت شایستگی ها و امتیازات زیاد آنان نظیر بلندی فکر و اندیشه و اعمال و آرمان های آن بزرگواران است . آنان به هیچ چیز جز خدا و رضای او نمی اندیشدند. قرآن مجید در سوره ی دهر یک نمونه از ایثار اهل بیت را بیان نموده و در توصیف آن می فرماید: ": و غذاى (خود) را با اين كه به آن علاقه (و نياز) دارند، به «مسكين» و «يتيم» و «اسير» مىدهند! (و مىگويند:) ما شما را به خاطر خدا اطعام مىكنيم، و هيچ پاداش و سپاسى از شما نمىخواهيم!."[3]
تاریخ زندگی و سیره عملی اهل بیت (ع) و آموزه های آنان بهترین گواه است که هدف و مأموریت بلند آن بزرگ واران چیزی جز اعتلای کلمه ی توحید و نفی هر گونه شرک و گمراهی، نیست .
اهل بیت (ع) همواره بالاترین نقش را در حفظ و احیای دین اسلام و ارزش های آن، تفسیر آیات قرآن، تبیین احکام و دستورات دین ، دلسوزی و سرپرستی مردم و هدایت آنان به سوی رشد و کمال بر عهده داشته اند. این اهتمام ویژی آنان نسبت به دین و مسائل و احکام آن موجب چنین تأکیداتی شده است، تا مردم متوجه مقام والای آنان شده و در مسیر حرکت کمالی و پیمودن راه هدایت، از آنان پیروی کنند؛ زیرا که هدف اصلی قرآن هدایت انسان هاست «الم، ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین»[4] و کسی که در آیات قرآن کریم مقداری دقت کند، به وضوح می تواند صحت این استنباط را تصدیق کند و چون امامان شیعه مقتدا و راهنمای امت بودند، از این جهت عنوان « اهل البیت» بر آنها تطبیق شده است. از این روی پیامبر اکرم (ص) که در واقع مفسر و مبین قرآن کریم است، وقتی می خواهند مقام مرجعیت دینی و امامت و پیشوایی بعد از خودشان را بیان نمایند از همین واژه ی اهل بیت استفاده نموده و آنرا به عترت خود تفسیر نموده و می فرماید:
«من در میان شما دو گوهر گرانبها باقی می گذارم. یکی کتاب خداوند و دیگری عترت و اهل بیت من است که اگر به این دو تمسک نمایید و به پیوندید، هرگز گمراه نخواهید شد و این دو از هم جدا نمی شوند تا در قیامت بر من در حوض کوثر وارد شوند»[5]. در این حدیث پیامبر اکرم(ص)علاوه بر بیان و تفسیر اهل البیت به نقش هدایتی آنان که به اندازه نقش هدایتی قرآن مجید است تصریح شده است.
همچنین آن حضرت در احادیث دیگری در ضمن تمثیل های زیبایی نقش والا و وظایف خطیر اهل بیت را بیان فرموده اند. در حدیث سفینه فرموده اند:« همانا مثل اهل بیتم در میان شما، مانند کشتی نوح است که هر کس سوارش شود نجات یابد و هر کس از آن تخلف کند غرق می گردد».[6] در این حدیث پیامبر اکرم (ص) یکی از وظایف خطیر ائمه اهل بیت را هدایت انسانها به سوی نیکی، احسان ، سعادت و نجات آنان از گمراهی ها و هلاکت ها بیان می کند.
و در حدیث دیگری فرموده اند:« همانا مثل اهل بیتم در میان این امت، مانند ستارگان آسمان است که هرگاه ستاره ای غروب کند ستاره دیگری طلوع می کند....» [7]در این حدیث پیامبر اکرم (ص) به نقش هدایت گری و امنیت بخشی اهل بیت اشاره فرموده اند.[8]
همچنین آن حضرت در حدیث دیگری به نقش و ماموریت نجات و امان بخشی اهل بیت اشاره و فرموده اند: « همانا مثل اهل بیتم،مانند باب آمرزش(باب حطة) در بین بنی اسرائیل است.[9] (اشاره به آیه که خداوند به بنی اسرائیل فرمود: و بگوييد: «خداوندا! گناهان ما را بريز!» تا خطاهاى شما را ببخشيم و به نيكوكاران پاداش بيشترى خواهيم داد.»[10]) .
و یا در حدیث دیگری فرموده اند:« مثل اهل بیت من همانند باغستانی هستند که گروهی در آن به مدت یک سال اطعام می شوند ، سپس گروه دیگری در سال دیگر (سال بعد از آن ) در آن اطعام می شوند.... »[11] در این حدیث به نقش هدایت گری و منافع با ارزشی که از طریق اهل بیت به همه انسانها می رسد اشاره شده است.
بنا بر این نقش اهل بیت (ع) در حفظ دین، تفسیر و تبیین احکام و دستورات دین، دلسوزی و سرپرستی مردم و هدایت جامعه آن چنان خطیر و مهم است که جدایی از آنان و ترک دستورات آنان موجب غرق شدن در دریای تباهی و نابودی و هلاکت انسان است. و آنان هدفی جز دعوت به سوی خداوند ندارند.
پی نوشتها:
[1] «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا»
[2] ترجمه ی الميزان، ج 16، ص 467.
[3] انسان، 8 و 9 « وَ يُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلىَ حُبِّهِ مِسْكِينًا وَ يَتِيمًا وَ أَسِيرًا،إِنمََّا نُطْعِمُكمُْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكمُْ جَزَاءً وَ لَا شُكُورًا».
[4] بقره،1و 2.
[5] صحیح ترمذی، ج 2، ص 380؛ احمد بن حنبل، مسند، ج 3، ص 17. «انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی ابداً فانهما لن یفترقا حتی یردا علیّ الحوض»
[6] حاکم، مستدرک الصحیحین، ج 2، ص 432؛ فیروزآبادی، فضائل الخمسة، ج 2، ص 65. «انما مثل اهل بیتی فیکم کسفینة نوح من رکبها نجا و من تخلف عنها غرق».
[7] بحارالأنوار ج 23 ص44 : ك، [إكمال الدين] أَبِي عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِيسَى وَ ابْنِ أَبِي الْخَطَّابِ وَ الْيَقْطِينِيِّ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنِ الْحَجَّاجِ الْخَشَّابِ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ كَمَثَلِ نُجُومِ السَّمَاءِ كُلَّمَا غَابَ نَجْمٌ طَلَعَ نَجْمٌ.
[8]جامعالأخبار ص 17: و قال رسول الله ص مثل أهل بيتي كمثل النجوم فإنها أمان لأهل السماء و أهل بيتي أمان لأهل الأرض فإذا خلت السماء من النجوم أتى أهل السماء ما يوعدون و إذا خلت الأرض من أهل بيتي أتى أهل الأرض ما يوعدون.
[9]بحارالأنوار ج 24 ص 225 : أَنَّ النَّبِيَّ ص قَالَ مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي مَثَلُ بَابِ حِطَّةٍ فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ؛ متشابهالقرآن ج 2 ص 57 : قوله ص مثل أهل بيتي كباب حطة من دخله كان آمنا.
[10] بقره ، 58 "وَ إِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُوا مِنْها حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَداً وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطاياكُمْ وَ سَنَزيدُ الْمُحْسِنينَ"
[11] بحارالأنوار ج 36 ص 384: عَنْ جَعْدَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ يَعْقُوبَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ يَحْيَى بْنِ جَعْدَةَ بْنِ هُبَيْرَةَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنِ الْأَئِمَّةِ فَقَالَ عَدَدَ نُقَبَاءِ بَنِي إِسْرَائِيلَ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِي آخِرُهُمُ الْقَائِمُ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ أَبْشِرُوا ثُمَّ أَبْشِرُوا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي كَمَثَلِ حَدِيقَةٍ أُطْعِمَ مِنْهَا فَوْجٌ عَاماً ثُمَّ أُطْعِمَ مِنْهَا فَوْجٌ عَاماً آخِرُهَا فَوْجاً يَكُونُ أَعْرَضَهَا بَحْراً وَ أَعْمَقَهَا طُولًا وَ فَرْعاً وَ أَحْسَنَهَا جَنًى وَ كَيْفَ تَهْلِكُ أُمَّةٌ أَنَا أَوَّلُهَا وَ اثْنَا عَشَرَ مِنْ بَعْدِي مِنَ السُّعَدَاءِ أُولِي الْأَلْبَابِ وَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ آخِرُهَا وَ لَكِنْ يَهْلِكُ فِيمَا بَيْنَ ذَلِكَ ثَبَجُ الْهَرْجِ لَيْسُوا مِنِّي وَ لَسْتُ مِنْهُمْ.
منبع: http://farsi.islamquest.net
اهل بیت در اصطلاح قرآن ، حدیث و کلام به معنای خانواده ی پیامبر گرامی اسلام (ص) است. این اصطلاح به همین معنا در قرآن کریم در آیه ی تطهیر ( آیه 33 سوره ی احزاب) به کار رفته است: «همانا خدا می خواهد آلودگی را از شما خاندان پیامبر بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند».[1]
مفسران در تفسیر این آیه می گویند: مراد از اراده ی خداوند در این آیه، اراده ی تکوینی خداوند است[2]؛ چرا که اراده ی تشریعی خداوند به طهارت و پاکی همه ی انسان ها تعلق گرفته است. به این معنا که همه ی افراد می توانند، با انجام تعالیم و دستورات پروردگار حکیم به طهارت و پاک دامنی از همه ی گناهان برسند. اما اراده ی تکوینی خدا بر طهارت و پاک دامنی افراد، تنها مختص به اهل بیت پیامبر اسلام(ص) است. به این معنا که هیچ گونه گناه، لغزش و خطایی در این خانواده راه ندارد و این نیست مگر به دلیل نقش مهمی که در راه رسیدن به اهداف مقدس آسلام بر عهده این خانواده گذاشته شده است واین نقش را جز افراد معصوم نمی توانند به درستی و به طور کامل انجام دهند.
علاوه بر این، فلسفه ی تأکید و اصرار قرآن مجید و روایات بر اعلان موقعیت ممتاز اهل بیت شایستگی ها و امتیازات زیاد آنان نظیر بلندی فکر و اندیشه و اعمال و آرمان های آن بزرگواران است . آنان به هیچ چیز جز خدا و رضای او نمی اندیشدند. قرآن مجید در سوره ی دهر یک نمونه از ایثار اهل بیت را بیان نموده و در توصیف آن می فرماید: ": و غذاى (خود) را با اين كه به آن علاقه (و نياز) دارند، به «مسكين» و «يتيم» و «اسير» مىدهند! (و مىگويند:) ما شما را به خاطر خدا اطعام مىكنيم، و هيچ پاداش و سپاسى از شما نمىخواهيم!."[3]
تاریخ زندگی و سیره عملی اهل بیت (ع) و آموزه های آنان بهترین گواه است که هدف و مأموریت بلند آن بزرگ واران چیزی جز اعتلای کلمه ی توحید و نفی هر گونه شرک و گمراهی، نیست .
اهل بیت (ع) همواره بالاترین نقش را در حفظ و احیای دین اسلام و ارزش های آن، تفسیر آیات قرآن، تبیین احکام و دستورات دین ، دلسوزی و سرپرستی مردم و هدایت آنان به سوی رشد و کمال بر عهده داشته اند. این اهتمام ویژی آنان نسبت به دین و مسائل و احکام آن موجب چنین تأکیداتی شده است، تا مردم متوجه مقام والای آنان شده و در مسیر حرکت کمالی و پیمودن راه هدایت، از آنان پیروی کنند؛ زیرا که هدف اصلی قرآن هدایت انسان هاست «الم، ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین»[4] و کسی که در آیات قرآن کریم مقداری دقت کند، به وضوح می تواند صحت این استنباط را تصدیق کند و چون امامان شیعه مقتدا و راهنمای امت بودند، از این جهت عنوان « اهل البیت» بر آنها تطبیق شده است. از این روی پیامبر اکرم (ص) که در واقع مفسر و مبین قرآن کریم است، وقتی می خواهند مقام مرجعیت دینی و امامت و پیشوایی بعد از خودشان را بیان نمایند از همین واژه ی اهل بیت استفاده نموده و آنرا به عترت خود تفسیر نموده و می فرماید:
«من در میان شما دو گوهر گرانبها باقی می گذارم. یکی کتاب خداوند و دیگری عترت و اهل بیت من است که اگر به این دو تمسک نمایید و به پیوندید، هرگز گمراه نخواهید شد و این دو از هم جدا نمی شوند تا در قیامت بر من در حوض کوثر وارد شوند»[5]. در این حدیث پیامبر اکرم(ص)علاوه بر بیان و تفسیر اهل البیت به نقش هدایتی آنان که به اندازه نقش هدایتی قرآن مجید است تصریح شده است.
همچنین آن حضرت در احادیث دیگری در ضمن تمثیل های زیبایی نقش والا و وظایف خطیر اهل بیت را بیان فرموده اند. در حدیث سفینه فرموده اند:« همانا مثل اهل بیتم در میان شما، مانند کشتی نوح است که هر کس سوارش شود نجات یابد و هر کس از آن تخلف کند غرق می گردد».[6] در این حدیث پیامبر اکرم (ص) یکی از وظایف خطیر ائمه اهل بیت را هدایت انسانها به سوی نیکی، احسان ، سعادت و نجات آنان از گمراهی ها و هلاکت ها بیان می کند.
و در حدیث دیگری فرموده اند:« همانا مثل اهل بیتم در میان این امت، مانند ستارگان آسمان است که هرگاه ستاره ای غروب کند ستاره دیگری طلوع می کند....» [7]در این حدیث پیامبر اکرم (ص) به نقش هدایت گری و امنیت بخشی اهل بیت اشاره فرموده اند.[8]
همچنین آن حضرت در حدیث دیگری به نقش و ماموریت نجات و امان بخشی اهل بیت اشاره و فرموده اند: « همانا مثل اهل بیتم،مانند باب آمرزش(باب حطة) در بین بنی اسرائیل است.[9] (اشاره به آیه که خداوند به بنی اسرائیل فرمود: و بگوييد: «خداوندا! گناهان ما را بريز!» تا خطاهاى شما را ببخشيم و به نيكوكاران پاداش بيشترى خواهيم داد.»[10]) .
و یا در حدیث دیگری فرموده اند:« مثل اهل بیت من همانند باغستانی هستند که گروهی در آن به مدت یک سال اطعام می شوند ، سپس گروه دیگری در سال دیگر (سال بعد از آن ) در آن اطعام می شوند.... »[11] در این حدیث به نقش هدایت گری و منافع با ارزشی که از طریق اهل بیت به همه انسانها می رسد اشاره شده است.
بنا بر این نقش اهل بیت (ع) در حفظ دین، تفسیر و تبیین احکام و دستورات دین، دلسوزی و سرپرستی مردم و هدایت جامعه آن چنان خطیر و مهم است که جدایی از آنان و ترک دستورات آنان موجب غرق شدن در دریای تباهی و نابودی و هلاکت انسان است. و آنان هدفی جز دعوت به سوی خداوند ندارند.
پی نوشتها:
[1] «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا»
[2] ترجمه ی الميزان، ج 16، ص 467.
[3] انسان، 8 و 9 « وَ يُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلىَ حُبِّهِ مِسْكِينًا وَ يَتِيمًا وَ أَسِيرًا،إِنمََّا نُطْعِمُكمُْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكمُْ جَزَاءً وَ لَا شُكُورًا».
[4] بقره،1و 2.
[5] صحیح ترمذی، ج 2، ص 380؛ احمد بن حنبل، مسند، ج 3، ص 17. «انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی ابداً فانهما لن یفترقا حتی یردا علیّ الحوض»
[6] حاکم، مستدرک الصحیحین، ج 2، ص 432؛ فیروزآبادی، فضائل الخمسة، ج 2، ص 65. «انما مثل اهل بیتی فیکم کسفینة نوح من رکبها نجا و من تخلف عنها غرق».
[7] بحارالأنوار ج 23 ص44 : ك، [إكمال الدين] أَبِي عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِيسَى وَ ابْنِ أَبِي الْخَطَّابِ وَ الْيَقْطِينِيِّ وَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنِ الْحَجَّاجِ الْخَشَّابِ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ كَمَثَلِ نُجُومِ السَّمَاءِ كُلَّمَا غَابَ نَجْمٌ طَلَعَ نَجْمٌ.
[8]جامعالأخبار ص 17: و قال رسول الله ص مثل أهل بيتي كمثل النجوم فإنها أمان لأهل السماء و أهل بيتي أمان لأهل الأرض فإذا خلت السماء من النجوم أتى أهل السماء ما يوعدون و إذا خلت الأرض من أهل بيتي أتى أهل الأرض ما يوعدون.
[9]بحارالأنوار ج 24 ص 225 : أَنَّ النَّبِيَّ ص قَالَ مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي مَثَلُ بَابِ حِطَّةٍ فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ؛ متشابهالقرآن ج 2 ص 57 : قوله ص مثل أهل بيتي كباب حطة من دخله كان آمنا.
[10] بقره ، 58 "وَ إِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُوا مِنْها حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَداً وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطاياكُمْ وَ سَنَزيدُ الْمُحْسِنينَ"
[11] بحارالأنوار ج 36 ص 384: عَنْ جَعْدَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ يَعْقُوبَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ يَحْيَى بْنِ جَعْدَةَ بْنِ هُبَيْرَةَ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنِ الْأَئِمَّةِ فَقَالَ عَدَدَ نُقَبَاءِ بَنِي إِسْرَائِيلَ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِي آخِرُهُمُ الْقَائِمُ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ أَبْشِرُوا ثُمَّ أَبْشِرُوا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي كَمَثَلِ حَدِيقَةٍ أُطْعِمَ مِنْهَا فَوْجٌ عَاماً ثُمَّ أُطْعِمَ مِنْهَا فَوْجٌ عَاماً آخِرُهَا فَوْجاً يَكُونُ أَعْرَضَهَا بَحْراً وَ أَعْمَقَهَا طُولًا وَ فَرْعاً وَ أَحْسَنَهَا جَنًى وَ كَيْفَ تَهْلِكُ أُمَّةٌ أَنَا أَوَّلُهَا وَ اثْنَا عَشَرَ مِنْ بَعْدِي مِنَ السُّعَدَاءِ أُولِي الْأَلْبَابِ وَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ آخِرُهَا وَ لَكِنْ يَهْلِكُ فِيمَا بَيْنَ ذَلِكَ ثَبَجُ الْهَرْجِ لَيْسُوا مِنِّي وَ لَسْتُ مِنْهُمْ.
منبع: http://farsi.islamquest.net
