پرسش :
دختر 4 سالهام هنوز هم شلوار خود را كثيف مىكند. آيا طبيعى است؟ اگر طبيعى نيست، چگونه بايد اين مشكل را از بين ببرم؟
پاسخ :
اگر اين رفتار، موردى باشد، اشكالى ندارد و حتى ممكن است در سنين بالاتر هم اتفاق بيفتد. علت كثيف كردنهاى موردى، پرخورى و بدخورى، محيط جديد، سرگرمى و بىتوجهى به علائم دفع، بردن مكرر كودك به دستشويى و نگهداشتن طولانى در آن جا، و بىتوجهى والدين به اعلام كودك است.
در صورتى كه عمل دفع در شلوار به علل ذيل هميشگى باشد، نگران كننده است و بايد از بين برود.
1. يبوست مزمن: در يبوست مزمن، كودك نمىتواند مدفوع سفت را دفع كند و هر قدر مدفوع خود را بيشتر نگه دارد، رودهى بزرگ، متورمتر و بزرگتر و ماهيچههايش شل مىشود و نمىتواند مدفوع را به موقع و به طور مؤثر به جلو براند و لايههاى بعدى مدفوع كه شل هستند، بيرون مىزنند. (1)
در اين صورت، سعى كنيد با توجه كردن به رژيم غذايى او، مشكل را برطرف سازيد. استفاده از سوپ، سبزى، حبوب، آب كافى و مايعات (به ويژه آب پرتقال و آب آلو)، پورهى آلو، شربت و مرباى انجير و مواد فيبردار مانند ميوه و غلات سبوسدار، در رفع يبوست كودك مؤثرند.
در صورتى كه يبوست كودك با اين رژيم غذايى مرتفع نشد، بايد تحت نظر پزشك از داروهاى مسهل، شياف و پمادهاى مناسب استفاده شود.
توجه داشته باشيد كه بازى و حركت و تلاش كودك، در طبيعى شدن وضعيت دفع او مؤثر است.
2. فشارهاى روحى: يكى از عوامل جدى ناتوانى در كنترل مدفوع در كودكان، فشارهاى روحى ناشى از اختلافات والدين، حسادت شديد به فرزند دوم، تنبيه بدنى و... است.
ترس بيش از حد از كتك، در عملكرد طبيعى بدن كودك اختلال ايجاد مىكند و باعث شل شدن عضلات اسفنكتر مىشود.
برخوردهاى هيجانى مادر نيز عامل فشار روحى كودك و استمرار اين رفتار است؛ چون گمان مىكند مادر دوستش ندارد.
3. ترس از توالت: اگر فرزند شما از توالت مىترسد، آن را از بين ببريد. توجه داشته باشيد كه كودكان از صداى سيفون و از سقوط به داخل منفذ توالت مىترسند.
4. لجبازى: استفاده از اهرم فشار براى توالت رفتن و برخوردهاى نامناسب هنگام كثيف كردن شلوار، او را وارد جنگ قدرت با والدين مىكند (ر. ك: ص). تا مدتى با حفظ آرامش و خونسردى خود، از اين كه شلوارش را كثيف كرده، فقط اظهار تأسف كنيد. به گونهاى برخورد نكنيد كه احساس گناه كند. در اين صورت، يك مشكل كوچك، به يك بحران تبديل خواهد شد.
5. علل پزشكى: در صورتى كه علل پيش گفته را بررسى كرديد و نتيجهاى نگرفتيد، به پزشك مراجعه كنيد. احتمال مشكلات جسمى و پزشكى، از جمله ضعف ماهيچههاى روده بزرگ، اختلالات جذب، نشانگان روده تحريكپذير، گشاد شدن روده بزرگ، كم كارى تيروئيد، بيمارى هيرش پرونگ (نبود رشتههاى عصبى در روده)، تنگى مادرزادى مخرج دفع، شكاف تحتانى ستون فقرات، نقص در كانال نخاعى يا التهاب در نخاع وجود دارد كه بايد درمان شود.
پی نوشت:
1. برخى مادران با ديدن اين وضعيت گمان مىكنند فرزندشان اسهال است و از داروها و خوراكىهاى ضد اسهال استفاده مىكنند كه مشكل يبوست كودك بييشتر مىشود.
منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388
اگر اين رفتار، موردى باشد، اشكالى ندارد و حتى ممكن است در سنين بالاتر هم اتفاق بيفتد. علت كثيف كردنهاى موردى، پرخورى و بدخورى، محيط جديد، سرگرمى و بىتوجهى به علائم دفع، بردن مكرر كودك به دستشويى و نگهداشتن طولانى در آن جا، و بىتوجهى والدين به اعلام كودك است.
در صورتى كه عمل دفع در شلوار به علل ذيل هميشگى باشد، نگران كننده است و بايد از بين برود.
1. يبوست مزمن: در يبوست مزمن، كودك نمىتواند مدفوع سفت را دفع كند و هر قدر مدفوع خود را بيشتر نگه دارد، رودهى بزرگ، متورمتر و بزرگتر و ماهيچههايش شل مىشود و نمىتواند مدفوع را به موقع و به طور مؤثر به جلو براند و لايههاى بعدى مدفوع كه شل هستند، بيرون مىزنند. (1)
در اين صورت، سعى كنيد با توجه كردن به رژيم غذايى او، مشكل را برطرف سازيد. استفاده از سوپ، سبزى، حبوب، آب كافى و مايعات (به ويژه آب پرتقال و آب آلو)، پورهى آلو، شربت و مرباى انجير و مواد فيبردار مانند ميوه و غلات سبوسدار، در رفع يبوست كودك مؤثرند.
در صورتى كه يبوست كودك با اين رژيم غذايى مرتفع نشد، بايد تحت نظر پزشك از داروهاى مسهل، شياف و پمادهاى مناسب استفاده شود.
توجه داشته باشيد كه بازى و حركت و تلاش كودك، در طبيعى شدن وضعيت دفع او مؤثر است.
2. فشارهاى روحى: يكى از عوامل جدى ناتوانى در كنترل مدفوع در كودكان، فشارهاى روحى ناشى از اختلافات والدين، حسادت شديد به فرزند دوم، تنبيه بدنى و... است.
ترس بيش از حد از كتك، در عملكرد طبيعى بدن كودك اختلال ايجاد مىكند و باعث شل شدن عضلات اسفنكتر مىشود.
برخوردهاى هيجانى مادر نيز عامل فشار روحى كودك و استمرار اين رفتار است؛ چون گمان مىكند مادر دوستش ندارد.
3. ترس از توالت: اگر فرزند شما از توالت مىترسد، آن را از بين ببريد. توجه داشته باشيد كه كودكان از صداى سيفون و از سقوط به داخل منفذ توالت مىترسند.
4. لجبازى: استفاده از اهرم فشار براى توالت رفتن و برخوردهاى نامناسب هنگام كثيف كردن شلوار، او را وارد جنگ قدرت با والدين مىكند (ر. ك: ص). تا مدتى با حفظ آرامش و خونسردى خود، از اين كه شلوارش را كثيف كرده، فقط اظهار تأسف كنيد. به گونهاى برخورد نكنيد كه احساس گناه كند. در اين صورت، يك مشكل كوچك، به يك بحران تبديل خواهد شد.
5. علل پزشكى: در صورتى كه علل پيش گفته را بررسى كرديد و نتيجهاى نگرفتيد، به پزشك مراجعه كنيد. احتمال مشكلات جسمى و پزشكى، از جمله ضعف ماهيچههاى روده بزرگ، اختلالات جذب، نشانگان روده تحريكپذير، گشاد شدن روده بزرگ، كم كارى تيروئيد، بيمارى هيرش پرونگ (نبود رشتههاى عصبى در روده)، تنگى مادرزادى مخرج دفع، شكاف تحتانى ستون فقرات، نقص در كانال نخاعى يا التهاب در نخاع وجود دارد كه بايد درمان شود.
پی نوشت:
1. برخى مادران با ديدن اين وضعيت گمان مىكنند فرزندشان اسهال است و از داروها و خوراكىهاى ضد اسهال استفاده مىكنند كه مشكل يبوست كودك بييشتر مىشود.
منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388
