پرسش :
چگونه مى‌توان وجود امام زمان (عج) را از روایات شیعه به اثبات رسانید؟
پاسخ :
وجود حضرت مهدى عليه السلام همانند ولادت آن حضرت را زا راه هاى مختلف مى توان به اثبات سانيد كه يكى از آنها، راه تواتر است. اين راه را با ذكر مقدماتى به اثبات مى رسانيم:
مقدمه اول:
در منطق ارسطويى خبر متواتر به خبر جماعت كثير با كيفيتى تفسير شده كه محال است بر كذب و دروغ توافق كرده باشند. از اين تعريف استفاده مى شود كه خبر متواتر دو ركن دارد:
1- اخبار جماعت بسيار.
2- جماعت به حدى باشد كه اجتماعشان بر كذب محال باشد.
در مورد احاديثى كه دلالت بر وجود امام مهدى عليه السلام دارد ركن اول به حس و وجدان ثابت است زيرا به گوش خود شنيده و به چشم خود اخبار بسيارى كه دلالت بر وجود حضرت مهدى عليه السلام دارد ديده ايم.
در مورد ركن دوم نيز ادعاى بداهت بر آن شده است و لذا در منطق ارسطويى خبر متواتر، يكى از قضاياى شش گانه بديهى شمرده شده است.
مرحوم شهيد صدر رحمت الله عليه معتقد است كه سبب پديد آمدن يقين در قضيه متواتر و تجربى حساب احتمالات است، نه آنچه منطق ارسطويى مى گويد كه قضيه متواتر از بديهيات اوليه همانند «كل اعظم از جزء» است. در مورد يک خبر اولين شخصى كه شناخته شده نيست از آن خبر می‌دهد درصدى از احتمال مطابقت با واقع در آن است و همين طور نفر دوم و سوم و ... تا به حدى خبرها مى رسد كه احتمال مطابقت با واقع به حدى قوى مى شود كه احتمال مخالفت با واقع ضعيف يا معدوم مى گردد و لذا انسان در مفاد آن خبر به يقين مى رسد.
مقدمه دوم:
در مورد خبر متواتر لازم نيست كه هر يک از خبردهندگان ثقه و عادل باشند بلكه همين كه كذب و تعمد آنها بر دروغ ثابت نشود كافى است در حصول علم و يقين به خبر از راه تواتر.
مقدمه سوم:
تواتر بر سه قسم است:
1- تواتر لفظى: كه محور مشترک در تمام خبرها لفظ خاصى است همانند حديث: «من فسر القرآن براءيه فليتبوء مقعده من النار».
2- تواتر معنوى: كه محور مشترک تمام خبرها قضيه اى معنوى و محدود است همانند حديث كساء.
3- تواتر اجمالى: كه محور مشترک در تمام خبرها و لازمه التزامى قضيه است همانند خبر از شجاعت اميرالمومنين عليه السلام كه گرچه قضايا مختلف است ولى همگى در يک لازمه مشترک هستند و آن شجاعت امام اميرالمومنين عليه السلام است. در مورد موضوع وجود و ولادت امام مهدى عليه السلام نيز مى توانيم از اين طريق به يقين برسيم. و لذا جاى اين نيست كه روايات اين موضوع مورد بررسى سندى قرار گيرد زيرا با مراجعه به ابواب مختلف مناسب با موضوع مى توان يقين به ولادت و وجود امام مهدى عليه السلام از راه حساب تراكم احتمالات پيدا كرد به جهت اين كه همگى در يک خبر اشتراک نظر دارند كه همان ولادت و وجود امام مهدى عليه السلام است.
منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران
وجود حضرت مهدى عليه السلام همانند ولادت آن حضرت را زا راه هاى مختلف مى توان به اثبات سانيد كه يكى از آنها، راه تواتر است. اين راه را با ذكر مقدماتى به اثبات مى رسانيم:
مقدمه اول:
در منطق ارسطويى خبر متواتر به خبر جماعت كثير با كيفيتى تفسير شده كه محال است بر كذب و دروغ توافق كرده باشند. از اين تعريف استفاده مى شود كه خبر متواتر دو ركن دارد:
1- اخبار جماعت بسيار.
2- جماعت به حدى باشد كه اجتماعشان بر كذب محال باشد.
در مورد احاديثى كه دلالت بر وجود امام مهدى عليه السلام دارد ركن اول به حس و وجدان ثابت است زيرا به گوش خود شنيده و به چشم خود اخبار بسيارى كه دلالت بر وجود حضرت مهدى عليه السلام دارد ديده ايم.
در مورد ركن دوم نيز ادعاى بداهت بر آن شده است و لذا در منطق ارسطويى خبر متواتر، يكى از قضاياى شش گانه بديهى شمرده شده است.
مرحوم شهيد صدر رحمت الله عليه معتقد است كه سبب پديد آمدن يقين در قضيه متواتر و تجربى حساب احتمالات است، نه آنچه منطق ارسطويى مى گويد كه قضيه متواتر از بديهيات اوليه همانند «كل اعظم از جزء» است. در مورد يک خبر اولين شخصى كه شناخته شده نيست از آن خبر می‌دهد درصدى از احتمال مطابقت با واقع در آن است و همين طور نفر دوم و سوم و ... تا به حدى خبرها مى رسد كه احتمال مطابقت با واقع به حدى قوى مى شود كه احتمال مخالفت با واقع ضعيف يا معدوم مى گردد و لذا انسان در مفاد آن خبر به يقين مى رسد.
مقدمه دوم:
در مورد خبر متواتر لازم نيست كه هر يک از خبردهندگان ثقه و عادل باشند بلكه همين كه كذب و تعمد آنها بر دروغ ثابت نشود كافى است در حصول علم و يقين به خبر از راه تواتر.
مقدمه سوم:
تواتر بر سه قسم است:
1- تواتر لفظى: كه محور مشترک در تمام خبرها لفظ خاصى است همانند حديث: «من فسر القرآن براءيه فليتبوء مقعده من النار».
2- تواتر معنوى: كه محور مشترک تمام خبرها قضيه اى معنوى و محدود است همانند حديث كساء.
3- تواتر اجمالى: كه محور مشترک در تمام خبرها و لازمه التزامى قضيه است همانند خبر از شجاعت اميرالمومنين عليه السلام كه گرچه قضايا مختلف است ولى همگى در يک لازمه مشترک هستند و آن شجاعت امام اميرالمومنين عليه السلام است. در مورد موضوع وجود و ولادت امام مهدى عليه السلام نيز مى توانيم از اين طريق به يقين برسيم. و لذا جاى اين نيست كه روايات اين موضوع مورد بررسى سندى قرار گيرد زيرا با مراجعه به ابواب مختلف مناسب با موضوع مى توان يقين به ولادت و وجود امام مهدى عليه السلام از راه حساب تراكم احتمالات پيدا كرد به جهت اين كه همگى در يک خبر اشتراک نظر دارند كه همان ولادت و وجود امام مهدى عليه السلام است.
منبع: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران
