پرسش :

طبقات و درجات بهشت چگونه است؟ و آيا غير از دو بهشت خائفان بهشت ديگري هم وجود دارد؟

پاسخ :
قرآن غير از دو بهشت خائفان که در سوره رحمن ذکر آن شده است از دو بهشت ديگري که در مرحله پايين تري قرار دارد سخن به ميان مي آورد و مي فرمايد : « و من دونهما جنتّان مدهامتان فيهما عينان نضّاختان فيهما فاکهه و نخل و رمّان و فيهن خيرات حسان حور مقصورات في الخيام »(1). غير از دو بهشت اصلي است که براي خائفان ذکر شد دو بهشت ديگري براي همان مؤمنان است که به عنوان تنوع در ميان اين باغها در گردشند و در بعضي ويژگيها هم مانند هم مي باشند چنانچه مي فرمايد پايين تر از آنها، دو بهشت ديگر است هر دو کاملاً خرم و سرسبزند و در آنها دو چشمه در حال فوران است و ميوه هاي فراوان و درختان نخل و انار است و در آن باغهاي بهشتي زناني هستند نيکو خلق و زيبا، حورياني که در خيمه هاي بهشتي مستورند و هيچ انس و جني قبلاً با آنها تماس نگرفته اند.
و درحديثي از پيامبر اکرم (ص) منقول است که در تفسير اين آيه « و من دونهما جنتان » فرمودند : « جنتان من فضه، آنيتهما و ما فيهما و جنتان من ذهب آنيتهما و ما فيهما »(2) : دو بهشت که بناي آنها و هرچه در آنهاست از نقره است و دو بهشت است که بناي آنها و هرچه در آنهاست از طلاست. و البته تعبير به طلا و نقره ممکن است اشاره به تفاوت ارزش مواهب آنها باشد. و در روايت ديگري از امام صادق (ع) مي خوانيم که در ذيل تفسير همين آيه فرمودند : نگوييد بهشت يکي است چراکه خداوند مي فرمايد : غير از آن دو بهشت، دو بهشت ديگر است، و نگوييد درجه واحدي است چرا که خداوند مي فرمايد درجاتي است که بعضي بالاتر از بعض ديگر است و اين تفاوت به خاطر اعمال مي باشد (3).
پی نوشت:
1- رحمن / 72 - 62.
2- مجمع البيان ذيل آيات مورد بحث.
3- مجمع البيان ذيل تفسير همين آيه.
منبع: تصویر بهشت و بهشتیان در قرآن کریم، فاطمه کريمي، انتشارات جامعه القرآن الکریم