پرسش :
آيا بين حجاب در قرن 21 و حجاب در صدر اسلام تفاوتي است؟ آيا خوش لباس بودن و مطابق با مد روز پيش رفتن گناه دارد؟
پاسخ :
در مورد پوشش چنانچه قرآن مي فرمايد:
{... وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلي جُيُوبِهِنَّ وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکَتْ أَيْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلي عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَي اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ[1] _ }[2]
{" آنها بايد خمارهاي خود را بر سينههاي خود بيفکنند" (وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلي جُيُوبِهِنَّ).
" خمر" جمع" خمار" (بر وزن حجاب) در اصل به معني پوشش است، ولي معمولا به چيزي گفته ميشود که زنان با آن سر خود را ميپوشانند (روسري).
" جيوب" جمع" جيب" (بر وزن غيب) به معني يقه پيراهن است که از آن تعبير به گريبان ميشود و گاه به قسمت بالاي سينه به تناسب مجاورت با آن نيز اطلاق ميگردد.
از اين جمله استفاده ميشود که زنان قبل از نزول آيه، دامنه روسري خود را به شانهها يا پشت سر ميافکندند، به طوري که گردن و کمي از سينه آنها نمايان ميشد، قرآن دستور ميدهد روسري خود را بر گريبان خود بيفکنند تا هم گردن و هم آن قسمت از سينه که بيرون است مستور گردد.
[يک زن نمي تواند در مقابل هر کسي هر گونه که بخواهد لباس بپوشد يا رفتار کند قرآن] مواردي را که زنان ميتوانند در آنجا حجاب خود را برگيرند و زينت پنهان خود را آشکار سازند با اين عبارت شرح ميدهد:
آنها نبايد زينت خود را آشکار سازند (وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ).
" مگر (در دوازده مورد):
1- براي شوهرانشان" (إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ).
2-" يا پدرانشان" (أَوْ آبائِهِنَّ)
3-" يا پدران شوهرانشان" (أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ).
4-" يا پسرانشان" (أَوْ أَبْنائِهِنَّ).
5-" يا پسران همسرانشان" (أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ).
6-" يا برادرانشان" (أَوْ إِخْوانِهِنَّ).
7-" يا پسران برادرانشان" (أَوْ بَنِي إِخْوانِهِنَّ).
8-" يا پسران خواهرانشان" (أَوْ بَنِي أَخَواتِهِنَّ).
9-" يا زنان هم کيششان" (أَوْ نِسائِهِنَّ).
10-" يا بردگانشان" (کنيزانشان) (أَوْ ما مَلَکَتْ أَيْمانُهُنَّ).
11-" يا پيروان و طفيلياني که تمايلي به زن ندارند" (افراد سفيه و ابلهي که ميل جنسي در آنها وجود ندارد) (أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ).
12-" يا کودکاني که از عورات زنان (امور جنسي) آگاه نيستند" (أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلي عَوْراتِ النِّساءِ).
و بالآخره ...[در اين آيه بيان مي کند که]:" آنها به هنگام راه رفتن پاهاي خود را به زمين نزنند تا زينت پنهانيشان دانسته شود" (و صداي خلخالي که بر پا دارند به گوش رسد) (وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ).
آنها در رعايت عفت و دوري از اموري که آتش شهوت را در دل مردان شعلهور ميسازد و ممکن است منتهي به انحراف از جاده عفت شود، آن چنان بايد دقيق و سختگير باشند که حتي از رساندن صداي خلخالي را که در پاي دارند به گوش مردان بيگانه خود داري کنند، و اين گواه باريک بيني اسلام در اين زمينه است.}[3]
اميدواريم با توجه به آيه ي فوق متوجه کيفيت حجابي که مورد نظر اسلام هست شده باشيد که در اين صورت خود بهتر مي توانيد حجاب صدر اسلام را با حجاب قرن 21 مقايسه نمائيد. البته آنچه گفتيم در مورد کيفيت حجاب اسلامي بود نه مصداق آن چرا که هيچ بعيد نيست که در همان صدر اسلام هم کساني بوده اند که پايبند به حجاب، آنگونه که اسلام فرموده است نبوده اند. اما اينکه فرموده ايد آيا خوش لباس بودن و مطابق با مد روز پيش رفتن گناه دارد؟
عرض مي کنيم که خوش لباس بودن و مطابق مد روز پيش رفتن در صورتي که در برابر محارم باشد و ترس به گناه افتادن خود يا محارم وجود نداشته باشد اشکالي ندارد اما اگر مد روز به گونه اي باشد که پوشش تلقي نگردد و اهدافي که خداوند براي پوشش زن در نظر گرفته است محقق نسازد در اين صورد چنين مدي گناه مي باشد که خوب است براي روشن تر شدن بحث، موضوع را با کلام فقيه و فيلسوف قرن، شهيد مرتضي مطهري ادامه دهيم ايشان مي فرمايد:
{ آيا زن و تمتعات مرد از زن بايد رايگان باشد؟ آيا مرد بايد حق داشته باشد که از هر زني در هر محفلي حداکثر تمتعات را به استثناي زنا ببرد يا نه؟.
اسلام که به روح مسائل مينگرد جواب ميدهد: خير، مردان فقط در محيط خانوادگي و در کادر قانون ازدواج و همراه با يک سلسله تعهدات سنگين ميتوانند از زنان به عنوان همسران قانوني کامجويي کنند، اما در محيط اجتماع استفاده از زنان بيگانه ممنوع است. و زنان نيز از اينکه مردان را در خارج از کانون خانوادگي کامياب سازند به هر صورت و به هر شکل ممنوع ميباشند.
درست است که صورت ظاهر مسأله اين است که زن چه بکند؟ پوشيده بيرون بيايد يا عريان؟ يعني آن کس که مسأله به نام او عنوان ميشود زن است و احياناً مسأله با لحن دلسوزانهاي طرح ميشود که آيا بهتر است زن آزاد باشد يا محکوم و اسير و در حجاب؟ اما روح مسأله و باطن مطلب چيز ديگر است و آن اينکه آيا مرد بايد در بهره کشي جنسي از زن، جز از جهت زنا، آزادي مطلق داشته باشد يا نه؟ يعني آن که در اين مسأله ذي نفع است مرد است نه زن، و لااقل مرد از زن در اين مسأله ذي نفعتر است. به قول ويل دورانت:
«دامنهاي کوتاه براي همه جهانيان بجز خياطان نعمتي است.».
پس روح مسأله، محدوديت کاميابيها به محيط خانوادگي و همسران مشروع، يا آزاد بودن کاميابيها و کشيده شدن آنها به محيط اجتماع است. اسلام طرفدار فرضيه اول است.
از نظر اسلام محدوديت کاميابيهاي جنسي به محيط خانوادگي و همسران مشروع، از جنبه رواني به بهداشت رواني اجتماع کمک ميکند، و از جنبه خانوادگي سبب تحکيم روابط افراد خانواده و برقراري صميميت کامل بين زوجين ميگردد، و از جنبه اجتماعي موجب حفظ و استيفاي نيروي کار و فعاليت اجتماع ميگردد، و از نظر وضع زن در برابر مرد، سبب ميگردد که ارزش زن در برابر مرد بالا رود.
فلسفه پوشش اسلامي به نظر ما چند چيز است. بعضي از آنها جنبه رواني دارد و بعضي جنبه خانه و خانوادگي، و بعضي ديگر جنبه اجتماعي، و بعضي مربوط است به بالابردن احترام زن و جلوگيري از ابتذال او.
حجاب در اسلام از يک مسأله کليتر و اساسي تري ريشه ميگيرد و آن اين است که اسلام ميخواهد انواع التذاذهاي جنسي، چه بصري و لمسي و چه نوع ديگر، به محيط خانوادگي و در کادر ازدواج قانوني اختصاص يابد، اجتماع منحصراً براي کار و فعاليت باشد. برخلاف سيستم غربي عصر حاضر که کار و فعاليت را با لذتجوييهاي جنسي به هم ميآميزد اسلام ميخواهد اين دو محيط را کاملًا از يکديگر تفکيک کند.[4] _ [5]}
موفق باشيد
پی نوشتها:
[1] . سوره النور (24): آيه 31
[2] . تفسير نمونه، ج14، ص: 434
[3] . تفسير نمونه، ج14، ص 440 و ص: 441
[4] . مجموعهآثاراستادشهيدمطهري، ج19، ص 432 و ص: 433
[5] . براي اطلاع بيشتر به مجموعه آثار استادشهيدمطهري، ج19 مراجعه فرمائيد.
www.shamimm.ir
در مورد پوشش چنانچه قرآن مي فرمايد:
{... وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلي جُيُوبِهِنَّ وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکَتْ أَيْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلي عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَي اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ[1] _ }[2]
{" آنها بايد خمارهاي خود را بر سينههاي خود بيفکنند" (وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلي جُيُوبِهِنَّ).
" خمر" جمع" خمار" (بر وزن حجاب) در اصل به معني پوشش است، ولي معمولا به چيزي گفته ميشود که زنان با آن سر خود را ميپوشانند (روسري).
" جيوب" جمع" جيب" (بر وزن غيب) به معني يقه پيراهن است که از آن تعبير به گريبان ميشود و گاه به قسمت بالاي سينه به تناسب مجاورت با آن نيز اطلاق ميگردد.
از اين جمله استفاده ميشود که زنان قبل از نزول آيه، دامنه روسري خود را به شانهها يا پشت سر ميافکندند، به طوري که گردن و کمي از سينه آنها نمايان ميشد، قرآن دستور ميدهد روسري خود را بر گريبان خود بيفکنند تا هم گردن و هم آن قسمت از سينه که بيرون است مستور گردد.
[يک زن نمي تواند در مقابل هر کسي هر گونه که بخواهد لباس بپوشد يا رفتار کند قرآن] مواردي را که زنان ميتوانند در آنجا حجاب خود را برگيرند و زينت پنهان خود را آشکار سازند با اين عبارت شرح ميدهد:
آنها نبايد زينت خود را آشکار سازند (وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ).
" مگر (در دوازده مورد):
1- براي شوهرانشان" (إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ).
2-" يا پدرانشان" (أَوْ آبائِهِنَّ)
3-" يا پدران شوهرانشان" (أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ).
4-" يا پسرانشان" (أَوْ أَبْنائِهِنَّ).
5-" يا پسران همسرانشان" (أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ).
6-" يا برادرانشان" (أَوْ إِخْوانِهِنَّ).
7-" يا پسران برادرانشان" (أَوْ بَنِي إِخْوانِهِنَّ).
8-" يا پسران خواهرانشان" (أَوْ بَنِي أَخَواتِهِنَّ).
9-" يا زنان هم کيششان" (أَوْ نِسائِهِنَّ).
10-" يا بردگانشان" (کنيزانشان) (أَوْ ما مَلَکَتْ أَيْمانُهُنَّ).
11-" يا پيروان و طفيلياني که تمايلي به زن ندارند" (افراد سفيه و ابلهي که ميل جنسي در آنها وجود ندارد) (أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ).
12-" يا کودکاني که از عورات زنان (امور جنسي) آگاه نيستند" (أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلي عَوْراتِ النِّساءِ).
و بالآخره ...[در اين آيه بيان مي کند که]:" آنها به هنگام راه رفتن پاهاي خود را به زمين نزنند تا زينت پنهانيشان دانسته شود" (و صداي خلخالي که بر پا دارند به گوش رسد) (وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ).
آنها در رعايت عفت و دوري از اموري که آتش شهوت را در دل مردان شعلهور ميسازد و ممکن است منتهي به انحراف از جاده عفت شود، آن چنان بايد دقيق و سختگير باشند که حتي از رساندن صداي خلخالي را که در پاي دارند به گوش مردان بيگانه خود داري کنند، و اين گواه باريک بيني اسلام در اين زمينه است.}[3]
اميدواريم با توجه به آيه ي فوق متوجه کيفيت حجابي که مورد نظر اسلام هست شده باشيد که در اين صورت خود بهتر مي توانيد حجاب صدر اسلام را با حجاب قرن 21 مقايسه نمائيد. البته آنچه گفتيم در مورد کيفيت حجاب اسلامي بود نه مصداق آن چرا که هيچ بعيد نيست که در همان صدر اسلام هم کساني بوده اند که پايبند به حجاب، آنگونه که اسلام فرموده است نبوده اند. اما اينکه فرموده ايد آيا خوش لباس بودن و مطابق با مد روز پيش رفتن گناه دارد؟
عرض مي کنيم که خوش لباس بودن و مطابق مد روز پيش رفتن در صورتي که در برابر محارم باشد و ترس به گناه افتادن خود يا محارم وجود نداشته باشد اشکالي ندارد اما اگر مد روز به گونه اي باشد که پوشش تلقي نگردد و اهدافي که خداوند براي پوشش زن در نظر گرفته است محقق نسازد در اين صورد چنين مدي گناه مي باشد که خوب است براي روشن تر شدن بحث، موضوع را با کلام فقيه و فيلسوف قرن، شهيد مرتضي مطهري ادامه دهيم ايشان مي فرمايد:
{ آيا زن و تمتعات مرد از زن بايد رايگان باشد؟ آيا مرد بايد حق داشته باشد که از هر زني در هر محفلي حداکثر تمتعات را به استثناي زنا ببرد يا نه؟.
اسلام که به روح مسائل مينگرد جواب ميدهد: خير، مردان فقط در محيط خانوادگي و در کادر قانون ازدواج و همراه با يک سلسله تعهدات سنگين ميتوانند از زنان به عنوان همسران قانوني کامجويي کنند، اما در محيط اجتماع استفاده از زنان بيگانه ممنوع است. و زنان نيز از اينکه مردان را در خارج از کانون خانوادگي کامياب سازند به هر صورت و به هر شکل ممنوع ميباشند.
درست است که صورت ظاهر مسأله اين است که زن چه بکند؟ پوشيده بيرون بيايد يا عريان؟ يعني آن کس که مسأله به نام او عنوان ميشود زن است و احياناً مسأله با لحن دلسوزانهاي طرح ميشود که آيا بهتر است زن آزاد باشد يا محکوم و اسير و در حجاب؟ اما روح مسأله و باطن مطلب چيز ديگر است و آن اينکه آيا مرد بايد در بهره کشي جنسي از زن، جز از جهت زنا، آزادي مطلق داشته باشد يا نه؟ يعني آن که در اين مسأله ذي نفع است مرد است نه زن، و لااقل مرد از زن در اين مسأله ذي نفعتر است. به قول ويل دورانت:
«دامنهاي کوتاه براي همه جهانيان بجز خياطان نعمتي است.».
پس روح مسأله، محدوديت کاميابيها به محيط خانوادگي و همسران مشروع، يا آزاد بودن کاميابيها و کشيده شدن آنها به محيط اجتماع است. اسلام طرفدار فرضيه اول است.
از نظر اسلام محدوديت کاميابيهاي جنسي به محيط خانوادگي و همسران مشروع، از جنبه رواني به بهداشت رواني اجتماع کمک ميکند، و از جنبه خانوادگي سبب تحکيم روابط افراد خانواده و برقراري صميميت کامل بين زوجين ميگردد، و از جنبه اجتماعي موجب حفظ و استيفاي نيروي کار و فعاليت اجتماع ميگردد، و از نظر وضع زن در برابر مرد، سبب ميگردد که ارزش زن در برابر مرد بالا رود.
فلسفه پوشش اسلامي به نظر ما چند چيز است. بعضي از آنها جنبه رواني دارد و بعضي جنبه خانه و خانوادگي، و بعضي ديگر جنبه اجتماعي، و بعضي مربوط است به بالابردن احترام زن و جلوگيري از ابتذال او.
حجاب در اسلام از يک مسأله کليتر و اساسي تري ريشه ميگيرد و آن اين است که اسلام ميخواهد انواع التذاذهاي جنسي، چه بصري و لمسي و چه نوع ديگر، به محيط خانوادگي و در کادر ازدواج قانوني اختصاص يابد، اجتماع منحصراً براي کار و فعاليت باشد. برخلاف سيستم غربي عصر حاضر که کار و فعاليت را با لذتجوييهاي جنسي به هم ميآميزد اسلام ميخواهد اين دو محيط را کاملًا از يکديگر تفکيک کند.[4] _ [5]}
موفق باشيد
پی نوشتها:
[1] . سوره النور (24): آيه 31
[2] . تفسير نمونه، ج14، ص: 434
[3] . تفسير نمونه، ج14، ص 440 و ص: 441
[4] . مجموعهآثاراستادشهيدمطهري، ج19، ص 432 و ص: 433
[5] . براي اطلاع بيشتر به مجموعه آثار استادشهيدمطهري، ج19 مراجعه فرمائيد.
www.shamimm.ir
