چهارشنبه، 25 اسفند 1389
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما

پرسش :

مراحل و سطوح مختلف دين كدامند؟


پاسخ :
براى دين چهار مرحله مى ‏توان تصور نمود كه مراحل اصلى آن عبارتند از:

أ - دين نفس الامرى:
آنچه در علم الهى و مشيّت ربانى براى هدايت انسان به سوى رستگارى وجود دارد، دين نفس الامرى است. به ديگر سخن، دين نفس الأمرى مسير بين مبدأ و منتهاى آدمى است. مبدأ انسان به گفته ى قرآن معرفت صفر است: و اللّه أخرجكم من بطون أمّهاتكم لا تعلمون شيئاً[1]، (خداوند شما را از شكم مادرانتان خارج كرد، در حالى كه هيچ نمى دانستيد)، و منتهاى او بنا برآيه ى: (ما خلقت الجنّ و الإنس إلاّ ليعبدون[2]؛ جنّ و آدم را جز براى عبادت نيافريدم.)، معرفت بى نهايت است، زيرا عبادت نتيجه ى معرفت مى باشد و هر كس به اندازه‏اى عبادت مى‏كند كه معرفت دارد. از اين‏ رو، صدرالمتألهين در تفسير اين آيه مى گويد: جنّ و آدم را جز براى دانستن نيافريدم[3] و چون خداوند بى نهايت است، امكان معرفت به او نيز تا بى نهايت امتداد دارد. دين نفس الامرى نسخه‏ى رستگارى بشر در لوح محفوظ و مسير بين اين آغاز و انجام است و حقيقتى عينى و واقعيتى ثبوتى مى ‏باشد.

ب - دين مُرسَل:
آنچه از سوى خداوند متعال براى هدايت انسان به سوى رستگارى به واسطه‏ ى رسولان الهى ارسال شده است، «دين مرسل» را تشكيل مى ‏دهد. به ديگر سخن، دين مرسل بخش يا تمام دين نفس الأمرى است كه از طريق وحى در اختيار پيامبران الهى گذاشته مى شود تا به آدميان برسانند.
هر چند اين نام‏ها ناآشنا مى‏نمايد، ولى توجه به حقيقت دين و آنچه در صحنه‏ ى تاريخ اتفاق افتاده، به سادگى وجود چنين مراتبى را آشكار مى ‏سازد: خداوند كه آدمى را خلق كرد، و از آغاز و انجامش آگاه بود، براى سعادت و فلاح اين موجود راهى روشن داشت (دين نفس الامرى) كه در هر زمان بخشى از آن نسخه‏ ى الهى را براى آدميان به وسيله ‏ى رسولان فرو فرستاد (دين مرسل).
ما در كاربردهاى مختلف لفظ «دين» نيز مى ‏توانيم اين مراتب را باز يابيم: هنگامى كه از دين يگانه‏ ى الهى سخن مى‏ گوييم و آن را اسلام مى ‏دانيم (ان الدين عندالله الاسلام)، يا عقايد ناصحيح را از ساحت دين، خارج مى‏ شماريم، به دين نفس الامرى توجه داريم. وقتى مى‏ گوييم: دين حضرت ابراهيم ‏عليه السلام توحيدى بود. در دين حضرت موسى ‏عليه السلام احكام سختى وجود داشت. دين اسلام دين خاتم است، دين اسلام ناسخ اديان گذشته است. در تمام اين جملات مراد ما از دين، دين مرسل است. بى توجه به مراتب دين و كاربردهاى لفظ آن، گاه كژتابى ‏هاى غريبى را در تفهيم و تفهّم به دنبال دارد.
يادآور مى‏شويم كه دو مرحله‏ ى دين مكشوف و دين نهادى نيز از مراحل ديگر دين به حساب مى‏ آيند.

منابع مطالعه بيشتر:
1. مهدى هادوى تهرانى، ولايت و ديانت، مؤسسه فرهنگى خانه خرد، قم، چاپ دوم، 1380.
2. مهدى هادوى تهرانى، مبانى كلامى اجتهاد، مؤسسه فرهنگى خانه خرد، قم، چاپ اول، 1377.
3. مهدى هادوى تهرانى، مكتب و نظام اقتصادى اسلام، قم، مؤسسه فرهنگى خانه خرد، چاپ اول، 1378.

پی نوشتها:
[1] نحل، 78.
[2] ذاريات ،56.
[3] ر.ك: صدرالمتألهين، الاسفار الاربعة، ج 3 ، ص 515.

منبع: hislamquest.net


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
موارد بیشتر برای شما
تعرض شهرک‌نشینان صهیونیست به مسجدالاقصی
play_arrow
تعرض شهرک‌نشینان صهیونیست به مسجدالاقصی
تعقیب و جریمه خودروهای متخلف توسط پهپاد جدید پلیس
play_arrow
تعقیب و جریمه خودروهای متخلف توسط پهپاد جدید پلیس
آخرین صحبت‌های شهید لبنانی و درخواستش از رهبر انقلاب
play_arrow
آخرین صحبت‌های شهید لبنانی و درخواستش از رهبر انقلاب
روایتی از رهبر انقلاب درباره دوران مبارزات امام حسن مجتبی(ع)
play_arrow
روایتی از رهبر انقلاب درباره دوران مبارزات امام حسن مجتبی(ع)
میلاد امام حسن/آسمون از شوق بارونی شد/سیدمجید ینی فاطمه
music_note
میلاد امام حسن/آسمون از شوق بارونی شد/سیدمجید ینی فاطمه
میلاد امام حسن/سید رویایی من/محمدحسین پویانفر
music_note
میلاد امام حسن/سید رویایی من/محمدحسین پویانفر
میلاد امام حسن/ماه نیمه ماه/مجتبی رمضانی
music_note
میلاد امام حسن/ماه نیمه ماه/مجتبی رمضانی
میلاد امام حسن/دیدن چهره ت شیرینه/حسین طاهری
music_note
میلاد امام حسن/دیدن چهره ت شیرینه/حسین طاهری
میلاد امام حسن/مروارید شوق/محمود کریمی
music_note
میلاد امام حسن/مروارید شوق/محمود کریمی
ضربه اتفاقی یک خبرنگار با میکروفون به صورت ترامپ
play_arrow
ضربه اتفاقی یک خبرنگار با میکروفون به صورت ترامپ
شعر طنز شاعر مجرد درباره فرزندآوری و تحسین رهبر انقلاب
play_arrow
شعر طنز شاعر مجرد درباره فرزندآوری و تحسین رهبر انقلاب
میلاد امام حسن/بنویس آه من حسن می خونم/محمدرضا نوشه ور
music_note
میلاد امام حسن/بنویس آه من حسن می خونم/محمدرضا نوشه ور
توضیح طحان نظیف درباره مصوبه تعطیلی پنجشنبه‌ها
play_arrow
توضیح طحان نظیف درباره مصوبه تعطیلی پنجشنبه‌ها
میلاد امام حسن/خوب و بد گدا/محمود کریمی
music_note
میلاد امام حسن/خوب و بد گدا/محمود کریمی
بیانات رهبر انقلاب در دیدار شاعران و اهالی فرهنگ و ادب فارسی
music_note
بیانات رهبر انقلاب در دیدار شاعران و اهالی فرهنگ و ادب فارسی