پرسش :
چرا از نعمات بهشتي براي مؤمنان و متقين به عنوان ارث ياد مي شود؟
پاسخ :
در آيات متعدد قرآن از نعمات بهشتي به عنوان ارث ياد شده است از جمله « وَنَودُو اَن تلکم الجنّه اوُرثتموها بما کنتم تعملون » (1) به بهشتيان ندا داده مي شود اين بهشت را به خاطر اعمال پاکتان به ارث برديد. و يا در جاي ديگر مي فرمايد : « الذّين يرثون الفردوس هم فيها خالدون »(2) : کساني که فردوس را به ارث مي برند در آنجا جاويدانند. تعبير به ارث شايد به اين دليل باشد که مؤمنان بدون زحمت زياد به آن مي رسند مانند ارث که از ما ترک ميت به ورثه مي رسد بدون زحمت است و کارهاي نيکي که در دنيا مؤمنين انجام داده اند در برابر آن همه نعمت در بهشت بسيار ناچيز است. و تفسير ديگري اشاره به اين دارد که تعبير به ارث شايد به سرانجام کار مؤمنان است مانند ميراث که در پايان کار به وارث مي رسد. در آيه شريفه : « تلک الجنه التي اورثتموها بما کنتم تعلمون »(3) از يک سو مقابله با اعمال را مطرح مي نمايد و از سوي ديگر ارث را که معمولاً نعمتي بدون تلاش و زحمت است و اشاره به اين مطلب دارد که اعمال انسان پايه اصلي نجات اوست ولي آنچه را که دريافت مي دارد در مقايسه با اعمالش آنقدر برتري دارد که گويي همه را به طور رايگان از فضل الهي به دست آورده است.
و در حديثي از پيامبر اکرم (ص) از زاويه ديگري به اين ارث توجه مي شود که مي فرمايد : « ما من احد الا و له منزل في الجنه و منزل في النار فامّا الکافر فيرث المؤمن منزله من النار و المؤمن يرث الکافر منزله من الجنه فذلک قوله اورثتموها بما کنتم تعملون »(4) :هر کسي بدون استثناء جايگاهي در بهشت و جايگاهي در دوزخ دارد، کافران جايگاه دوزخي مؤمنان را به ارث مي برند و مؤمنان جايگاه بهشتي کافران را و اين است معناي گفتار خداوند، که فرمودند به ارث مي بريد بهشت را به خاطر آنچه انجام داده ايد. لذا درهاي سعادت و شقاوت به روي همگان باز است و هيچکس در آغاز، بهشتي و يا دوزخي آفريده نشده بلکه هر کس استعداد رسيدن به هر دو را دارد و اين اراده خود فرد است که سرنوشت خود را تعيين و محتوم مي کند و بديهي است وقتي که مؤمنان با اعمال خود به بهشت مي روند و کافران به دوزخ، جاي خالي هر کدام به طور طبيعي در اختيار ديگري قرار خواهد گرفت.
و آيه شريفه فوق و حديث فوق الذکر دلالتي نيز بر نفي جبر، و آزاد و مخيّر بودن انسان مي باشد.
پی نوشت:
1- اعراف / 43.
2- مؤمنون / 11.
3- زخرف / 72.
4- نور الثقلين، ج 2، ص 31، و تفسير قرطبي، ج 4، ص 2645.
منبع: تصویر بهشت و بهشتیان در قرآن کریم، فاطمه کريمي، انتشارات جامعه القرآن الکریم
در آيات متعدد قرآن از نعمات بهشتي به عنوان ارث ياد شده است از جمله « وَنَودُو اَن تلکم الجنّه اوُرثتموها بما کنتم تعملون » (1) به بهشتيان ندا داده مي شود اين بهشت را به خاطر اعمال پاکتان به ارث برديد. و يا در جاي ديگر مي فرمايد : « الذّين يرثون الفردوس هم فيها خالدون »(2) : کساني که فردوس را به ارث مي برند در آنجا جاويدانند. تعبير به ارث شايد به اين دليل باشد که مؤمنان بدون زحمت زياد به آن مي رسند مانند ارث که از ما ترک ميت به ورثه مي رسد بدون زحمت است و کارهاي نيکي که در دنيا مؤمنين انجام داده اند در برابر آن همه نعمت در بهشت بسيار ناچيز است. و تفسير ديگري اشاره به اين دارد که تعبير به ارث شايد به سرانجام کار مؤمنان است مانند ميراث که در پايان کار به وارث مي رسد. در آيه شريفه : « تلک الجنه التي اورثتموها بما کنتم تعلمون »(3) از يک سو مقابله با اعمال را مطرح مي نمايد و از سوي ديگر ارث را که معمولاً نعمتي بدون تلاش و زحمت است و اشاره به اين مطلب دارد که اعمال انسان پايه اصلي نجات اوست ولي آنچه را که دريافت مي دارد در مقايسه با اعمالش آنقدر برتري دارد که گويي همه را به طور رايگان از فضل الهي به دست آورده است.
و در حديثي از پيامبر اکرم (ص) از زاويه ديگري به اين ارث توجه مي شود که مي فرمايد : « ما من احد الا و له منزل في الجنه و منزل في النار فامّا الکافر فيرث المؤمن منزله من النار و المؤمن يرث الکافر منزله من الجنه فذلک قوله اورثتموها بما کنتم تعملون »(4) :هر کسي بدون استثناء جايگاهي در بهشت و جايگاهي در دوزخ دارد، کافران جايگاه دوزخي مؤمنان را به ارث مي برند و مؤمنان جايگاه بهشتي کافران را و اين است معناي گفتار خداوند، که فرمودند به ارث مي بريد بهشت را به خاطر آنچه انجام داده ايد. لذا درهاي سعادت و شقاوت به روي همگان باز است و هيچکس در آغاز، بهشتي و يا دوزخي آفريده نشده بلکه هر کس استعداد رسيدن به هر دو را دارد و اين اراده خود فرد است که سرنوشت خود را تعيين و محتوم مي کند و بديهي است وقتي که مؤمنان با اعمال خود به بهشت مي روند و کافران به دوزخ، جاي خالي هر کدام به طور طبيعي در اختيار ديگري قرار خواهد گرفت.
و آيه شريفه فوق و حديث فوق الذکر دلالتي نيز بر نفي جبر، و آزاد و مخيّر بودن انسان مي باشد.
پی نوشت:
1- اعراف / 43.
2- مؤمنون / 11.
3- زخرف / 72.
4- نور الثقلين، ج 2، ص 31، و تفسير قرطبي، ج 4، ص 2645.
منبع: تصویر بهشت و بهشتیان در قرآن کریم، فاطمه کريمي، انتشارات جامعه القرآن الکریم
